Атамны гігант на гліняных нагах - ля межаў Вільні

У пятніцу на Астравецкай атамнай станцыі сустрэліся Аляксандр Лукашэнка і кіраўнік «Расатома» Сяргей Кірыенка.

Пра што яны гаварылі афіцыйна не паведамлялася. А. Лукашэнка яшчэ раз запэўніў, што атамная станцыя, якая будуецца на мяжы з Літвой, будзе самай таннай і сучаснай у свеце. Першы энэргаблок павінен пачаць пастаўляць электраэнэргію, як і прадугледжана, праз тры гады, гаварылася ў перадачы літоўскага канала ЛРТ «Савайтэ» (пераклад - charter97.org).

«Мы абавязаны мець электрастанцыю. Гэта - танная электрычнасць, новыя тэхналогіі, абсалютна іншы імідж беларускага народа», - сцвярджае Лукашэнка. Астравецкая АЭС расце як на дражджах. Яе генеральны падрадчык - даччыная кампанія «Расатама» «Атамбудэкспарт».

Гэта тая ж кампанія, якая будавала і іншыя рэактары, да прыкладу, на Ленінградскай АЭС ля Санкт-Пецярбурга. Тут у 2012 годзе ў выніку аварыі абваліліся металаканструкцыі, якія павінны былі трымаць сцяну рэактара. Пасля гэтага здарэння ўсплылі і іншыя факты халатнасці. Гэтая акалічнасць цяпер павялічвае заклапочанасць з нагоды таго, ці адказвае Астравецкая АЭС ўсім стандартам бяспекі. Са слоў актывістаў антыатамнага руху, летась высветлілася, што адказная за ядзерную бяспеку беларуская дзяржаўная ўстанова выявіла мноства парушэнняў падчас будаўніцтва, грамадскія дзеячы запатрабавалі неадкладна спыніць працы, аднак беспаспяхова.

Пару гадоў таму, тэлеканал «Белсат», што транслюецца з Польшчы на Беларусь паведаміў аб тым, што ў яго ёсць звесткі аб крадзяжы бетону, прызначанага для будаўніцтва будынка для рэактара. Звязаліся з кіраўніком службы навін канала, які сцвярджае, што будаўнікі, што паведамілі гэтую інфармацыю баяцца раскрыць сябе. Журналіст «Новай газеты» Ірына Халіп правяла расследаванне. Аб'ехаўшы раёны Астраўца яна напісала, што амаль няма сумненняў у тым, што крадзяжы падчас будаўніцтва маюць месца.

«Мясцовыя жыхары кажуць не на дыктафон, не раскрываюць сваіх імёнаў. Натуральна, што яны баяцца. Жыхары Астраўца кажуць: «так, крадуць і крадуць усё, што могуць». Астравец - невялікае мястэчка, таму там усе адзін пра аднаго ведаюць усе, хто і адкуль што прыносіць дадому ў тым ліку», - распавядае Ірына Халіп, жонка апазіцыянера Андрэя Саннікава. Абодва яны паспыталі хлеб турмы КДБ.

Дом каардынатара антыатамнага руху Таццяны Новікавай - у Астравецкім раёне. Яна мае зносіны з мясцовымі жыхарамі, якія працуюць на атамнай станцыі. Т.Новікава кажа, што парадак на будаўніцтве АЭС нічым не адрозніваецца аб парадку ў савецкі час: пад шырмай сакрэтнасці хаваюцца беспарадак і нават крадзеж.

«Людзі кажуць, што крадуць бетон, будаўнічыя матэрыялы, арматуру. Аднак мне страшна не таму, што нешта крадуць, а таму, што няма кантролю. Калі спрабуюць схаваць парушэнні, замаскіраваць і ўсё гэта робіцца пад знакам вялікай сакрэтнасці, калі немагчыма гэта высветліць - гэта нясе пагрозу для бяспекі», - кажа яна.

Астравец знаходзіцца ўсяго ў паўсотні кіламетраў ад Вільні. Сталіца Літвы трапляе ў зону ўздзеяння гэтай АЭС, гэтак жа як Ігналіна і Зарасай ў зону дзеяння Ігналінскай АЭС. Рэактар беларускай АЭС будуць астуджаць воды ракі Нерыс, якая цячэ ўсяго за 6 кіламетраў. Гідролагі Літвы кажуць, што ў выпадку сур'ёзнай аварыі ёсць пагроза забруджвання пітной вады не толькі ў 11 вадаёмах Вільні, але і ў Каўнаса і Ёнава.

«Вы ведаеце, што гэта за 50 кіламетраў, а найбліжэйшыя вадаёмы Вільні - за 30. Сутнасць у тым, што з 20 вадаёмаў Вільні 11 знаходзяцца ў даліне Нерыс», - тлумачыць сітуацыю кіраўнік аддзела гідралогіі Геалагічнай службы Літвы Кястуціс Кадунас.

Гэтая інфармацыя публічная, але чаму яе ігнаруюць паўсталыя супраць будаўніцтва АЭС літоўскія зялёныя? Чаму не праводзяць акцый пратэсту ля пасольстваў Беларусі і Расеі?

Лінас Бальсіс, які агітаваў за рэферэндум супраць будаўніцтва Вісагінскай АЭС, цяпер сябра Сойму, стаў лідарам партыі зялёных Літвы. Ён кажа, што знаёмы з сітуацыяй будаўніцтва беларускай АЭС і заклікае ў гэтай сувязі кіраўнікоў Літвы да больш актыўных дзеянняў. Аднак сам у гэтай сувязі дзеянняў не вядзе, пратэстаў не арганізуе. «Мы традыцыйна праводзім мерапрыемствы ў памяць Чарнобыля, канферэнцыі, як у мінулыя гады, так і сёлета», - кажа Бальсіс.

Прадстаўнік клуба аховы прыроды «Атгайя», што зарадзіўся яшчэ ў савецкі час, Лінас Вайніс кажа, што пратэсты, падобныя на тыя, што былі тры гады таму, нядзейсным.

«Уся наша надзея на тое, што ў сувязі з эканамічнымі санкцыямі ў дачыненні да Расеі, эканамічнымі складанасцямі гэта будаўніцтва будзе пазніцца», - кажа ён.

Віцэ-старшыня Саюза сялян і зялёных Томас Томілінас, які ладзіў у 2012 годзе пратэсты разам з прарасейскімі дзеячамі з Латвіі, цяпер стаў памочнікам еўрапарламентарыя Бронюса Ропе. Ён перанёс сваю дзейнасць у Еўрапейскі парламент і падчас наступнай сесіі ў Страсбургу плануе падняць пытанне Беларускай АЭС перад прадстаўнікамі Еўракамісіі. Аднак арганізоўваць акцыі пратэсту не мае намеру.

«Я стаміўся ад акцый і ў гэты момант гэтымі акцыямі займаюцца іншыя людзі. Проста змяніўся характар працы, прыярытэты і мы пярэчым гэтаму інакш», - тлумачыў віцэ-старшыня саюза сялян і зялёных.

Аднак наўрад ці дзеянні ў Страсбургу будуць дзейснымі. Міністры замежных спраў ЕЗ маюць намер на чатыры месяцы прыпыніць санкцыі ў дачыненні да Беларусі, калі Лукашэнка не распачне рэпрэсій пасля выбараў. Гэта можа азначаць жаданне Еўропы завязаць з рэжымам дыялог.