Кіраўнік «Белгазпрамбанка»: Праз 10 гадоў не будзе ні «гатоўкі», ні картак

Давер людзей да гатоўкі вышэйшы, чым да крэдытных картах, але нягледзячы на гэта «гатоўка» асуджаная.

Пра гэта onliner.by распавёў старшыня праўлення ААТ «Белгазпрамбанк» Віктар Бабарыка.

- Вельмі складана правесці паралелі паміж кроўна заробленым грашыма, які трымаеш у руках, і радком лічбаў у нетрах электроннай банкаўскай сістэмы. Гатоўку можна захоўваць пад падушкай і спаць спакойна, а што там робяць з маімі грашыма ў банку, пакуль я сплю, аднаму Богу вядома. І я ніколькі не перабольшваю. Паглядзіце: у дні заробку і авансу каля банкаматаў дагэтуль можна ўбачыць чэргі з тых, хто жадае як мага хутчэй памацаць заробленае. На шчасце, з кожным годам гэтыя чэргі становяцца ўсё меншыя, але працэс іх скарачэння мог бы быць нашмат хутчэйшым. Чаму гэтага не адбываецца?

Давер людзей да гатоўкі сёння вышэйшы, чым да лічбавых эквівалентаў грошай, і, пакуль сітуацыя не зменіцца, прарыву ў тэхналогіях чакаць не варта. Але нават нягледзячы на гэтыя «тармазы», гатоўка асуджаная. Скажу шчыра, нават у нас у банку, нягледзячы на генеральную стратэгію «Гатоўка - наш вораг», існуе, назавем яго так, «гатоўкавае» лобі. Гэта група экспэртаў, якія працягваюць акцэнтавана працаваць з гатоўкаю.

Яны прыходзяць да мяне і кажуць: «Павелічэнне абароту гатоўкі ў параўнанні з мінулым годам - 37% [гэта лічба для прыкладу], аб'яўляць такі рынак ворагам з пункту гледжання мэнэджмэнту няправільна». Я, у сваю чаргу, пытаюся: «А на колькі расце рынак электронных плацяжоў?» Лабісты гатоўкі адразу смутнеюць, бо гэта довад жалезабетонны: рынак электронных плацяжоў расце як мінімум удвая хутчэй. Навошта тады рабіць стаўку на аўтсайдэра?

Гісторыя з бескантактавымі картамі пачала набіраць папулярнасць у нас толькі сёлета, хоць у Еўропе да іх прывыклі ўжо пару гадоў таму. Гэта звычайная эвалюцыя, мэта якой - дасягнуць выгоды і зразумеласці працэсу ў той меры, у якой яны зараз уласцівыя разлікам гатоўкай. Для таго каб тэхналогія рабілася папулярнай, працу з ёй стараюцца ўсё больш палегчыць. Яе прымяненне патрабуе ўсё менш ведаў, і гэты рух у бок не атупення чалавецтва, а хутчэй мінімізацыі намаганняў, якія кожны з нас паасобку прыкладвае для дасягнення выніку.

Галоўная мэта - каб давер да гатоўкі і безнаяўных грошаў быў аднолькавым. Штучна фарсіраваць падзеі не варта: у нас ужо ёсць прыклад Скандынавіі, дзе спроба цалкам пазбавіць наяўныя грошы права на існаванне не мела поспеху. Тэхнічная база пакуль не настолькі ідэальная, каб быць упэўненымі ў тым, што ў вас атрымаецца аплаціць усе паслугі не выкарыстоўваючы гатоўку. А па-іншаму ніяк!

Думаю, гатоўка яшчэ працягне сваё існаванне, прычым дастаткова доўга, не менш за дзесяць гадоў. Іншая справа, што яе аб'ём у разліках будзе станавіцца ўсё меншым і меншым. Як зрабіць гэты працэс больш хуткім і безбалесным? Стварыць атмасферу даверу. На мой погляд, стратэгія павінна складацца з трох асноўных пунктаў.

Па-першае, неабходна адзінае і дакладнае разуменне ўсіх зацікаўленых структур таго, да чаго мы імкнёмся. Патрабуецца зададзены вектар на электронныя аплаты. Неабходна паказваць, што грошы, якія знаходзяцца на картцы, больш выгадна і цікавей, чым грошы, якія захоўваюцца ў кішэні ці пад падушкай. Рабіць гэта дырэктыўна досыць складана. Напрыклад, адзін з банкаў не так даўно абвясціў, што ўводзіць павышаны тарыф пры разліках гатоўкай, але вельмі хутка ад гэтай задумы адмовіўся. Стратэгія ўсё ж такі павінна быць іншай: Зацікаўце кліента. Беларусы, як усім вядома, вельмі добра ўмеюць лічыць, і любога роду скідкі, нейкі працэнт па суме, які захоўваецца на картцы, іх вельмі радуе. Механізм стымуляцыі павінен быць вельмі пралічаным і падтрымлівацца ўсімі інструментарыямі, уключаючы дзяржаўныя інстытуты, банкі і ўрад.

Па-другое, трэба павышаць павагу да фінансавай сістэмы ў грамадстве. Нядаўна мне трапіўся на вочы артыкул: ангельскія прадпрымальнікі наракаюць на тамтэйшыя банкі за тое, што тыя выдаюць малому і сярэдняму бізнэсу крэдыты пад высокі адсотак. Гаворка ішла пра тое, што менш за 40% прадпрымальнікаў могуць атрымаць крэдыт менш чым пад 8% гадавых, астатнія вымушаныя плаціць больш. І гэта ў Англіі, аб танных крэдытах у якой ходзяць легенды. У нас у краіне ёсць крэдытныя прадукты са стаўкай менш 10%, прытым што стаўкі па дэпазітах у ангельскіх банках значна ніжэйшыя, чым у беларускіх! Людзі павінны разумець, што банкаўскі бізнэс - гэта не агульны вораг, а толькі інструмент пераразмеркавання фінансавых плыняў. На ўсіх паверхах грамадства мы павінны перастаць гаварыць, што фінансавая сістэма што-небудзь губіць. Першаснай заўсёды будзе з'яўляцца эканоміка.

І, нарэшце, па-трэцяе, неабходна пісьменна выкарыстоўваць сігналы, які дзяржава пасылае сваім грамадзянам. Людзі пачынаюць заўважаць, што наглядныя і караючыя органы ўсё часцей звяртаюцца да электроннай фінансавай сістэмы за прыватнай інфармацыяй, прасейваючы праз дробнае сіта тысячы добрапрыстойных грамадзян дзеля аднаго парушальніка. Яскравы прыклад - апошняе зніжэнне бар'ера аднаразовага расходавання сродкаў, пры якім інфармацыя пра аплату аўтаматычна адпраўляецца ў «зацікаўленыя» органы, з 500 рублёў да 300.

З майго пункту гледжання, ідэя татальнага кантролю няправільная сама па сабе. Ёсць два супрацьлеглыя прынцыпу. Правільна краіны, якія развіваюцца пішуць заканадаўства для сумленных людзей, для людзей, якія імкнуцца жыць паводле законаў. Гэтыя законы максімальна палягчаюць жыццё законапаслухмяным грамадзянам, павышаюць іх узровень даверу да дзяржавы і яго фінансавай сістэмы. Але можна пайсці іншым шляхам і ствараць законы, накіраваныя ў першую чаргу супраць парушальнікаў. Такія законы апрыёры ўважаюць, што кожны грамадзянін можа быць жулікам. Ці дапамагаюць яны знайсці парушальнікаў? Напэўна так. Толькі вось пры гэтым пераважнай большасці добрапрыстойных грамадзян вельмі няўтульна ўвесь час адчуваць сябе ў ролі гіпатэтычнага падазраванага. Перашкоды, прыдуманыя для адлову парушальнікаў, даводзіцца пераадольваць і сумленным людзям. І чым больш гэтых перашкод, тым больш раздражнення і недаверу. Электронныя плацяжы пачынаюць асацыявацца з татальным кантролем - зразумела, што яны губляюць папулярнасць.

Кажуць, што сістэма гатоўкі ніколі не знікне толькі таму, што за яе будуць да канца трымацца крыміналітэт і карупцыянеры, якім вельмі лёгка за гатоўкай хаваць свае «цёмныя справункі». Я з гэтым сцвярджэннем у корані не згодны. Сітуацыя складваецца так, што праца толькі з гатоўкай выклікае ўсё больш прамых падазрэнняў з боку праваахоўных органаў, і гэтая тэндэнцыя будзе толькі расці. Акрамя таго, крыміналітэт таксама досыць прасунуты, і, ідучы ў нагу з часам, ён усё далей адыходзіць у безнал праз банальную прычыну - хаваць канцы ў ваду прасцей у вялікім вадаёме. Акіян безнаяўных грошай сёння становіцца ўсё шырэйшым, тады як мора гатоўкі драбнее.

Гарантаваныя дзесяць гадоў паўнавартаснага жыцця я гатовы адмераць і такому звыкламу сродку разлікаў, як пластыкавая карта. Можна сказаць, што яна пратрымаецца датуль, пакуль не будзе вынайдзены больш просты і бяспечны спосаб ідэнтыфікацыі. Дарэчы, у некаторых дзяржавах Афрыкі назіраецца сітуацыя, пры якой эканоміка краіны пераскочыла з гатоўкі, абмінаючы пластыкавыя карткі, адразу да аплатнай сістэмы, убудаванай беспасярэдне ў сім-карту мабільнага тэлефону. Але і ў такіх спосабах аплаты ёсць свае недахопы. Яны не панацэя.