Беларусам прапануюць забыцца пра падвышэнне заробкаў на пяць гадоў

Перыяд, у які ўваходзіць Беларусь, будзе нязвыклым для насельніцтва.

Доўгі час ва ўладаў Беларусі было тады модна планаваць прыгожую лічбу росту заробкаў на пяцігодку. На 2005 год стаяла задача забяспечыць 250 даляраў сярэдняга заробку, у 2010-м даходы насельніцтва планавалася давесці да 500 даляраў, у 2015-м - да 1000 даляраў.

І калі першыя дзве мэты былі дасягнутыя, то з трэцяй атрымаўся канфуз. А праект новай Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2016-2020 гады і зусім не ўтрымлівае амбіцыйных мэтаў па росце даходаў насельніцтва, пішуць «Беларускія навіны».

Адмовіліся ад грандыёзных планаў

Аб росце заробкаў у даляравым выражэнні гаворка ў дакуменце наогул не ідзе. У праекце Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2016-2020 гг. фігуруюць тэмпы росту рэальнага заробку, ды і тое вельмі сціплыя.

Мяркуецца, што ў 2016-2020 гг. рэальная (з улікам інфляцыі) заробкі вырастуць на 10,9%. Для параўнання: за 2011-2015 гг. намінальныя заробкі апярэдзіла інфляцыю на 41%. Такім чынам, рост даходаў насельніцтва прагназуецца ў гэтай пяцігодцы куды больш сціплы, чым у папярэдняй.

Чакаецца значнае запаволенне і іншага паказчыка, прама ўвязанага з даходамі насельніцтва. Праект Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2016-2020 гг. мяркуе, што за пяцігодку раздробны таваразварот вырасце ўсяго на 12,5%, тады як за мінулую пяцігодку ён павялічыўся на 55,9%.

Такім чынам, можна зрабіць выснову, што ў гэтай пяцігодцы ўлады не чакаюць ні спажывецкага буму, ні значнага павелічэння даходаў насельніцтва. Праект Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця на 2016-2020 гг. падрыхтаваны з улікам таго, што рэальны (з улікам інфляцыі) заробак і раздробны таваразварот будуць расці ад аднаго да трох адсоткаў у год.

З праекта дакумента, які ў хуткім часе павінен прымацца на Усебеларускім народным сходзе, вынікае, што рост даходаў насельніцтва будзе жорстка ўвязаны з павышэннем прадукцыйнасці працы. А паколькі яно ў 2016-2020 гадах чакаецца на ўзроўні 15,7%, то не дзіўная і сціпласць па частцы планавання заробкаў.

Што тычыцца сумы пенсій, то аб тэмпах іх росту ў праекце Праграмы сацыяльна-эканамічнага развіцця прама нічога не гаворыцца. Прысутнічае толькі арыенцір, згодна з якім цягам усёй пяцігодкі сярэдняя пенсія па ўзросту будзе складаць 40% ад сярэдняга заробку па краіне. Павялічваць гэтыя суадносіны ў гэтай пяцігодцы не плануецца.

Сацыяльная няроўнасць будзе расці?

У былыя часы беларускія ўлады заўсёды закладвалі на пяцігодку бурныя тэмпы росту даходаў насельніцтва. У 2010 годзе ставілася задача давесці сярэдні заробак да 500 даляраў і падвоіць яго значэнне ў параўнанні з 2005-м. Афіцыйная мэта на мінулую пяцігодку меркавала зноў-такі падваенне даходаў насельніцтва - да 1000 даляраў у 2015 годзе.

У рэчаіснасці ж сярэдні заробак у канцы 2015 года аказаўся ўтрая ніжэйшы за запланаваны ўзровень. Таму ўлады былі вымушаныя больш рэалістычна паглядзець на магчымасці ў частцы павелічэння даходаў насельніцтва, мяркуе экспэрт.

«Рэальнасць працверазіла планіроўшчыкаў. У мінулай пяцігодцы мы не выканалі ні аднаго паказчыка, таму прагнозы ў Беларусі сталі рыхтаваць ужо больш набліжанымі да рэчаіснасці», - кажа экспэрт Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Кацярына Барнукова.

На яе думку, сціплыя тэмпы росту даходаў насельніцтва, закладзеныя ў праект афіцыйнай праграмы на пяцігодку, адэкватна адлюстроўваюць магчымасці беларускай эканомікі.

«У гэтай пяцігодцы можна разлічваць на вельмі сціплы рост даходаў насельніцтва пры адсутнасці эканамічных рэформаў. І нават калі яны адбудуцца, эфект мы адчуем няхутка, таму і ў гэтым выпадку вялікіх прарываў у частцы павелічэння даходаў насельніцтва ў 2016-2020 гг. чакаць не варта», - мяркуе Барнукова.

Аналагічныя чакання падзяляюць і іншыя эканамісты.

«У 2016-2020 гг. мяркуецца, што эканоміка будзе расці на лічаныя адсоткі. Ніякіх рэсурсаў, каб павышаць даходы насельніцтва больш хуткімі тэмпамі, у дзяржавы сёння (ва ўмовах значных выплат па ўнутраных і знешніх запазычанасцях) няма», - мяркуе дырэктар Даследчага цэнтра ІПМ Аляксандр Чубрык.

На думку эканаміста, выканаць нават запланаваныя сціплыя тэмпы росту рэальных даходаў насельніцтва ў 2016-2020 гг. будзе няпроста.

«Імаверна, даходы насельніцтва ў рэальным выражэнні на фоне рэцэсіі знізяцца сёлета, магчыма, расці яны не стануць і ў наступным годзе. Таму забеспячэнне росту рэальных даходаў насельніцтва нават на 10% за пяцігодку - гэта няпростая задача», - кажа Чубрык.

Калі сярэдні заробак, як прагназуюць экспэрты, павышацца істотна не будзе, то ступень сацыяльнай няроўнасці на рынку працы будзе ўзрастаць.

«Персанал дзяржпрадпрыемстваў, які раней мог разлічваць на сярэдні заробак і нават вышэйшы за сярэдні, сёння імкліва ў многіх выпадках бяднее. У той жа час для работнікаў, якія занятыя ў новых сектарах эканомікі, канкурэнтаздольных прыватных кампаніях страты ў даходах будуць не гэтак адчувальныя. У сувязі з гэтым можна чакаць рост сацыяльнай няроўнасці ў Беларусі», - мяркуе Кацярына Барнукова.

Падобна на тое, перыяд, у які ўваходзіць Беларусь, будзе нязвыклым для насельніцтва. Значнага росту заробкаў больш ніхто не абяцае, а роўнасць на рынку працы ўладаў з кожным годам стане забяспечваць усё больш складана. Рост сацыяльнай незадаволенасці ў гэтым выпадку непазбежны.