Экспэрты МВФ: У Беларусі вельмі вялікія крэдытныя рызыкі

Місія МВФ запатрабавала ад беларускіх уладаў неадкладнага стварэння Рады забеспячэння фінансавай стабільнасці.

У красавіку ў Беларусі некалькі тыдняў знаходзілася місія Міжнароднага валютнага фонду і Сусветнага банка, якая займалася ацэнкай фінансавага сектара Беларусі. Паводле вынікаў місіі экспэрты МВФ прыйшлі да высновы, што беларускім уладам варта стварыць Раду забеспячэння фінансавай стабільнасці. Неадкладна.

Місія МВФ мяркуе, што крэдытныя рызыкі, звязаныя з пагаршэннем фінансавага становішча дзяржпрадпрыемстваў, асноўным фактарам уразлівасці беларускіх банкаў, паведамляюць «Беларускія навіны».

Крыніцы стрэсаў для фінансавай сістэмы

У Менску прадстаўнікі МВФ сустракаліся з шырокім колам экспэртаў. Вывучалі пытанні карпаратыўнага кіравання фінансавым сектарам, аналізавалі яго рызыкі, праводзілі стрэс-тэсты банкаў.

Паводле вынікаў працы ў Менску экспэрты МВФ настойліва рэкамендавалі беларускім уладам стварыць «неадкладна» (гэта значыць у гэтым годзе) Рада забеспячэння фінансавай стабільнасці.

Раду, на думку МВФ, варта сфармаваць з ліку высокапастаўленых дзяржслужбоўцаў, між іншым, уключыць туды прапануецца кіраўніка Нацбанка, з боку ўрада - віцэ-прэм'ера, а таксама прадстаўнікоў Міністэрства эканомікі і Міністэрства фінансаў.

Як мяркуе фонд, рада, якае складаецца з вышэйшых службовых асоб, павінна не толькі займацца маніторынгам фінансавай стабільнасці ў краіне, але і прымаць канкрэтныя пастановы, накіраваныя на яе забеспячэнне.

Рэкамендацыя стварэння такой рады стала вынікам той сітуацыі, якую МВФ убачыў, прааналізаваўшы фінансавы сектар Беларусі. Стрэс-тэсты беларускіх банкаў паказалі, што ў сістэме існуе павышаны ўзровень рызыкі, звязаны ў першую чаргу з пагаршэннем фінансавага становішча дзяржпрадпрыемстваў.

Місія фонду прыйшла да высновы, што крэдытная рызыка, якая можа рэалізавацца ў выпадку пагаршэння плацежаздольнасці найбуйнейшых пазычальнікаў, з'яўляецца асноўным фактарам уразлівасці беларускіх банкаў.

Экспэрты МВФ рэкамендавалі беларускім уладам надаць пільную ўвагу фінансавай стабільнасці так званых нехеджаванных валютных пазычальнікаў, да якіх належаць атрымальнікі валютных крэдытаў, якія не маюць валютнага даходу.

Акрамя рызык для ўстойлівасці беларускіх банкаў замежныя крэдыторы бачаць сур'ёзныя пагрозы і для дзяржаўных фінансаў.

Сусветны банк на мінулым тыдні апублікаваў запіску, у якой выказаў занепакоенасць у сувязі з ростам выдаткаў бюджэту на выкананне выдадзеных дзяржгарантый крэдытаў.

«Дзяржаўныя праграмы дырэктыўнага крэдытавання ствараюць квазіфіскальныя рызыкі ў сувязі з фармаваннем значных умоўных абавязанняў урада», - мяркуюць эканамісты Сусветнага банка.

Як адзначаюць эканамісты банка, беларускія ўлады выдаюць гарантыі для шэрагу дырэктыўных крэдытаў, якія выдаюцца дзяржпрадпрыемствам. У той жа час тэндэнцыя апошніх гадоў відавочна паказвае на тое, што ўраду за кошт бюджэту даводзіцца ўсё часцей выконваць такія гарантыі ў сувязі з неплатаздольнасцю пазычальнікаў.

Так, паводле звестак Мінфіна, у 2015 годзе выкананы гарантыі ўрада ўнутраных крэдытаў, выдадзеных банкамі, на агульную суму 6,9 трлн рублёў, што ўдвая больш, чым ў 2014 годзе, і на 3,5 трлн рублёў перасягнула зацверджаныя на гэтыя мэты аплаты.

Увогуле, калі рэзюмаваць вышэйсказанае, у фінансавым сектары Беларусі нарастаюць праблемы як на ўзроўні дзяржфінансаванне, так і ў банкаўскай сістэме. Першая і другая тэндэнцыя, мяркуюць экспэрты, з'яўляюцца наўпроставымі пагрозамі для фінансавай стабільнасці краіны.

Пазыкавую піраміду будаваць небяспечна

Беларускія эканамісты станоўча ацэньваюць рэкамендацыі МВФ, якія былі перададзеныя ўладам паводле вынікаў красавіцкай місіі.

На думку экспэртаў, стварэнне згаданай Рады фінансавай стабільнасці - вельмі актуальная сёння для дзяржавы задача.

«Мы назіраем сёння рост праблемных актываў у банкаўскай сістэме, і гэта - адна з найбольш сур'ёзных пагроз для эканомікі. Калі банкі не змогуць выконваць свае абавязанні, гэта можа спарадзіць новую хвалю спаду ў нацыянальнай эканоміцы. Таму стварэнне рады, якая б займалася забеспячэннем фінансавай стабільнасці, - вельмі важная задача», - мяркуе навуковы супрацоўнік Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Зміцер Крук.

Дарэчы, на 1 красавіка дзель праблемных актываў у банкаўскай сістэме дасягнула 11,5%, хоць яшчэ ў пачатку 2016 года яна складала 6,8%.

На думку назіральнікаў, рост дрэнных крэдытаў будзе таксама ўзмацняць ціск на бюджэт, бо паручыцелям такіх запазычанняў у шэрагу выпадкаў выступае дзяржава.

«У нас шматлікія праблемы, якія ўсплываюць ў банкаўскім сектары, за кошт «наштампаваных» раней дзяржгарантый будуць перакладацца на бюджэт. 2015 год паказаў, што расходы бюджэту, звязаныя з выкананнем гарантый, істотна перасягнулі прадугледжаныя на гэтыя мэты сумы. Такім чынам, нагрузка на дзяржфінансы павялічваецца», - канстатуе Дзмітрый Крук.

Беларускія эканамісты мяркуюць, што для забеспячэння фінансавай стабільнасці дзяржава не павінна браць на сябе карпаратыўныя пазыкі.

«У нас аб'ёмы дырэктыўнага крэдытавання дзяржпрадпрыемстваў з аднаго боку скарачаюцца, але замест гэтага вынаходзяць «мыліцы»- напрыклад, выдаючы дзяржгарантыі крэдытаў, выкупляючы карпаратыўныя запазычанасці пры дапамозе выпуску дзяржаблігацый», - канстатуе вядучая даследчыца BEROC Кацярына Барнукова.

І першае, і другое толькі ўзмацняе ціск на дзяржаўныя фінансы, саслабляючы фінансавую ўстойлівасць краіны, мяркуюць экспэрты

«Фінансавая стабільнасць моцна залежыць ад рашучасці ўрада рэфармаваць дзяржсектар эканомікі. Калі паступальныя, але рашучыя рэформы (прыватызацыя, рэструктурызацыя, а таксама банкруцтва і ліквідацыя часткі прадпрыемстваў) не будуць праходзіць, грошай на падтрыманне пазыковай піраміды калі-небудзь можа не выстарчыць», - рэзюмавала Кацярына Барнукова.