У Беларусі перабоі з медыкаментамі для лячэння ВІЧ-інфекцыі

Жыццё гэтых людзей у небяспецы.

Кацярына Парфянюк - спецыялістка ў сувязях з грамадскасцю, кансультантка Беларускага грамадскага аб'яднання «Пазітыўны рух» - грамадскай арганізацыі, якая 16 гадоў займаецца пытаннямі прафілактыкі ВІЧ-інфекцыі. Апошнія два гады асвятляе праблемы, з якімі сутыкаюцца людзі, што жывуць з ВІЧ-інфекцыяй, працу пунктаў для прафілактыкі ВІЧ-інфекцыі сярод людзей, якія ўжываюць наркотыкі. Яе артыкул публікуе Onliner.by.

«Што будзе далей?», «Ці праўда, што таблетак больш не будзе?», «Мне што - застаецца паміраць?» - Гэта толькі некалькі пытанняў, якія паступаюць да нас у апошнія месяцы ад людзей, якія жывуць з ВІЧ, практычна з усіх рэгіёнаў краіны. Сутнасць праблемы палягае ў тым, што апошнім часам у Беларусі ўсё складаней атрымаць медыкаменты, неабходныя для антырэтравіруснай тэрапіі.

Для людзей, якія жывуць з ВІЧ, доступ да антырэтравіруснай тэрапіі - пытанне жыцця і смерці. На гэты момант толькі ў Менску ў лячэнні маюць патрэбу амаль паўтары тысячы чалавек. Калі праблема з лекавым забеспячэннем не развяжацца ў найбліжэйшы час, то шанцы гэтых людзей на доўгае жыццё скароцяцца. Лячэнне ВІЧ-інфекцыі спецыфічнае: гэта азначае, што таблеткі неабходна прымаць кожны дзень усё жыццё і пажадана рабіць гэта нават у адзін і той жа час цягам дня. Лячэнне замаруджвае размнажэнне віруса. Спыненне прыёму прэпаратаў прыводзіць да таго, што віруса ў крыві зноў становіцца шмат, зніжаецца імунітэт і ўзнікае рызыка спадарожных захворванняў.

Мала таго, што гэта лячэнне дазваляе ВІЧ-носьбітам жыць паўнавартасным жыццём, яно яшчэ мае вялікае значэнне таксама і для прафілактыкі перадачы інфекцыі іншым людзям. Прасцей кажучы, калі ўсе людзі, якія жывуць з ВІЧ, будуць рэгулярна і правільна лячыцца, то ў тэорыі ВІЧ-інфекцыя не будзе перадавацца і новых выпадкаў заражэння не будзе. На дзяржаўным узроўні гэта не толькі здароўе некалькіх тысяч беларусаў.

І вось, людзі не разумеюць, што адбываецца. Паступаюць паведамленні, што таблеткі ўжо выдаюцца тэрмінам на тыдзень (раней іх выдавалі на два-тры месяцы наперад), людзям мяняюць прэпараты, якія яны прымалі раней доўгі час і якія дапамагалі. Паводле паступаючых да нас звестак, некаторых прэпаратаў ужо няма ў наяўнасці. Сканчаюцца і іншыя кампаненты ў схемах лячэння. Пацыенты штурмуюць дыспансерны кабінет. Вось ужо больш за паўгода людзі, якія жывуць з ВІЧ-інфекцыяй, не могуць здаць важныя для іх аналізы на стан імуннай сістэмы (CD4) і колькасць віруса ў крыві (вірусную нагрузку). Праблема ўсё тая ж: тэст-сістэмы не былі закупленыя ў тэрмін.

У профільным міністэрстве адказ даюць абцякальны, дакладных тэрмінаў, калі з'явяцца лекі, не называюць. Супакойваюць і спасылаюцца на цяжкі перыяд. У інтэрнэце нават з'явіўся сайт, дзе фіксуюцца ўсе перабоі з прэпаратамі. Шкада, што мы губляем тыя поспехі, якія былі напрацаваныя больш чым за пятнаццаць гадоў. Усе гэтыя гады лекі закупляліся са сродкаў гранту Глабальнага фонду для барацьбы са СНІДам, туберкулёзам і малярыяй, і перабояў з лячэннем не было. У апошнія два гады Беларусь пачала паэтапна пераходзіць на самастойнае забеспячэнне лекамі пацыентаў з ВІЧ-інфекцыяй, і гэты працэс праходзіў вельмі вынікова. Мы радаваліся гэтым поспехам, усё было добра. І вось - першы збой.

У медыцынскім асяроддзі ходзяць чуткі, што пастаўшчыкі прэпаратаў завышаюць кошты, ёсць нюансы з мытняй, своечасовай апрацоўкай інфармацыі аб неабходных леках. Усё аналізуецца ўручную, камп'ютэрнай базы няма. Як вынік - зацягванне тэрмінаў паступлення лекаў пацыентам. Іншымі словамі, новая сістэма закупак выявілася не цалкам адладжанай.

Варта разумець, што прэпараты выдаюцца лекарамі ў дыспансерных кабінетах. Купіць іх свабодна ў аптэчнай сетцы нельга. Ды і не ўсім пацыентам гэтыя лекі па кішэні. Таму ў адпаведнасці з агульнасусветнай практыкай у Беларусі ВІЧ-інфекцыя ўваходзіць у пералік захворванняў, якія даюць права грамадзянам на бясплатнае забеспячэнне лекавымі сродкамі.

Цяжка заставацца аб'ектыўнай і спрабаваць апісаць сітуацыю прафесійна, калі калега па працы, якая жыве з ВІЧ-інфекцыяй, не можа прыйсці на працу, бо дрэнна сябе адчувае праз замену прэпарата. Калі тэлефануе жанчына і кажа, што ёй патрэбныя лекі ў першую чаргу, бо ў яе двое дзяцей. Калі мы спрабуем знайсці ва ўсім горадзе наркаспажыўца, у якога ВІЧ-інфекцыя, угаворваем яго прыйсці да лекара і разумеем, што аналізы ён не здасць і лячэння, магчыма, не атрымае. А значыць, ёсць імавернасць, што ён стане крыніцай распаўсюджвання інфекцыі.

Праблема відавочная, і ўсе залучаныя службы і міністэрствы спрабуюць яе развязаць: закупіць і даставіць неабходныя прэпараты, а таксама тэст-сістэмы. Лекары мяняюць схемы лячэння на больш аптымальныя. Калі раптам не атрымаецца знайсці выхад на нацыянальным узроўні, то дапамогу зможа надаць Глабальны фонд для барацьбы са СНІДам, туберкулёзам і малярыяй. Усе разумеюць: калі сітуацыя не стабілізуецца, то мы можам вярнуцца ў пачатак 90-х гадоў, калі лячэнне для беларусаў было недаступным. Асабліва шкада, што лекарам-інфекцыяністам даводзіцца сутыкацца з прэтэнзіямі з боку пацыентаў: менавіта на іх паступаюць скаргі, хоць яны таксама закладнікі сітуацыі.