«Нямецкая хваля»: За кошт еўрапейцаў «кормяцца» падкантрольныя Лукашэнку арганізацыі

Улады спрабуюць перахапіць падтрымку ЕЗ Беларусі.

У Беларусі зарэгістраваныя сотні арганізацый, якія прадстаўляюць сябе як недзяржаўныя. На самай справе, многія з іх - гэта «кішэнныя» структуры, якія маюць дзяржпадтрымку пры абавязковай умове лаяльнасці, з дапамогай якіх улады спадзяюцца перахапіць абяцаную падтрымку ЕЗ, перадае Deutsche Welle.

Пра гэта сведчыць нядаўні кур'ёз, калі на сустрэчы з лідарамі беларускіх няўрадавых аб'яднанняў у Страсбургу «засвяціўся» прадстаўнік праваабарончай арганізацыі, зарэгістраванай пры ўніверсітэце ў Брэсце. За 10 гадоў свайго існавання НДА не была заўважаная ў актыўнасці на ніве абароны правоў чалавека. Але ў разліку на плюралізм еўрапейцаў і ў адсутнасці грамадскага кантролю за расходаваннем грошай Захаду ў самой Беларусі, гэтая арганізацыя цалкам можа прэтэндаваць на замежныя гранты.

На павадку

Беларуская прапаганда неаднаразова абвінавачвала няўрадавыя аб'яднанні ў залежнасці ад заходняга фінансавання. Рэпрэсіі ў адрас НДА ўзмацніліся, калі пасля прэзідэнцкіх выбараў 2010 года было абвешчана аб рэгістрацыі ў Польшчы Еўрапейскага фонду ў падтрымку дэмакратыі з агульным бюджэтам у 16 мільёнаў еўра, з якіх 10 мільёнаў плануецца выдаткаваць на рэалізацыю праектаў.

У Беларусі на арэне грамадскай актыўнасці спрабуе гуляць КДБ, адсочваючы кантакты і рух заходніх сродкаў. Тых, хто хоча дзейнічаць самастойна па ініцыятыве знізу, папросту выганяюць з прававога поля. А на расчышчанай пляцоўцы дзейнічаюць падкантрольныя структуры, якім адводзіцца роля імітатараў грамадскай актыўнасці.

Да іх адносіцца стотысячнае рэспубліканскае аб'яднанне «Белая Русь», Беларускі рэспубліканскі саюз моладзі, шматлікія ветэранскія і жаночыя арганізацыі і нават грамадска-кансультатыўныя саветы (ГКС) пры дзяржаўных органах. У 2010 годзе адзін з такіх саветаў адміністрацыя прэзідэнта, якая ўзначальваецца цяперашнім кіраўніком МЗС Уладзімірам Макеем, хацела выдаць за грамадскую ініцыятыву на Форуме грамадзянскай супольнасці «Усходняга партнёрства».

Куды ідуць грошы ЕЗ

Але калі на форумах грамадзянскай супольнасці ў ЕЗ прысутнасць прадзяржаўных арганізацый не вітаецца, то праекты многіх кантраляваных дзяржавай грамадскіх структур атрымліваюць фінансаванне Захаду. Варта адзначыць, што Еўразвяз не спыняў фінансавай дапамогі Беларусі нават у самыя халодныя перыяды адносін. Лік ідзе на мільёны еўра, якія накіроўваюцца не толькі ў адрас незалежных НДА, але і на праграмы па барацьбе з наркотыкамі, нелегальнай міграцыяй, на праекты рэгіянальнага развіцця, падтрымку супрацоўніцтва ў экалагічнай, гуманітарнай і адукацыйнай сферах.

Свабода асацыяцый не для ўсіх

Улады ўмела хаваюць ад беларусаў праўдзівыя аб'ёмы дапамогі Еўразвяза, у тым ліку, і на ахову межаў, на супрацьдзеянне гандлю людзьмі, на чарнобыльскія праграмы. Бо кіраўнік не раз заяўляў, што Беларусь была пакінутая сам-насам з бядой Чарнобыля.

Праблема, як ні дзіўна, заключаецца ў фінансаванні беларускіх праектаў у адпаведнасці з прынцыпамі плюралізму, згодна з якім на Захадзе права на падтрымку маюць усе суб'екты грамадства. Але тое, што вынікова працуе ў дэмакратычным грамадстве, дзейнічае з дакладнасцю да наадварот у Беларусі - дзе падвяргаюцца рэпрэсіям незалежныя НДА, цалкам адсутнічае механізм грамадскага кантролю, а грамадзянам не дадзена даведацца, каму дасталася і наколькі эфектыўна расходавалася еўрапейская падтрымка.

Нагадаем, што кіраўнік праваабарончай арганізацыі «Вясна» Алесь Бяляцкі атрымаў тэрмін у 4,5 гады менавіта за тое, што ён не змог пераканаць суд у празрыстым выкарыстанні замежнай дапамогі. Але пра празрыстасць траты заходніх грошай арганізацыямі, якія кантралюе беларуская дзяржава, таксама казаць не прыходзіцца.

Напрыклад, у адным з еўрапейскіх дакументаў паведамлялася, што з 2007 па 2010 гады Менску было выдзелена 20 мільёнаў еўра на «адмысловае эканамічнае развіццё», з іх 30 адсоткаў - на «развіццё дэмакратыі». У выніку беларусы так і не атрымалі інфармацыю, на што ўсё ж такі былі выдаткаваныя грошы ЕЗ.

Уяўляецца, што да таго часу, пакуль Захад не выпрацуе дакладныя крытэры, якімі будзе вызначацца эфектыўнасць і празрыстасць праектаў у аўтарытарнай дзяржаве, беларускі рэжым яшчэ доўга зможа «карміць» за кошт еўрапейцаў падкантрольныя арганізацыі, звяртаючы плюралізм еўрачыноўнікаў у сваю карысць.