«Адзін самадур спрабуе кіраваць прадпрыемствамі»

Як Кітай стаў галоўным ворагам беларускай прамысловасці.

Беларускія чыноўнікі ўсё часцей скардзяцца на Кітай, які выцясняе іх з расейскага рынку. Кітайскія грузавікі складаюць канкурэнцыю МАЗам у Расеі, а бытавая тэхніка, вырабленая ў КНР, выцясняе беларускія аналагі.

Наколькі беларуская прадукцыя сёння канкурэнтаздольная? Пра гэта сайт Charter97.org паразмаўляў з беларускім эканамістам і палітолагам Дзмітрыем Балкунцом:

- Мне здаецца, што гэта паказчык сітуацыі, пры якой за 30 гадоў кіравання Лукашэнкі беларускія прадпрыемствы, створаныя ў Савецкім Саюзе, не атрымалі ніякай мадэрнізацыі. Яны проста працуюць па тых тэхналогіях і напрацаваных тэхналагічных укладах, якія склаліся яшчэ 40 гадоў таму, а то і больш. Відавочна, што ў такіх умовах яны не могуць канкураваць на асноўных рынках.

Расейскі рынак цалкам сабе канкурэнтаздольны, і туды, з улікам таго, што сыходзяць заходнія кампаніі, заходзяць кітайскія. Расейскія кампаніі таксама нарошчваюць сваю вытворчасць, напрыклад, у лютым гэтага года быў абсалютна з нуля пабудаваны новы завод для вытворчасці трактароў у Растове.

Так і надалей будзе працягвацца, бо Лукашэнка не займаўся мадэрнізацыяй. Гэта будзе тычыцца не толькі машынабудавання, але і іншых галін, уключаючы сельскую гаспадарку, перапрацоўчую прамысловасць і іншыя кірункі. Адзіным выратаваннем для Лукашэнкі будзе з'яўляцца ўвядзенне нейкіх квот, абмежаванняў для кітайскіх вытворцаў на расейскім рынку.

Але Расея наўрад ці на гэта пойдзе, бо гэтая сітуацыя не з’яўляецца галаўным болем расейскага ўраду, гэта галаўны боль Беларусі. Вядома ж, у такіх умовах гэта будзе глабальна прыводзіць да таго, што вытворчасць будзе працаваць на склад, як гэта адбываецца ўжо шмат дзесяцігоддзяў у Беларусі.

Будзе і далей выпускацца прадукцыя, якая нікому не патрэбная. Напрыклад, ёсць такі гадзіннікавы завод “Луч”, я не ведаю, хто гэтыя гадзіннікі носіць, але відавочна, што ён не ў стане сёння канкураваць, быць нейкім рэальна цікавым прадпрыемствам і выпускаць добрую прадукцыю. Або завод “Мотавела”, які Лукашэнка некалькі гадоў спрабуе адабраць, перадаць камусьці іншаму. Яны не займаюцца тым, каб вырабляць высакаякасныя веласіпеды, якія можна было б выкарыстоўваць для гарадскога пракату і гэтак далей.

Гэта, канечне, звязана з тым, што адзін самадур спрабуе кіраваць прадпрыемствамі. Атрымліваецца такая сітуацыя, калі падае ўсялякая канкурэнцыя, людзі баяцца праяўляць нейкую ініцыятыву, бо за гэта іх пакараюць. Чыноўнікі атрымліваюць нейкі мізэрны заробак і проста выконваюць тыя планы, якія ім спускаюць зверху, не спрабуючы думаць пра нейкую мадэрнізацыю.

Ёсць яшчэ адна праблема, якая зараз узнікае і ў Расеі, і ў Беларусі, яна звязана з тэхналагічным адставаннем. Усе перадавыя тэхналогіі краіны былога Савецкага Саюза атрымлівалі або кралі на Захадзе. Гэта і станкабудаванне, і авіябудаванне, і аўтамабілебудаванне - усё гэта было скрадзенае на Захадзе. Ніякіх уласных тэхналогій у СССР практычна не было, амаль усё было скапіявана і гэтак далей. І зараз, калі Расея і Беларусь адрэзаныя ад тэхналогій, яны будуць або красці і кланаваць, або працаваць на тым, што ёсць.

- Дрэнныя справы нават у такіх традыцыйна прыбытковых сферах. Да прыкладу - нафтаперапрацоўка. Мінулы год скончыўся для Наваполацкага "Нафтана" і Мазырскага НПЗ са стратай. Праблемы і ў "Беларуськалія", які выцясняюць з вялікага кітайскага рынку. Які лёс можа чакаць флагманы беларускай прамысловасці?

- Расея ў нейкай перспектыве, хутчэй за ўсё, можа забраць гэтыя актывы. Напрыклад, гэтыя два НПЗ могуць адысці "Раснафце" ці яшчэ нейкай расейскай карпарацыі, гэта цалкам можа быць. Відавочна, што беларускія НПЗ страцілі ключавыя для сябе рынкі - украінскі і еўрапейскі, але пры гэтым яны выкарыстоўваюць расейскую нафту.

Праз санкцыйнай палітыкі зараз гэтую нафту можна выкарыстоўваць толькі для ўнутраных патрэб. Магчыма, у іх адкрылася яшчэ перспектыва прадаваць гэтыя перапрацаваныя нафтапрадукты на расейскім рынку праз вядомыя прычыны, якія ўзніклі пасля атак на расейскія НПЗ.

Пры гэтым, я мяркую, што такая сітуацыя можа быць пагрозай і для саміх беларускіх НПЗ, таму што які-небудзь прылёт выбухованебяспечнага аб'екта з паветра ці нешта падобнае на гэтых прадпрыемствах можа спаралізаваць беларускую эканоміку. Больш за тое, у Беларусі ўвогуле няма тэхналогій для нейкіх спроб мадэрнізацыі ці ўдасканалення НПЗ.

Калі казаць пра стратнасць гэтых прадпрыемстваў, то я б, мусіць, з нацяжкай гэта рабіў, бо ўсё ж тамака даволі шмат прыбытку было згенеравана. Але грошы выводзіліся сям'ёй Лукашэнкі ў афшоры, нават не ў афшоры, а ў некаторыя арабскія краіны, дзе ён на сваіх сваякоў перапісваў актывы. Думаю, што зараз яны будуць імкнуцца падвышаць кошты на паліва і гэтак далей. Наўрад ці глабальна гэтыя прадпрыемствы будуць нейкімі стратнымі, проста рэнтабельнасць у іх моцна ўпадзе.

Што да калійнага камбіната, то там была праблема, звязаная з будаўніцтвам другога комплексу, якім займаўся алігарх Міхаіл Гуцырыеў. Праз санкцыі гэты праект быў адкладзены. Я так разумею, актывы цяпер забрала пад сябе дзяржава і спрабуе там гэты праект неяк запусціць.

Асноўным такім кірункам, куды планавалася збываць гэту прадукцыю, быў кітайскі рынак. Але пасля дэмпінгу, які быў арганізаваны канадскай кампаніяй, на калійным рынку склаўся вельмі некамфортны, я б сказаў, для беларускага прадпрыемства коштавы дыяпазон. Магчыма, Канада ўвогуле разглядае магчымасць выцесніць Беларусь з сусветнага рынку калію. Гэта будзе мець катастрафічныя наступствы для ўсёй беларускай эканомікі, бо калійны камбінат з'яўляўся горадаўтваральным прадпрыемствам, якое генеравала даволі вялікі валютны даход.

Таксама Беларусь пазбавілася порта ў Клайпедзе, праз гэта ўскладнілася лагістыка дастаўкі грузаў. Не толькі калійных, а ўвогуле ўсіх. Можна неяк у Кітай па чыгунцы адпраўляць, але гэта вельмі доўга, прыкладна два тыдні ў адзін бок і два тыдні ў адваротны. Гэта значыць практычна за цэлы месяц цягнік робіць абарачэнне. Усё разам гэта робіць лагістыку дастаўкі гэтых грузаў вельмі дарагой. Але пры гэтым здабыча, магчыма, вядзецца нават у тых жа аб'ёмах, якія былі да 2020-га года, а прыбытак пры гэтым упаў у разы. Гэта ўсё вынік той антыдзяржаўнай палітыкі, якую праводзіў Лукашэнка пры падтрымцы Пуціна.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com