Мы патрабуем вызвалення палітвязняў і іх поўнай рэабілітацыі

Міністр замежных справаў Польшчы Радаслаў Сікорскі даў эксклюзіўнае інтэрв'ю сайту charter97.org.

Радаслаў Сікорскі сустрэўся з рэдактаркай сайта charter97.org Наталляй Радзінай, нягледзячы на ​​занятасць у сувязі з выбарчай кампаніяй у Польшчы. «Усё для Беларусі», - сказаў ён у пачатку інтэрв'ю.

- Польшча сваёй палітыкай заўсёды выяўляла зацікаўленасць ў дэмакратызацыі Беларусі. Аднак відавочна, што ўсе папярэднія стратэгіі ЕЗ па змяненні сітуацыі ў краіне не спрацавалі. Што сёння, на Ваш погляд, можа зрабіць Еўразвяз, каб спыніць самавольства ў цэнтры Еўропы?

- Я б паспрачаўся са сцвярджэннем, што не спрацавала ранейшая палітыка. Гэта адна і тая ж палітыка - палітыка умоваў. Да прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі не было палітвязняў, апазіцыя пераконвала нас, што ўмовы правядзення кампаніі ў краіне некалькі лепшыя, чым у мінулым. Адсюль перамовы з беларускім кіраўніцтвам аб тым, што мы сумесна можам зрабіць. Гэта Беларусь змяніла палітыку - сфальсіфікавала вынікі прэзідэнцкіх выбараў і пасадзіла апанентаў Лукашэнкі ў турму. Мы ўжываем простыя прынцыпы: большае за большае і меншае за меншы. Гэта не змянілася. Калі будуць вызваленыя палітвязні, я буду сярод першых, хто будзе ўгаворваць Еўразвяз аднавіць дыялог.

- Няўжо пасля вызвалення палітвязняў ЕЗ неадкладна пачне ўспрымаць Лукашэнку як законна абранага кіраўніка дзяржавы і размаўляць з ім адпаведным чынам, як гэта было раней?

- Сістэма, якая склалася пасля Вестфальскага міру, прадугледжвае, што мы прызнаем дзяржавы, а не ўрады. А гэта значыць, што, нягледзячы на ​​тое, як выбіраюцца ўрады, нам трэба займацца дыпламатыяй. Мы падтрымліваем дыпадносіны і з Саудаўскай Аравіяй, і з Паўночнай Карэяй, і з Кубай.

Нагадаю аднак, што мы патрабуем не толькі вызвалення палітвязняў, але і іх поўнай рэабілітацыі, каб яны маглі ўдзельнічаць у палітычным жыцці. Я думаю гэта лагічна ў кантэксце таго, што беларускія ўлады кажуць аб круглым стале. Прыемна, што гэтая польская ідэя разглядаецца, але мы нагадваем, што круглы стол павінен праводзіцца не з палітвязнямі, а з вольнымі людзьмі.

- Сапраўды, у Польшчы ёсць выдатны досвед правядзення круглага стала. Але ў Беларусі ўсе спробы дыялогу апазіцыі з уладамі заканчваліся правалам. Што агульнага і чым адрозніваецца Лукашэнка ад Ярузельскага?

- Генерал Ярузельскі быў прадуктам савецкай сістэмы і меў вялікія заслугі перад Савецкім Саюзам. Не толькі з-за ўварвання ў Чэхаславакію, не толькі з-за расстрэлу працоўных у 1970 годзе, калі ён быў міністрам абароны, але перш за ўсё - з-за абвяшчэння ваеннага становішча, якое пазбавіла СССР ад неабходнасці ўварвання Савецкай арміі. За гэта Ярузельскага ўзнагародзілі ордэнам Леніна з алмазамі.

Сёння генерал Ярузельскі ў лякарні і яго наведаў Лех Валенса. Генерал Ярузельскі мае асабістую ахову, якая гарантуецца яму па законе. Ён карыстаецца прывілеямі былога прэзідэнта. Вольная Польшча ацаніла той факт, што ў ключавы момант ён прадбачыў крах камунізму і дапамог краіне без кровапраліцця перайсці ад дыктатуры да дэмакратыі.

Гэты досвед павінен натхняць дыктатараў у іншых краінах. Мы ведаем, што адбываецца з тымі, хто трымаецца за сваё месца да канца. Яны заканчваюць як Мубарак напярэдадні суду, Бэн Алі ў выгнанні або Садам Хусэйн на шыбеніцы.

Вы чалавек, які на асабістым досведзе ведае кошт словаў Лукашэнкі. Як Вы лічыце, ці можна верыць ягоным абяцанням і ці можна перавыхаваць дыктатара?

- Падчас сустрэчы са мной і міністрам замежных справаў Германіі Лукашэнка дэклараваў, што прэзідэнцкія выбары пройдуць сумленна. Тым часам, я яшчэ не сустракаў чалавека, які верыць, што ён атрымаў 80% галасоў.

У гэты раз мы будзем у два разы больш пільныя адносна ягоных абяцанняў. Зараз ён павінен даказваць нам сваю правату.

- Сёння еўрапейскія чыноўнікі заяўляюць, што адна з палітычных умоваў беларускім уладам - ​​правядзенне вольных выбараў. Калі пачынаеш удакладняць, высвятляецца, што спачатку парламенцкіх, а потым - прэзідэнцкіх. Выходзіць, Еўропа гатовая заплюшчыць вочы на ​​фальсіфікацыю вынікаў выбараў 2010 года? Бо раней гучаў заклік правесці новыя прэзідэнцкія выбары.

- Наколькі я ведаю, парламенцкія выбары прадвызначаецца Канстытуцыяй Беларусі. Калі Беларусь хоча еўрапейскай дапамогі, яна павінная быць зацікаўленая ў іх дэмакратычнасці і максімальнай сумленнасці.

- Пакуль вы чакаеце ад уладаў рэформаў, Лукашэнка выйграе час. Ён застаецца ва ўладзе яшчэ пяць гадоў. Ці здольная Еўропа на моцную стратэгію і яе метадычнае ўвасабленне?

- Я думаю, што абраны на вольных выбарах парламент быў бы сур'ёзным крокам наперад. Я думаю, гэта адзіная гарантыя, што еўрапейскія сродкі, якія могуць паступіць у Беларусь, не будуць выдаткаваныя дарма.

Цяпер мы думаем пра сістэмную дапамогу Беларусі, я асабіста прыхільнік таго, каб гэтая дапамога была шчодрай, таму што лёс 10 мільёнаў еўрапейцаў нам не абыякавы. Але парламенцкі кантроль над працэсам рэформаў, над выкарыстаннем гэтых сродкаў - гэта той мінімум, якога мы патрабуем.

- У вас няма адчування бяссілля перад Лукашэнкам? Апошні дыктатар спрытна водзіць за нос ўвесь свет ужо 17 гадоў.

- Мы жадаем дабра Беларусі. Польшча і Еўропа зробяць усё, каб вашая краіна як мага хутчэй стала дэмакратычнай і паспяховай. Пры гэтым нашая роля мае характар ​​падтрымкі. Беларускія ўлады і грамадства самі вырашаюць, па якім шляху яны хочуць ісці. Суверэнітэт - гэта таксама магчымасць здзяйсняць памылкі.