«Известия»: Расея аб'яўляе Беларусі энергетычную вайну

У Мінэнерга Расеі заяўляюць, што Менск адмаўляецца выконваць дамоўленасці па пастаўках бензіну.

Беларусь не вяртае бензін, зроблены з расейскай нафты, таму што паліва прадаюць на Захад пад выглядам растваральніка, пішуць «Известия».

Расея мае намер часткова кампенсаваць шкоду бюджэту ў $1 млрд, прычыненую бяспошлінным экспартам Беларуссю расейскіх нафтапрадуктаў на Захад пад выглядам растваральнікаў. Па інфармацыі выдання Расея настойвае на выкананні Беларуссю раней зацверджанага плана, які прадугледжвае пастаўкі да канца 2012 года на расейскі рынак 2,1 млн т бензіну і 3,5 млн т дызпаліва, выпрацаваных з расейскай нафты на беларускіх НПЗ.

Беларусі падобныя пастаўкі пагражаюць стратамі ў дзесяткі мільёнаў даляраў. Расейскую нафту дзяржаўны «Белнафтахім» купляе па кошце, які перавышае ўнутрырасейскія, а нафтапрадукты павінен будзе прадаваць па нізкіх расейскіх коштах.

- Па выніках 9 месяцаў Расеяй цалкам выкананы абавязацельствы па пастаўках нафты і шмат разоў перавыкананы абавязацельствы па пастаўках асноўных відаў нафтапрадуктаў. У сваю чаргу, выкананне абавязацельстваў беларускага боку не перавышае 2% ад запланаванага, што ў прынцыпе не задавальняе расейскі бок, - афіцыйна заявілі «Известиям» у Мінэнерга РФ.

Падазроныя метамарфозы растваральнікаў

У адпаведнасці з пакетам пагадненняў аб Мытным саюзе, Расея з 2011 года пастаўляе ў Беларусь нафту бяспошлінна. Кошт нафты, якая пастаўляецца вызначаецца кампаніямі па формуле на аснове роўнадаходнасці: пастаўкі нафты ў Беларусь для расейскіх кампаній павінны быць роўнадаходныя экспарту нафтапрадуктаў пры яе перапрацоўцы ўнутры Расеі. Аб'ём паставак нафты на 2012 год узгоднены на ўзроўні 21,3 млн т, што адпавядае магутнасці беларускіх НПЗ. З агульнага аб'ёму перапрацаванай нафты 6,8 млн т ідзе на ўласнае спажыванне Беларусі, астатняе экспартуецца. Пры экспарце выпрацаваных з расейскай нафты нафтапрадуктаў за межы Мытнага саюза, Беларусь выплочвае экспартную пошліну ў расейскі бюджэт. Экспартная пошліна пры экспарце бензіну залежыць ад сусветных коштаў на нафту і сёння складае $377 за тону.

Летам 2012 года расейскі ўрад выказаў заклапочанасць рэзкім ростам паставак у Беларусь расейскіх нафтапрадуктаў, а таксама супастаўным ростам экспарту з Беларусі арганічных растваральнікаў, экспарт якіх пошлінай не абкладаецца.

Паводле звестак Белстата, у 2010 годзе аб'ём экспарту растваральнікаў з Беларусі складаў 244 тыс. тон, у 2011 годзе паказчык вырас да 2,1 млн тон, а за I паўгоддзе 2012 склаў 2,9 млн тон. Асноўным пакупніком беларускіх «растваральнікаў» стала Латвія, на долю якой прышлося 1,5 млн т. Пры гэтым, па статыстыцы Латвіі, у 2011 годзе латвійскія парты ажыццявілі рэкордную перавалку нафтапрадуктаў, у тым ліку вадкіх хімікатаў, якімі з'яўляюцца растваральнікі, - аб'ёмы выраслі на 2,5 млн тон. Гэта значыць пасля перасячэння латвійскай мяжы беларускія растваральнікі зноў ператвараліся ў нафтапрадукты.

Як урад Расеі вырашае задачку

Пры бягучым узроўні нафтавых коштаў, агульная сума экспартных пошлін, якую павінна была б толькі заплаціць ў 2012 годзе Беларусь з гэтага аб'ёму нафтапрадуктаў, ацэньваецца больш чым у $ 1 млрд. Улетку сітуацыя выклікала занепакоенасць расейскага ўрада, у ліпені былі заблакаваныя чыгуначныя пастаўкі ў Беларусь расейскай нафты - прамагоннага бензіну, які выкарыстоўваўся для вытворчасці «растваральнікаў». Тады ж віцэ-прэм'ер Расеі Аркадзь Дварковіч даручыў профільным ведамствам прааналізаваць сітуацыю.

Мінфіну, ФМС, Мінэнерга і МЗС РФ было даручана падрыхтаваць прапановы, якія выключаюць экспарт нафтапрадуктаў пад выглядам растваральнікаў. Прапановы павінны былі быць разгледжаны на пасяджэнні эканамічнай камісіі Мытнага саюза 14 верасня.

Эканамічны блок урада падрыхтаваў тры варыянты вырашэння праблемы, кожны з якіх прадугледжвае ўнясенне змяненняў у Пагадненне 2010 года аб парадку выплаты пошлін з нафты і нафтапрадуктаў пры вывазе іх з тэрыторыі Беларусі за межы Мытнага саюза. Прапануецца або забараніць Беларусі выкарыстанне расейскіх нафтапрадуктаў для далейшай перапрацоўкі з мэтай наступнага экспарту, альбо спаганяць экспартную пошліну на момант афармлення пастаўкі нафтапрадуктаў з Расеі ў Беларусь для далейшай перапрацоўкі і экспарту. Трэці варыянт прадугледжваў зрабіць выплату пошлін на расейскія нафтапрадукты незалежнай ад мытных працэдур, у якія змяшчаюцца тавары пры іх вывазе з тэрыторыі Беларусі.

Па словах крыніц на рынку, на пасяджэнні Эканамічнай камісіі Мытнага саюза 14 і 25 верасня расейскія прапановы былі заблакаваныя беларускім бокам. Пазней віцэ-прэм'ер Беларусі Сяргей Румас заявіў, што гэтая інфармацыя не адпавядае рэчаіснасці, Беларусь нічога не блакавала. Рашэнне, аднак, да гэтага часу не прынята.

У верасні, таксама па даручэнні Аркадзя Дварковіча, Мінэнерга РФ і Мінэканомікі РБ пачалі кансультацыі па выкананні індыкатыўнага балансу на 2012 год і складанні балансу 2013 года. У ходзе перамоў Расея запатрабавала ад Беларусі выканаць зафіксаваныя ў балансе абавязацельствы і да канца 2012 года паставіць у Расею 2,1 млн т бензіну, 3,5 млн т дызпаліва і 0,2 млн т авіягазу.

Прадстаўнікі «Белнафтахіма» са свайго боку тлумачылі, што дадзеныя пастаўкі нерэнтабельныя, так як «Белнафтахім» купляе расейскую нафту па больш высокім кошце, чым расейскія НПЗ. Там таксама нагадалі, што частка расейскай нафты перапрацоўваецца ў Беларусі на ўмовах працэсінгу, і прапанавалі забяспечыць выкананне абавязацельстваў па пастаўках у Расею нафтапрадуктаў за кошт расейскіх кампаній. Расею дадзеныя тлумачэнні не задаволілі, і Мінэнерга скараціла пастаўкі нафты ў Беларусь у IV квартале з 5,3 да 4 млн т.