Раман Якаўлеўскі: Літва не стане псаваць адносіны з ЕЗ з-за Беларусі

Літве, якая старшынствуе ў ЕЗ, прыйдзецца ў сваіх прыярытэтах улічваць адносіны з суседняй Беларуссю.

У трох суседніх з Беларуссю краінах прайшлі і яшчэ будуць выбары, якія павінны аказаць на яе ўплыў большы, чым нядаўнія парламенцкія выбары ў ёй самой. У чым можа быць праяўлена цікавасць у беларусаў да гэтых падзей у суседніх краінах, выкліканая параўнаннямі з уласнай краінай? На пытанні Euramost адказвае палітычны аглядальнік Раман Якаўлеўскі.

- Нягледзячы на пэўныя цяжкасці з атрыманнем аб'ектыўнай палітычнай інфармацыі па тэлевізары, самай даступнай крыніцы навін для большасці жыхароў Беларусі, да розных выбарчых кампаній у Расеі ў іх захоўваецца цікавасць. Гэта цікавасць можа, пасля параўнанняў «там і тут», неяк трансфармавацца ў павышэнне грамадзянскай актыўнасці беларусаў?

- Апошнія думскія выбары і акцыі пратэстаў у Маскве і некаторых іншых гарадах Расеі, безумоўна, узбудзілі ў Беларусі цікавасць атрымаць інфармацыю пра гэтыя падзеі не толькі з афіцыйных СМІ. Часам, тэлекарцінкі па разгоне масавых пратэстных акцый у Маскве нагадвалі тое, што перажылі менчукі 19 снежня 2010 года. Але, як вядома, затым у расейскай сталіцы намеціўся спад вулічных пратэстаў. А ў беларускай сталіцы апазіцыя, якая была да нядаўніх часоў арганізатарам такіх акцый, апынулася проста разбітай і дэмаралізаванай. Так што, аб грамадзянскай актыўнасці казаць не прыходзіцца. Людзі проста зняверыліся ў сэнсе ўдзелу ў якіх-небудзь выбарах.

- А ў чым, на ваш погляд, можа быць значэнне для Беларусі парламенцкіх выбараў у суседняй Літве?

- У першую чаргу, я б адзначыў рэферэндум па будаўніцтве АЭС, які прайшоў адначасова з галасаваннем па выбарах новага складу ў парламент. Тэма будаўніцтва ўласных АЭС стала важнай у беларуска-літоўскіх адносінах. Але ў адрозненне ад літоўцаў, беларусам улады адмовілі ў праве выказаць «атамным галасаваннем» сваё стаўленне да планаў будаўніцтва Беларускай АЭС на мяжы з Літвой.

Што тычыцца новага складу літоўскага Сейма, то яго роля ў парламенцка-прэзідэнцкай рэспубліцы нават блізка не варта параўноўваць з роляй «нацыянальнага сходу» у суперпрэзідэнтскай Беларусі. Некаторыя літоўскія палітолагі прагназуюць, што новы склад Сейма будзе больш прагматычным да палітыкі Менска. Гэта значыць, у гэтым прагматызме будуць дамінаваць эканамічныя інтарэсы. Мяркуючы па цяперашняй пазіцыі Бруселя, якая ўжо шмат у чым салідарная з жорсткай пазіцыяй Вашынгтона ў дачыненні да беларускага кіруючага рэжыму, такое дамінаванне ўяўляецца сумніўным. Не думаю, што стаўшы ў другой палове 2013 года старшынёй у Еўразвязе, Літва пачне пагаршаць свае адносіны, напрыклад з Германіяй, з-за нязменнай палітыкі афіцыйнага Менска. Як вядома, пасля падзей 19 снежня 2010 года і з'яўлення ў Беларусі інстытута палітычных вязняў, адносіны з Берлінам сталі нагадваць ненармальныя адносіны з Вашынгтонам.

У сувязі з чаканымі вынікамі парламенцкіх выбараў у Літве, калі будзе сфарміраваны новы склад урада, вялікае значэнне надаецца ролі міністра замежных спраў. Літве прыйдзецца ў сваіх прыярытэтах улічваць адносіны з суседняй Беларуссю. Няма ўпэўненасці, што да таго часу адносіны паміж Вільняй і Менскам дазволяць сустракацца кіраўнікам двух знешнепалітычных ведамстваў. Хутчэй за ўсё, асноўнай кантактнай асобай ад беларускага МЗС стане намеснік міністра Алена Купчына, якая курыруе ўсю еўрапейскую праблематыку. Нельга цалкам выключаць, што ўзровень кантактаў можа павысіцца і да ўзроўню нядаўна прызначанага першага намесніка кіраўніка МЗС Аляксандра Міхневіча.

Пакуль няма поўнай яснасці аб удзеле самога кіраўніка знешнепалітычнага ведамства Уладзіміра Макея ў маючым адбыцца ў наступным годзе саміце краін-удзельніц еўразвязнага «Усходняга партнёрства», які намечана правесці ў Вільні. Нават, калі і будзе прынята рашэнне ЕЗ аб яго выключэнні са спісу персон нон грата для Еўропы. Справа ў тым, што міністр трапіў у гэты спіс будучы кіраўніком прэзідэнцкай адміністрацыі, а не міністрам. Гэта значыць, гаворка ідзе пра імя ўласнае, а не пра пасаду, якую ён займае ў дадзены момант.

- Значэнне літоўскіх выбараў мы паспрабавалі худа-бедна пазначыць. Можа тады паспрабуем спрагназаваць уплыў на Беларусь украінскіх выбараў, якія адбудуцца ў канцы кастрычніка?

- Адной з прыкмет гэтых выбараў для беларусаў можа стаць змена амбасадара Украіны ў Менску, які зрабіў нямала для развіцця гандлёва-эканамічных сувязяў паміж двума суседнімі краінамі. Кажуць, ён сабраўся стаць дэпутатам парламента. З аналагічнай характарыстыкай збіраецца пакінуць Кіеў і беларускі амбасадар. Хутчэй за ўсё, яго дома чакае заслужаная пенсія.

Ці надасць гэтая змена кадраў новую дынаміку развіццю беларуска-украінскіх адносін, сёння сказаць цяжка. Хоць, як кажуць некаторыя эксперты, пэўны гістарычны аптымізм могуць усяляць нядаўнія падзеі, якія адбыліся ў Менску. Маецца на ўвазе гучнае і нечаканае для многіх інвестараў рашэнне аб нацыяналізацыі кандытарскай прамысловасці. Нібыта, яно можа мець стаўленне да інтарэсаў украінскага бізнэсу. У прыватнасці, да «шакаладна караля», уладальніка Roshen Пятра Парашанкі, які па сумяшчальніцтве працуе міністрам эканамічнага развіцця і гандлю ва ўкраінскім урадзе. Як прагназуюць украінскія эксперты, пасля парламенцкіх выбараў склад урада не павінен зведаць істотных зменаў.