«Інтэграцыёзныя» працэсы: пакрычалі і разышліся

Лукашэнка, Назарбаеў і Пуцін не могуць дамовіцца ні пра што.

Кіраўнікі Беларусі, Расеі і Казахстана да пачатку працы вышэйшага Еўразійскага эканамічнага савета гутарылі, адасобіўшыся, каля двух гадзін. Члены дэлегацый з гатоўнасцю чакалі б іх і яшчэ два разы па столькі (у рэшце рэшт для іх менш працы будзе, а на самой справе - толькі больш), піша журналіст Андрэй Калеснікаў у выданні «Коммерсант».

З'явіўшыся ў зале пасяджэнняў, Лукашэнка даволі цынічна прызнаўся калегам, што разам з Уладзімірам Пуціным і Нурсултанам Назарбаевым «нечакана абмеркаваў практычна ўвесь парадак дня».

- Я не намякаю, - дадаў ён, - на тое, што не трэба яго больш абмяркоўваць.

Хоць у яго вуснах гэта быў не намёк, а зацвярджэнне.

Раптам высветлілася, што жыццё ў Мытным саюзе не так ужо і ў радасць для яго ўдзельнікаў.

- Колькасць выключэнняў і абмежаванняў у сумесным гандлі не толькі не зменшылася, а нават расце, - далажыў кіраўнік Беларусі. - Ёсць шмат і іншых праблем.

Але ідэя стварыць на аснове Мытнага саюза Еўразійскі эканамічны саюз занадта блізкая іх сэрцам.

- Гэта не міждзяржаўнае ўтварэнне, - нагадаў калегам Лукашэнка, - а сумесны орган кіравання, які павінен прымаць рашэнні кожны дзень.

Гэтую розніцу ён старанна падкрэслівае кожны раз, баючыся, відавочна, што ў нейкі момант яна можа пачаць паціху сцірацца і назаўтра ніхто і не ўспомніць, што Беларусь у Еўразійскім эканамічным саюзе з'яўляецца незалежнай дзяржавай з прэзідэнтам на чале яе.

- Добра, - адзначыў ён, - што Арменія хоча далучыцца да Мытнага саюза. З іншага боку, не чужая нам Украіна (але ўжо і, мабыць, не родная) імкнецца асацыявацца ў ЕЗ... Трэба падумаць, каб і Украіна не закрыла для сябе магчымасць удзельнічаць у Мытным саюзе.

Між тым Лукашэнка першым з «вялікай тройкі» публічна не выключыў таго, што Украіна можа адначасова асацыяваць сябе не толькі з ЕЗ, але і з МС.

А можа, проста не падумаў, што сказаў.

Нурсултан Назарбаеў па звычцы фармуляваў па-філасофску:

- Любая дзяржава ідзе на інтэграцыю таму, што адна не можа вырашаць пытанні.

Зрэшты, ён таксама заявіў, што свабоднае перамяшчэнне тавараў моцна зрабіла больш жорсткай іх канкурэнцыю на тэрыторыі Казахстана і нельга сказаць, што Казахстан пры гэтым нешта выйграў.

Паколькі Уладзімір Пуцін з гэтай нагоды прамаўчаў, можна меркаваць, што ад Мытнага Саюза нічога па меншай меры не страціла толькі Расея, у якой з'явіліся новыя рынкі бяспошліннага гандлю.

- Нам прапануюць пайсці далей, значна далей. Але! Э... давайце зробім тое, што дамаўляліся пакуль! А то расейскія калегі, якія нам гэта прапаноўваюць, прымаюць удзел у пасяджэннях свайго ўрада, атрымліваюць яго рэкамендацыі, хоць члены Еўразійскай камісіі павінны быць непадкантрольныя ўрадам сваіх краін. Не ў крыўду!

На самой справе яму, вядома, было вельмі крыўдна.

- Нам, - працягнуў пакрыўджаны прэзідэнт Казахстана, - прапануюць і тое і гэта неадкладна падпісаць (у гэтым, відавочна, імкнецца атрымаць поспех няўрымслівы энтузіяст сваёй справы Віктар Хрысценка, старшыня калегіі Еўразійскай эканамічнай камісіі). Давайце паэтапна! Тарыфы не вырашаюцца, энергетыка не вырашаецца... Хто нас гоніць?.. Ці зараз мяркуецца, напрыклад, падпісаць пашырэнні паўнамоцтваў камісіі па фінансавых пытаннях. А мы нават не ведаем, пра што гаворка!

Увогуле, Нурсултан Назарбаеў прадэманстраваў негатоўнасць Казахстана да больш хуткай ці нават маланкавай інтэграцыі.

Пасля гэтага Нурсултан Назарбаеў звярнуў сваю ўвагу на ЕўрАзЭС, якое да гэтага часу існуе, але неабходнасць яго існавання ўсё больш абсурдная. Вылупіўшыся з яго, Расея, Беларусь і Казахстан ужо стварылі Мытны саюз. Кыргызстан і Таджыкістан, якія ўваходзяць у ЕўрАзЭС, адчуваюць сябе на абочыне жыцця. У чарговы раз яшчэ далей пасунуў іх туды Нурсултан Назарбаеў:

- А гэтую арганізацыю (ЕўрАзЭС) трэба зачыняць сапраўды! Там, праўда, 134 міжнародныя дамовы... можа, прыняць іх зноўку...

Замест таго каб перападпісваць іх, забраўшы з-пад нарматыўна-прававой базы ЕўрАзЭС. Нурсултан Назарбаеў, пачаўшы па-філасофску, цяпер сек з пляча:

- Я чую, - заявіў ён, - многія кажуць, ужо Сірыя хоча ўступіць у Мытны саюз!

Бо ў гэтым толькі на першы погляд цалкам непраўдападобным выпадку адкрыюцца нечаканыя магчымасці. Акрамя бяспошліннага ўвозу зброі туды і аслоў з вярблюдамі назад можна будзе казаць (усім і ўсюды) аб сапраўды глабальнай інтэграцыі. Праўда, прыйдзецца паваяваць з паўстанцамі, а потым паўдзельнічаць у аднаўленні разбуранай народнай гаспадаркі Сірыі. Але ўсе гэтыя дробязі цьмянеюць перад бліскучай магчымасцю бачыць за сталом перамоў удзельнікаў Мытнага саюза законна абранага прэзідэнта Сірыі Башара Асада.

Але хіба гэта было ўсё!

- Прэм'ер-міністр Турцыі Эрдаган звярнуўся да мяне: ці нельга Турцыю прыняць у Мытны саюз? - паведаміў Нурсултан Назарбаеў. - Турцыя - вялікая краіна, у нас ёсць агульная мяжа, наогул адпала б крытыка, а то куды ні паедзеш на Захад, адразу пытанне задаюць: вы што, Савецкі Саюз аднаўляеце? Можа, Турцыю прыняць - і ўсе пытанні адпадуць!

Праўда, з'явяцца новыя.

Зрэшты, імкненне Турцыі ўступіць у Мытны саюз па-чалавечы зразумелае: галоўнае - апярэдзіць Арменію.

Здавалася, Уладзімір Пуцін зараз паспрабуе неяк абразуміць Нурсултана Назарбаева , які ўсё больш заводзіў сябе.

І Уладзімір Пуцін нават сказаў, што нельга ж разбураць нарматыўна-прававы падмурак, на якім стаіць ЕўрАзЭС:

- Інакш мы падарвем прававую сістэму Мытнага саюза! Можа, частку дамовай перападпісаць. Але нельга ж усё узяць і зачыніць!

А мяркуючы па гарачых, што рэдка бывае, вачам Нурсултана Назарбаева, - можна.

- У вас мікрафон не працуе, - крыкнуў раптам Нурсултан Назарбаеў Уладзіміру Пуціну так звонка, як быццам і ў яго таксама мікрафон не працаваў і ён вырашыў браць голасам.

- У нас усё працуе, - пакрыўджана сказаў Лукашэнка.

- Я буду гучней казаць, - сказаў Уладзімір Пуцін у мікрафон.

- Не працуе! - настойваў Нурсултан Назарбаеў са сваім гарачым позіркам наперавес.

- Тут кіруецца, за сценкай! - настойваў Лукашэнка. - І працуе!

- Бачыце, у засценках усё кіруецца, - шматзначна дадаў спадар Пуцін.

- Не кіруецца. Не працуе, - упарта прамармытаў Нурсултан Назарбаеў.

Зараз зразумела, як яны дзве гадзіны перагаворваюцца і дамовіцца ні пра што не могуць.

Зрэшты, Уладзімір Пуцін, усё ж такі ў чарговы раз авалодаўшы мікрафонам, прадэманстраваў і свае геапалітычныя амбіцыі. Ён абвясціў, што напярэдадні размаўляў з індыйскім прэм'ер-міністрам Манмаханам Сінгхам і той сказаў, што Індыя вельмі хацела б падпісаць дамову аб свабодным гандлі з Мытным Саюзам.

А ў перспектыве, відавочна, і ўвайсці ў яго.

Так учора на пасяджэнні нечакана пазначыліся контуры Турэцка-Сірыйска-Індыйска-Савецкага Саюза.

Фота: Дзмітрый Азараў / Коммерсантъ