Экс-камандзір «Беркута»: Шмат хто з супрацоўнікаў псіхічна хворы, да іх ставяцца як да жывёлін




Вось ужо больш за тыдзень слова «Беркут» стала адным з самых ужывальных у СМІ і ў палітыцы.

Улада засланяецца міліцэйскім спецпадраздзяленнем, палітыкі пагражаюць яго разагнаць, а шмат хто з кіян і гасцей места на сабе адчулі водар пярцовага газу і цяжар міліцэйскага дручка.

Былы камандзір кіеўскага «Беркута» Генадзь Абрамчук пагадзіўся пракамэнтаваць «Обозревателю» апошнія падзеі ў сталіцы Украіны і ацаніць дзеянні «Беркута» з прафесійнага пункту гледжання.

- Як вы ацэньваеце прафесіяналізм і адэкватнасць дзеянняў «Беркута» падчас начнога разгону студэнцкага Еўрамайдану?

- Тое, што я бачыў на тэлевізіі - гэта не было прафесійнымі дзеяннямі. Хутчэй, гэта быў непрафесіяналізм тых, хто збіваў студэнтаў, якія спалі ў намётах. Калі нават была патрэба вызваліць месца пад елку, варта было б задумацца, што важнейшае - права на волевыяўленне сабраных або ялінка? Дакладна адна жанчына сказала: «Майго старэйшага сына збілі, каб паставіць ялінку для малодшага».

Нават калі вы як працаўнік міліцыі рэагуеце на нейкае парушэнне - напрыклад, яйкамі хтосьці кідаўся - ну, дык і што? Вы ідзяце са шчытамі, са сродкамі абароны. Вы б'яце дубінкай па галаве - хоць дубінка прызначана для ўдараў па мяккіх цягліцах - па азадку, па нагах, нават не па спіне. А колькі пабітых галоў пасля разгону майдана!

Калі затрымліваеце кагосьці - добра, затрымлівайце. Адводзіце ў аўтазак і адпраўляйце ў РАУС. Але тое, што мы бачылі - гэта непрафесійныя дзеянні.

- Хто павінен панесці адказнасць?

- Ёсць Статут «Беркута», у адпаведнасці з ім перш за ўсё павінна быць праведзенае службовае дазнанне. Кіраўнік нясе персанальную адказнасць за дзеянні сваіх падначаленых.

- Гэта значыць, у гэтым выпадку, гэта кіраўнік падраздзялення «Беркута», які разганяе майдан?

- Так, у залежнасці ад вынікаў службовага расследавання. А супрацоўнік «Беркута», у залежнасці ад канкрэтнага факту правапарушэння, нясе ўжо адказнасць аж да крымінальнай, калі ягоная віна будзе даведзеная.

- Для гэтага патрэбныя заявы пацярпелых?

- У тым ліку і заявы пацярпелых.

- А як ідэнтыфікуюць супрацоўнікаў «Беркута», якія парушылі закон? Бо на Майдане было цёмна.

- Гэта ўжо задача тых органаў, якія будуць праводзіць праверку. Яны будуць апытваць сведак і супрацоўнікаў «Беркута», праглядаць відэа.

- У байцоў Унутраных Войскаў на шаломах ёсць нумары, праз якія іх можна ідэнтыфікаваць. Для «Беркута» такой магчымасці няма, у іх шаломы непранумараваныя. Як жа іх апазнаць?

- Складанасцяў у пракуратуры і ў кіраўніцтва палка не павінна паўстаць. Калі, вядома, будзе жаданне. Цемра не перашкода, бо ёсць відэа. Я сам бачыў запіс, на якім намеснік камандзіра крычыць: «Другая рота, да мяне!» апазнаць будзе нескладана, калі, вядома, там не было «зборнай мешанкі» - але, думаю, такога там не было, таму што ў кожнага падраздзялення свой камандзір, і змешваць іх не сталі б.

- Як вы расцэньваеце інфармацыю аб тым, што ў разгоне ўдзельнічаў крымскі «Беркут»? Наколькі дапушчальна прыцягненне да аперацый «Беркута» з іншых рэгіёнаў?

- Ёсць парадак, згодна з якім «Беркут» можа прыцягвацца ў розныя пункты Украіны. Дэпартамент грамадскай бяспекі МУС глядзіць, якія дзе мерапрыемствы праходзяць, і колькі якіх сіл туды прыцягваць.

- Ходзіць інфармацыя аб тым, што львоўскі «Беркут» адмовіўся разганяць мясцовы Майдан...

- Я пра гэта ведаю толькі са СМІ. Калі чалавек адмовіўся выконваць нейкія злачынныя загады, то я толькі ўхваляю гэтага чалавека. Але ж будзе яшчэ і рэакцыя кіраўніцтва на ягоную адмову. Яго могуць звольніць паводле артыкула, напрыклад. Складана сказаць, як менавіта адрэагуе начальства. Як бы там ні было, у горшым выпадку яго чакае дысцыплінарная адказнасць.

- А ці можа ён абскардзіць у судзе пакаранне і звальненне?

- Можа, вядома. Але вы ж бачыце, якія ў нас суды. Мне, напрыклад, давялося два гады абскарджваць пастанову аб маім звальненні - але я перамог.

- Дарэчы, пра суды. Цяпер ідуць суды над затрыманымі падчас беспарадкаў на Банкавай. Грамадскае меркаванне і СМІ сыходзяцца на тым, што гэта проста людзі, якія трапілі пад гарачую руку. Абвінавачванне ж спрабавала зрабіць з іх завадатараў беспарадкаў, а цяпер ім інкрымінуюць проста ўдзел.

- Грамадская думка і меркаванне СМІ - суб'ектыўныя. Аб'ектыўнай будзе довадная база і довады абароны. Пакуль усё незразумела. А што да падзей на Банкавай - былі правакатары, гэта ўжо ўсе ведаюць. Мы глядзелі відэа: стаяць маладыя хлопцы з УВ...

- Дарэчы, ці адэкватная пастанова выставіць хлапчукоў тэрміновай службы супраць агрэсіўных удзельнікаў акцыі?

- Я мяркую, што тыя, хто гэтую аперацыю арганізоўваў, выдатна ўсё прадумалі. Наўпроставым камандзірам тых хлопцаў, якіх выставілі на першую лінію, маглі і не раскрываць усяго плана. Хлапчукі стаялі без шчытоў. А ўжо за імі стаялі падрыхтаваныя супрацоўнікі «Беркута», якія, на мой погляд, павінны былі знаходзіцца на перадавой лініі.

Што такое гэтыя хлапчукі, якіх толькі што набралі на службу ў 18-19 гадоў, адразу пасля школы? Чаму іх паспелі навучыць? Ложак запраўляць на сігнал? У іх нават шчытоў не было, проста прыціснуліся адзін да аднаго і стаялі. Гэта былі альбо непрафесійныя дзеянні начальства, альбо свядомая падстаўленне. Відэа ёсць, дзе правакатары заходзяць за ачапленне - у шаломах, з заплечнікамі, адседжваюцца там, а потым іх зноў выпускаюць. Стаіць лінія салдат УВ, правакатар іх б'е нагой, потым ён апынаецца ў іх за спінай, потым яны расступаюцца, і ён вяртаецца да пратэстоўцаў.

- Маладыя людзі ў масках кідаюць у міліцыю камянямі, б'юць ланцугамі. Як кваліфікаваць іх дзеянні і як павінен у адказ дзейнічаць супрацоўнік міліцыі?

- Гэта хуліганскія дзеянні. Калі чалавек нападае на міліцыю, то ён хто? Правапарушальнік. Што з ім трэба зрабіць? Затрымаць, у тым ліку і з ужываннем спецсродкаў. Можна выхапіць такога парушальніка з натоўпу. На базе ў Пятраўцах праводзяцца адпаведныя заняткі, адпрацоўваюцца дзеянні у варунках масавых беспарадкаў. Але калі правакатараў заводзяць на тэрыторыю, кантраляваную міліцыяй, побач з Адміністрацыяй прэзідэнта, - гэта ўжо абы-што. Калі парушальніку разбілі галаву, што рабіць? Выклікаць хуткую ці самому надаць першую дапамогу. Але гэтага не было, мы бачылі, як людзі падалі, а да іх падбягалі ўсё новыя супрацоўнікі «Беркута» і білі, білі...

- Так, мы бачылі гэта і на свае вочы, і на відэа. Яны білі без разбору – тых, хто бяжыць, тых, хто ляжыць, дабіваюць, жанчын, журналістаў па галаве, разбіваюць тэхніку. Чаму супрацоўнікі «Беркута» так агрэсіўна сябе паводзяць?

- Адна з прычын у тым, што да супрацоўнікаў «Беркута» начальства ставіцца як да жывёлін. У іх няма магчымасці адпачыць, пабачыцца з сем'ямі. Яны сядзяць па некалькі дзён, а то і тыдняў у рэзерве, у аўтобусе, дэградуюць пры гэтым. І ніякім лозунгамі чалавечы арганізм не пераробіш: стомленасць ёсць - яе можна зняць толькі сном і адпачынкам, магчымасцю памыцца, нарэшце, паесці гарачага. Але нічога гэтага няма, затое ёсць вар'яцкая перапрацоўка. Якія ўжо тут могуць быць адэкватныя паводзіны на вуліцах?

Я, калі быў кіраўніком прафзвязу «Беркута», неаднаразова звяртаўся да вышэйшага кіраўніцтва Глаўка, МУС, аргументаваў на падставе даведкі начальніка цэнтра псіхічнай дапамогі, што пры правядзенні прафагляду ў 91 супрацоўніка выяўленыя парушэнні псіхічнага характару, і прычына таму - парушэнне рэжыму працы і адпачынку. Я тлумачыў: бо нашы байцы ідуць са зброяй на вуліцу, са спецсродкамі. Пра якую адэкватнасць можа ісці гаворка, калі чалавек хранічна ператомлены? У іх няма выходных, яны спяць па 4-5 гадзін штодзень. Заняткі з асабовым складам няма часу правесці, бо ўсе заўсёды занятыя на працы.

Былі выпадкі, калі работнікі міліцыі паміралі на працы. Мой таварыш Аляксей Базалук памёр проста ля муроў Вярхоўнай Рады. Былі выпадкі, калі іншыя станавіліся ахвярамі. Напрыклад, у 2005 годзе затрымалі актывіста «Пары», які развешваў улёткі, паклалі яго на зямлю, у работніка міліцыі чамусьці апынуўся ў руках пісталет, і ён націснуў на спускавы кручок... Вышэйшае начальства патрабуе толькі «забяспечыць, забяспечыць, забяспечыць ахову», і кіруецца не высокімі прынцыпамі, а страхам страціць крэсла, калі ахова парадку не будзе забяспечаная. Таму на стан асабовага складу начальству напляваць, а вынік мы ўсе бачылі.

- На Банкавай ужываліся розныя гранаты - святло-шумавыя, газавыя. Людзі атрымалі сур'ёзныя траўмы. Наколькі апраўданае было іх ужыванне?

- Усе прапісана ў законе Украіны «Пра міліцыю». Але мяркуючы па тых падзеях, якія адбываліся на Банкавай... Ідзе раз'юшаны натоўп. Як з ім быць? Зваротаў яны не ўспрымаюць. Правакатары іх бухтораць.

- Пасля ўсяго, што здарылася - ці магчыма паўтор гэткіх інцыдэнтаў?

- У нашай краіне ўсё магчыма. Высновы ўлада ў кожным выпадку зрабіла, але якія менавіта - мне невядома. У гэтым выпадку трэба караць начальніка міліцыі. Звальненне гэта будзе ці дысцыплінарнае спагнанне - гэта ўжо іншае пытанне. Тое ж датычыцца і супрацоўнікаў «Беркута», якія перавышалі свае паўнамоцтвы.

- Цяпер гучаць заклікі да міліцыі пераходзіць на бок мітынгоўцаў і не выконваць злачынныя загады начальства. Наколькі дзейсная такая прапаганда?

- Кожны работнік міліцыі павінен памятаць, што ў кожнай сітуацыі, калі ён будзе перавышаць свае паўнамоцтвы і парушаць закон, ён будзе несці персанальную адказнасць у адпаведнасці з Крымінальным кодэксам. Няхай памятаюць, таму што карпарацыйная салідарнасць больш не спрацуе. Камандзір, які аддаў вусны незаконны загад, скажа, што ён такога загаду не аддаваў - і хто будзе адказваць? Канстытуцыя ясна кажа: злачынныя загады ніхто не павінен выконваць. Іншая рэч, што чалавека, які не выканаў злачынны загад, будуць ціснуць. Калі застаешся сам на сам з несправядлівым начальствам - вось тут і трэба быць героем, а не біць безабаронных студэнтаў на Майдане.

- Як вы ставіцеся да заклікаў апазіцыйных народных дэпутатаў расфармаваць «Беркут»?

- Адмоўна. Такія падраздзяленні існуюць ва ўсім свеце. Давайце іх прыбярэм - тады ўсе пераб'юцца. Так, ёсць перагіны, і тыя, хто перагнуў палку, павінны панесці адказнасць. Калі чыноўнік ва ўстанове бярэ хабар - гэта ж не падстава ліквідаваць установу! Такія спецпадраздзяленні патрэбныя, мы абменьваемся досведам з калегамі з іншых краін - Аўстрыі, Нямеччыны, Расеі, Беларусі.

- Што Вы зычыце супрацоўнікам «Беркута» у сувязі з апошнімі падзеямі?

- Зычу адно: памятаць, што яны давалі прысягу служыць і абараняць інтарэсы народа Украіны, а не якіх-небудзь алігархаў або чальцоў урада, няма розніцы - Януковіч гэта, Юшчанка, Цімашэнка. Галоўнае - гэта служэнне народу Украіны.

Фота: obozrevatel.com