Deutsche Welle: Расея страціць 20% экспарту нафты і газу

«Сланцавы прарыў» пагражае пазіцыям Расеі на сусветным энергарынку.

Пра тое, у што ён можа выліцца, і што яшчэ не позна змяніць, спрачаліся ўдзельнікі форуму «ТЭК Расеі ў XXI стагоддзі», паведамляе Deutsche Welle.

Эксперты ўпершыню афіцыйна прызналі, што развіццё сланцавай энергетыкі ўяўляе сур'ёзную пагрозу для Расеі. Асноўны дзень працы Маскоўскага міжнароднага энергетычнага форуму «ТЭК Расеі ў XXI стагоддзі» пачаўся з прэзентацыі новага прагнозу развіцця энергетыкі ў свеце і Расеі да 2040 года.

Даклад прадставілі яго аўтары - супрацоўнікі Аналітычнага цэнтра пры ўрадзе РФ і Інстытута энергетычных даследаванняў (ІНЭІ) РАН. Па іх словах, неабходнасць стварэння новага прагнозу (папярэдні быў зроблены годам раней) была прадыктаваная сітуацыяй на глабальным рынку, якая сур'ёзна змянілася за апошні год. Так, калі раней прагнозы па аб'ёмах здабычы сланцавых нафты і газу насілі толькі гіпатэтычны характар, то зараз закладзеныя як базавыя.

Нягледзячы на бурнае развіццё альтэрнатыўнай энергетыкі, доля газу ў структуры сусветнага энергабалансу, упэўнены аўтары даследавання, да 2040 года вырасце з 21 адсотка (дадзеныя на 2010 год) да 25 адсоткаў. «Наступныя 30 гадоў можна абгрунтавана лічыць «эрай газу», але ў Расеі ёсць рызыка ўпусціць магчымасці, якія ўзнікаюць у сувязі з гэтым», - паведаміла адзін з аўтараў прагнозу, загадчыца аддзела развіцця нафтагазавага комплексу Расеі і свету ІНЭІ РАН Таццяна Мітрова.

Паводле яе слоў, галоўным фактарам у гандлі энерганосьбітамі становіцца самазабеспячэнне Паўночнай Амерыкі, якое апынулася магчымым дзякуючы росту здабычы сланцавага газу. Калі ў 2012 годзе ЗША здабылі 260 мільярдаў кубаметраў гэтага віду паліва, то да 2040 году гэты паказчык можа дасягнуць 485 мільярдаў.

Пры гэтым 15 адсоткаў усяго сусветнага прыросту здабычы блакітнага паліва забяспечыць менавіта сланцавы газ. Паралельнае змяненне структуры паставак - павелічэнне долі звадкаванага прыроднага газу (ЗПГ) - стварае рэальную пагрозу для пастаўшчыкоў газу па трубаправодах, у прыватнасці, для «Газпрама». Змяняецца і сістэма разлікаў: усё большую перавагу кліенты аддаюць конкурснай сістэме, у той час як «Газпрам» працуе на аснове доўгатэрміновых кантактаў.

«Пакупнікі ў Еўропе настойваюць на прывязцы да спотавых коштаў, пачаўся гэты працэс, і ў Азіі, якая паступова становіцца сусветным цэнтрам гандлю газам. Усё гэта сур'ёзна паўплывае на традыцыйных гульцоў», - патлумачыла Мітрова. Паводле ацэнак ІНЭІ, калі «сланцавая рэвалюцыя» працягнецца, экспарт газу з РФ можа знізіцца на 70 мільярдаў кубаметраў у год.

Аднак «сланцаваму прарыву» ў прагнозе экспертаў прапанаваная альтэрнатыва - «сланцавы правал». Калі сусветная энергетыка будзе развівацца па другім сцэнары, Расея і краіны АПЕК зноў будуць на кані. Пра тое, што павінна адбыцца, каб здарыўся такі правал, распавёў кіраўнік Цэнтра вывучэння сусветных энергетычных рынкаў ІНЭІ РАН Вячаслаў Кулагін.

Паводле яго слоў, здабыча сланцавых нафты і газу можа скараціцца, калі адбудзецца значнае падаражэнне новых праектаў, не пацвердзіцца аб'ём рэсурсаў, будуць уведзеныя жорсткія экалагічныя абмежаванні, а новыя тэхналогіі здабычы (бязводная і тэрмічная) не апраўдаюць сябе па эканамічных ці экалагічных прычынах.

У гэтым выпадку кошт нафты дасягне да 2040 года 130 даляраў за барэль, а газу - 378 даляраў за тысячу кубаметраў (у Еўропе). «Такі сцэнар значна ўмацоўвае пазіцыі тых, хто прайграваў бы ў выпадку «сланцавага прарыву», - адзначыў Кулагін. Расея пры такім развіцці падзей зможа застацца найбуйнейшым вытворцам вуглевадародаў і нарасціць свой экспарт, бо ЗША зноў ператворыцца з экспарцёра ў імпарцёра, што радыкальна зменіць сусветныя гандлёвыя патокі.

Зрэшты, эксперты сыходзяцца ў тым, што сцэнар «сланцавага правалу» не зусім рэалістычны, а таму Расеі варта перагледзець сваю энергетычную стратэгію. Па іх ацэнках, калі нічога не змяняць, ужо ў бліжэйшыя 10-15 гадоў Масква можа страціць каля 20 адсоткаў экспарту нафты і газу. А падзенне выручкі пры гэтым на трэць знізіць уклад ад продажу вуглевадародаў у ВУП краіны, што прывядзе да запаволення развіцця эканомікі ў сярэднім на адзін адсотак у год. «У пэўным сэнсе гэта, натуральна, аслабіць нашы геапалітычныя пазіцыі», - папярэдзіў акадэмік РАН, дырэктар ІНЭІ Аляксей Макараў.

На яго думку, галоўнае, што трэба зрабіць ва ўмовах, якія склаліся ў Расеі, - радыкальна перагледзець кошт інвестыцыйных праектаў (сёння капіталаўкладанні ў ТЭК Расеі складаюць 6-7 адсоткаў ВУП, у той час як у свеце гэты паказчык не перавышае 1,5 адсотка), якія не заўсёды аказваюцца эканамічна эфектыўнымі.

Адказваючы на пытанне аб тым, ці маюцца на ўвазе такія праекты «Газпрама», як «Паўднёвы паток» і «Паўночны паток», акадэмік заявіў, што ў пераацэнцы маюць патрэбу ўсе апошнія маштабныя ініцыятывы манаполіі. Як адзначаецца ў прагнозе, яны «рэгулярна паказвалі кратнае падаражэнне ў параўнанні з сусветнымі аналагамі, пры гэтым нярэдка магутнасці падобных аб'ектаў былі слаба загружаныя». Аляксей Макараў не стаў адмаўляць таго, што «карупцыйны складнік» гуляе не апошнюю ролю ў фарміраванні высокага кошту інфраструктурных праектаў.