Віталь Рымашэўскі: Перамовы ЕЗ з дыктатарам прывядуць да катастрофы

Стратэгія realpolitik у дачыненні да Лукашэнкі не працуе.

Учора стала вядома аб сакрэтным візіце кіраўніка дэпартамента Еўрапейскай службы замежных дзеянняў Гунара Віганда ў Беларусь. Навошта Еўразвяз прадаўжае дыялог з дыктатарам ва ўмовах, калі палітвязні ўсё яшчэ за кратамі, рэпрэсіі набіраюць абароты перад чарговымі «выбарамі», а Лукашэнка ў адкрытую выказваецца ў падтрымку Пуціна што да пытанняў Украіны? Пра гэта charter97.org гаварыў з сустаршынёй аргкамітэта ў стварэнні партыі «Беларуская хрысціянская дэмакратыя» (БХД) Віталём Рымашэўскім.

- Лозунг «Няхай будзе Лукашэнка, абы не было вайны» стаў ужо не проста лозунгам беларускага палітычнага балота, «местачковых» беларусаў і многіх палітыкаў, цяпер гэтым дэвізам сталі кіравацца шмат хто ў пабудове міжнароднай палітыкі ў дачыненні да Беларусі. Гэта тэзіс пра тое, што мы будзем абнаўляць палітычныя кантакты з беларускім рэжымам для таго, каб Беларусь не страціла незалежнасць, каб Беларусь не ўступіла ў вайну, і дзеля гэтага мы, адпаведна, заплюшчым вочы на тое, што ў краіне застаюцца палітвязні, на тое , што ўзмацняюцца рэпрэсіі ў дачыненні да грамадзянскай супольнасці. Гэты тэзіс цяпер вельмі папулярны ў еўрапейскай палітыцы, а таксама сярод многіх апазіцыйных палітыкаў. Ён абсалютна няправільны і памылковы, тут я б нават спрачацца не стаў.

- Лукашэнка 18 лістапада выразна выказаўся ў падтрымку Пуціна. І на фоне гэтага ў Беларусі знаходзіцца на перамовах прадстаўнік ЕЗ. Як гэта ўвогуле магчыма?

- Апошняя заява Лукашэнкі была як раз у піку, на фоне ўсеагульнай тэндэнцыі асуджэння Пуціна, менавіта ў гэты самы момант ён выказаў стоадсоткавую падтрымку ў пытаннях Украіны пуцінскаму рэжыму. Нягледзячы на намаганні Еўразвязу, на беспадстаўнае зняцце санкцый, на тое, што заплюшчваюцца вочы на палітвязняў, захоўваецца кантакт з беларускай уладай. І гэтая лінія ў Еўразвязе досыць відавочная. Цяпер Віганд не сустрэўся са сваякамі палітвязняў - на маёй памяці візіт такога ўзроўню без кантактаў з апанентамі рэжыму адбываецца ўпершыню з 2009 года. І ў той жа самы час, адразу пасля гэтага Лукашэнка робіць заяву пра поўную падтрымку Пуціна. Гэта факты, гэта не тэорыя. Гэтая стратэгія realpolitik не працуе. У сутнасці, гэта значыць пераступаць праз каштоўнасці, праз адзінкавыя чалавечыя лёсы ў імя вышэйшай мэтазгоднасці і ўстанаўлення кантактаў паміж дзяржавамі і, можа быць, у імя бяспекі ўсёй краіны агулам. Дык вось, ні ўладам, ні тым, хто пакутуе ад іх самавольства, не будзе ад гэтага лепш і бяспечней.

Такія візіты, як гэты, насуперак таму, што ў Беларусі не адбываецца ніякіх дэмакратычных змен, што працягваюцца рэпрэсіі ў дачыненні да палітыкаў, грамадскіх дзеячаў і журналістаў, яны толькі будуць падсцёбваць адчуванне ўсёдазволенасці і беспакаранасці і ніяк не паўплываюць на міжнародную палітыку і на стратэгічнае паводзіны беларускага рэжыму. Апошняя заява Лукашэнкі кажа менавіта пра гэта.

- Да чаго прывядуць далейшыя размовы Еўразвязу з дыктатарам?

- Цяпер у Беларусі пачалася падрыхтоўка да прэзідэнцкай кампаніі 2015 года. Яна абсалютная ідэнтычная той падрыхтоўцы, якая адбывалася і раней, у 2010 годзе - выпады ў бок праваабаронцаў, у бок беларускіх журналістаў. І такая палітыка ўзаемадачыненняў еўрапейскіх краін з беларускім рэжымам можа справакаваць паўтор катастрофы, якая здарылася 19 снежня 2010. Яна адбылася менавіта ад гэтага пачуцця беспакаранасці, праз тое, што Еўразвяз будзе ў любым выпадку падтрымліваць кантакт і супрацоўнічаць з беларускімі ўладамі. Тады былі беспрычынныя масавыя рэпрэсіі як кандыдатаў у прэзідэнты, так і ўсёй беларускай дэмакратычнай супольнасці. І гэтая трагедыя можа паўтарыцца.

- У параўнанні з 2010 годам, сітуацыя ў Беларусі, пры якой з Лукашэнкам размаўляюць еўрачыноўнікі, нашмат горшая. Ці не можа гэта прывесці да горшых наступстваў, да значна больш брутальнай зачысткі?

- Безумоўна, можа быць так, што наступствы гэтай трагедыі могуць быць больш сур'ёзнымі і страшнымі, чым наступствы падзей у 2010 годзе. Ужо ў выніку тых рэпрэсій ўдалося знішчыць большую частку незалежнай апазіцыі. Для сённяшняй сітуацыі - гэта катастрофа. Пасля другога такога ўдару ў Беларусі можа не застацца апанентаў улады, а можа застацца мадэль сістэмнай апазіцыі па тыпу азербайджанскай або расейскай, так званая «апазіцыя» ў двукоссі, прадстаўленая ў парламенце, але якая нічога з сябе не ўяўляе. Як бы сёння ні крытыкавалі - можа, і справядліва - тых, хто выступае сёння супраць рэжыму Лукашэнкі, тым не менш, пакуль апазіцыя застаецца незалежнай ад беларускага рэжыму. Ёсць надзея, што гэта зерне прарасце ў спрыяльны час і да яго далучацца масы. І тады перамены ў нашай краіне стануць магчымыя. А калі апазіцыя ў краіне будзе цалкам падкантрольная ўладзе, тады шанцаў на перамены да лепшага жыцця ў простых беларусаў проста не застанецца. Застанецца адно выйсце - гэта рэвалюцыя, якая заўсёды бывае з ахвярамі і якая, я перакананы, не з'яўляецца лепшым шляхам ні для каго ў Беларусі.

- Чаму чыноўнікі Еўразвяза так сябе паводзяць? Хіба яны не бачаць, што адбываецца ў краіне?

- За гэтым стаіць чалавечы погляд і практыка палітычных стасункаў. У Еўразвязе да ўлады прыходзяць новыя, маладыя людзі, якія не ведаюць тых жахаў, які прынёс калісьці ў Еўропу фашызм, а пасля - камунізм. Гэтыя людзі выраслі ў свабодных дэмакратычных краінах, яны проста не разумеюць таго, што адбываецца на ўсходзе. Але, праз тое, што ў іх няма падобнага досведу, ім складана суперажываць і разумець тых людзей, якія знаходзяцца пад ціскам дэспатычных рэжымаў. Гэта сістэмная памылка. Гэта памылка на каштоўнасным узроўні. Гэтая лінія адсочваецца не толькі ў дачыненні да Беларусі: калісьці Кадафі разбіваў намёты на Елісейскіх палях у Парыжы, а ў ягонай краіне не было ніякай дэмакратыі. Такая лінія realpolitik становіцца ў еўрапейскай палітыцы ўсё мацнейшай і яна не прыводзіць ні да якіх станоўчых вынікаў, а толькі наадварот, да катастроф. Тыя праблемы, якія існуюць і ва ўсім свеце, і ў самым Еўразвязе. Да таго ж, гэтая лінія фінансава падсілкоўваецца дыктатарскімі рэжымамі - будзь то рэжым Кадафі, няхай гэта будзе рэжым Пуціна. Гэта сёння ўжо вядома. Гэта з'яўляецца сур'ёзнай пагрозай і стратэгічным выклікам для палітыкаў Еўразвяза і тычыцца ўсёй палітычнай сістэмы агулам.