Эдуард Лобаў: Хачу служыць у войску свабоднай дэмакратычнай Беларусі

Былы палітвязень Эдуард Лобаў пасля 4 гадоў турмы захаваў сваю мару.

Адразу пасля выхаду на волю моладзевы лідэр Эдуард Лобаў, які быў арыштаваны напярэдадні акцыі пратэсту супраць фальсіфікацыі вынікаў прэзідэнцкіх выбараў, даў інтэрв'ю сайту charter97.org.

- Эдуард, віншуем з выхадам на свабоду! Разумеем, што вы пакуль прыбывае ў шоку. Але ўсё ж, якія яшчэ адчуванні?

- З цяжкасцю прыходжу ў сябе. Усё новае, усё нязвыклае. Пакуль цяжка разабрацца. Вось толькі прыняў душ, цяпер буду есці. Рады, што маці побач…

- Мама за вас змагалася самааддана. Што вам дапамагала трымацца ў калоніі? Усё такі 4 гады - гэта неверагодна вялікі тэрмін.

- Ды проста з самага пачатку настроіўся, што буду сядзець ўсе 4 гады. Калі прымаеш ўнутрана такую пастанову, час ідзе хутчэй, і ўсё лягчэй пераносіцца. Тры разы прасілі напісаць прашэнне аб памілаванні, я адмовіўся. Знаёмыя, блізкія дапамагалі маральна. Салідарнасць людзей падтрымлівала.

- Цяпер, успамінаючы той дзень, 18 снежня 2010 года, вы можаце пракаментаваць ваш арышт? Бо ўсё адбывалася вельмі подлым чынам.

- Была правакацыя напярэдадні акцыі. Я думаў, што зацікаўленасці садзіць нас на 4 гады няма, максімум могуць затрымаць, каб я не патрапіў на акцыю. 10-15 дзён будзе больш чым дастаткова. Наогул не разглядаў варыянт такога доўга затрымання.

- На наступны дзень пасля вас затрымалі практычна ўсіх кандыдатаў у прэзідэнты, сябраў іх штабоў, журналістаў. Многіх потым катавалі ў турме КДБ. Якое да вас было стаўленне падчас так званага следства?

- Стаўленне да мяне нічым асабліва не адрознівалася ад стаўлення ў звычайнай турме. Адзінае, што часам прыходзілі з КДБ, з вайсковай контрвыведкі...

Пасля ІЧУ сядзеў у Жодзіна, потым на Валадарцы. І пасля Валадаркі сюды павезлі ўжо на ВК-22 «Ваўчыныя норы». Увесь астатні час я праседзеў у калоніі.

- А суд якое пакінуў уражанне?

- Я зразумеў, што суд - гэта фармальнасці. А самога суда няма, проста ідзе фармальнае пасяджэнне. Суддзі усё роўна, якія былі абставіны, хто мае рацыю, хто вінаваты. Загадзя ўсё было разважанае.

- Многія палітвязні праходзілі ў турмах праз здзекі, прычым часам рукамі іншых зняволеных на загад адміністрацыі.

- Я не ведаю, як з іншымі, як у іншых калоніях, але я з такімі момантамі не сутыкаўся. Вядома, нельга сказаць, што мне было камфортна сядзець. Але асаблівага стаўлення з боку адміністрацыі да мяне не было.

- Якія ўмовы сёння ў беларускіх турмах для тых, да каго няма «адмысловага» стаўлення з боку адміністрацыі?

- Вядома, умовы значна горшыя, чым на волі ці ў нейкіх еўрапейскіх турмах, як паказваюць праз тэлевізары. Было цяжка. Але параўноўваць мне асабліва няма з чым. Я першы раз з гэтым сутыкнуўся, на іншых зонах не быў...

- Турма - жорсткая школа жыцця. Што ў вас змянілася за гэты час? Якія рысы характару выявіліся?

- У людзях стаў лепш разбірацца.

- У вас была мара да турмы стаць вайскоўцам. Жаданне захавалася?

- Захавалася. Па-ранейшаму хачу служыць у войску. Але ў войску свабоднай незалежнай Беларусі, а не ў лукашэнкаўскім. Менавіта таму я ў свой час і не застаўся ў гэтым войску на кантракт.

- У турмах працягваюць знаходзіцца іншыя палітвязні. Рэха 19 снежань 2010 г гучыць дагэтуль. Тым не менш цяпер апазіцыя збіраецца ўдзельнічаць у чарговых «прэзідэнцкіх выбарах». Ці бачыце вы ў гэтым нейкі сэнс?

- Сэнсу на дадзены момант у гэтым не бачу. Магчыма, паўстане магчымасць афіцыйна пагутарыць з народам. Без трывогі, што на самым раннім этапе затрымаюць і адправяць у РАУС. Але вынік будзе такі ж, як заўсёды.

- Пакуль вы сядзелі ў турме адбыўся Еўрамайдан, Расея фактычна абвясціла вайну Украіне. У турмы даходзіць інфармацыя?

- Інфармацыя даходзіць толькі з пазіцыі Расеі, так як іншых каналаў, акрамя расейскіх і беларускіх, асабіста ў нас у атрадзе не было. Ды і ў іншых атрадах хутчэй за ўсё таксама.

Так што рэальная інфармацыя практычна не даходзіла. І мы ўспрымалі яе так, як яе падавалі праз тэлевізары.

- А якія ў турмах настроі? Якое стаўленне да Лукашэнкі?

- Стаўленне да Лукашэнкі адсоткаў на 80 - негатыўнае.

- Многія палітвязні, якія выходзяць з турмаў, кажуць, што сёння ў турмах шмат бізнэсоўцаў, чыноўнікаў, супрацоўнікаў сілавых структур. З кім вам даводзілася сутыкацца?

- Так, я бачыў шмат людзей, якія былі прадпрымальнікамі. Былі і тыя, хто сядзеў за забойства і наркотыкі. Хапала розных.

- Вас адпусцілі пад прэвентыўны нагляд?

- Так, я не магу без дазволу пакідаць межы горада. Павінен з 10 вечара да 6-й раніцы быць дома і выязджаць за межы краіны я не магу. Усімі астатнімі правамі я надзелены і неабмежаваны.

- Палітвязні, якія выходзілі пад нагляд, распавядалі, што іх папярэджвалі прама: не бярыце ўдзел у актыўнай палітычнай дзейнасці, інакш вернецеся назад.

- Мяне таксама. Не тое, каб папярэджвалі, але давалі зразумець, што калі не спынішся - пойдзеш сядзець далей.

- Што вы хацелі сказаць людзям, якія 4 гады вас падтрымлівалі, чакалі з турмы, перажывалі за ваш лёс?

- Вядома, хацеў бы падзякаваць. Таму што без іх падтрымкі было б адбываць гэты тэрмін значна цяжэй. Ведаючы, што цябе падтрымліваюць, падзяляюць тваё меркаванне, твае погляды - гэта ў маральным плане ўсё спрашчае.