У Сірыі праходзяць «выбары» Асада

У Сірыі ідзе вайна, мільёны грамадзян краіны сталі бежанцамі. І, тым не менш, 3 чэрвеня там праходзяць выбары прэзідэнта.

У іх удзельнічаюць тры кандыдаты, аднак пераможца вядомы ўжо загадзя, перадае Deutsche welle.

3 чэрвеня грамадзяне Сірыі выбіраюць новага прэзідэнта. Упершыню ў гісторыі краіны ў выбарах удзельнічае больш аднаго кандыдата. Згодна з новай канстытуцыяй, удзельнікі перадвыбарнай гонкі абавязаныя жыць у Сірыі не менш за дзесяць гадоў, а іх кандыдатуру павінны ўхваліць як мінімум 23 дэпутата парламента. Акрамя таго, кандыдаты на пасаду кіраўніка дзяржавы не павінны мець судзімасцяў. Прадстаўнікоў апазіцыі закон да ўдзелу ў выбарах не дапускае.

Кандыдаты ў прэзідэнты

Галоўным кандыдатам на прэзідэнцкі пост з'яўляецца дзеючы, і, па ўсёй верагоднасці, і будучы кіраўнік дзяржавы Башар Асад. 48-гадовы акуліст стаў прэзідэнтам у 2000 годзе пасля смерці свайго бацькі, Хафіза Асада, які кіраваў краінай на працягу 30 гадоў. Два астатніх кандыдата на прэзідэнцкі пост не валодаюць шырокай вядомасцю. Махер аль-Хаджар - прадстаўнік блізкай да ўлады камуністычнай партыі і дэпутат сірыйскага парламента. Хасан ан-Нуры - бізнесмен і былы дэпутат.

Перадвыбарная барацьба разгортваецца, перш за ўсё, у дзяржаўных або блізкіх да дзяржаўных СМІ. У адным з апытанняў, якое правяло сірыйскае інфармацыйнае агенцтва САНА на вуліцах Дамаска, мінакі з захапленнем кажуць пра маючыя адбыцца выбары, пра дэмакратыю, пра свабоднае волевыяўленне і пра спадзяванні выбаршчыкаў. "Я хачу, каб абралі прэзідэнта, які прынясе Сірыі стабільнасць і будзе прытрымлівацца нацыянальных і патрыятычных прынцыпаў. Таму што Сірыя - для ўсіх", - кажа адна дзяўчына.

Дзе можна ўбачыць Асада

Кіраўнікі выбарчых участкаў прыведзеныя да прысягі. Старшыня Цэнтральнай выбарчай камісіі ў інтэрв'ю агенцтву САНА запэўніў, што падсправаздачная яму арганізацыя незалежная і ні адзін з кандыдатаў не ў стане паўплываць на вынікі галасавання.

Публічныя выступленні Асада можна ўбачыць практычна толькі па тэлебачанні - напрыклад, сустрэчу са сваякамі загінулых салдат сірыйскай арміі. Кадры паказваюць зіхатлівага прэзідэнта са сваёй жонкай, якую радасна вітаюць сірыйскія сем'і. Паводле афіцыйнай версіі, сірыйская армія вядзе гераічную вайну з тэрарыстамі. Тры гады таму ў краіне ўспыхнула паўстанне супраць рэжыму Асада - мірныя дэманстранты патрабавалі правядзення палітычных рэформаў, якія пазней павінны былі прывесці да звяржэння прэзідэнта. У наступныя месяцы частка апазіцыі ўзяла ў рукі зброю. Сёння ў краіне ідзе грамадзянская вайна.

Сірыйскае дзяржаўнае тэлебачанне транслюе агітацыйны ролік: іграе драматычная музыка, па адкрытай мясцовасці рухаюцца танкі, на экране з'яўляюцца мужчыны ў ваеннай форме са зброяй наперавес. Прыязныя салдаты заклікаюць тэлегледачоў прыйсці на выбарчыя ўчасткі. "Твой голас - гэта твая зброя. Мы абаронім тваё рашэнне, мы ўсе ідзём галасаваць", - абвяшчае рэкламны слоган. З кім вядуць барацьбу салдаты, рэкламны ролік не паказвае. Незразумела таксама, чаму сірыйскія грамадзяне павінны выкарыстоўваць свой голас у якасці зброі.

Як будуць праходзіць выбары ў ахопленай вайной краіне, застаецца незразумелым. Па дадзеных ААН, 40 адсоткаў жыхароў Сірыі вымушаныя былі пакінуць свае дамы або нават бегчы ў суседнія краіны. Упраўленне Вярхоўнага камісара ААН па справах бежанцаў зарэгістравала ў гэтым статусе амаль тры мільёна сірыйцаў. 6,5 млн чалавек былі вымушаныя пакінуць месца свайго пастаяннага пражывання ў самой Сірыі і пераехаць у іншыя раёны краіны.

Згодна з інфармацыяй сірыйскіх праваабарончых арганізацый, канфлікт у краіне забраў ужо больш за 160 тысяч чалавечых жыццяў. Па статыстыцы незалежнай арганізацыі "Сірыйскі цэнтр дакументацыі выпадкаў гвалту" ў адным толькі красавіку кожны дзень у сярэднім гінулі 97 чалавек. Поўнач і ўсход краіны знаходзяцца пад кантролем розных узброеных груповак апазіцыі і курдскіх партый. Другі па велічыні горад краіны Алепа падзелены паміж уладамі і апазіцыяй.

Удзел у выбарах пад прымусам

Сірыйскі журналіст Башар Юсэф, тым не менш, перакананы, што ў рэгіёнах, якія кантралююцца ўрадам, грамадзяне краіны прагаласуюць. Усё будзе адбывацца так, як на папярэдніх выбарах, яшчэ да пачатку паўстання супраць рэжыму Асада, кажа ён. Студэнты і дзяржслужачыя будуць вымушаныя ўзяць удзел у галасаванні.

"Дзяржслужачыя ўжо атрымалі паведамленне аб тым, што ў дзень выбараў яны не змогуць сысці ў адпачынак", - распавядае Юсэф. Ходзяць таксама чуткі, што 3 чэрвеня на блокпостах будуць правяраць, ці пабывалі грамадзяне на выбарчых участках.

"Так што шмат хто будзе ўдзельнічаць у выбарах з пачуцця страху", - упэўнены журналіст. Сірыйскі нацыянальны савет - кааліцыйны орган сірыйскай апазіцыі - у адным з прэс-рэлізаў назваў выбары "выбарчым тэатрам", адзіная задача якога - пакінуць Асада ва ўладзе. "Барацьба будзе працягвацца", - кажа Башар Юсэф. Паводле яго слоў, і для ўзброенай, і для мірнай апазіцыі Башар Асад перастаў быць законным прэзідэнтам яшчэ ў 2011 годзе, з пачатку грамадзянскай вайны.

Фота: AFP