Паўстанне годнасці

Пяць гадоў таму дзясяткі тысяч беларусаў выйшлі на Плошчу.

19 снежня, 2010 у Менску адбылася масавая акцыя пратэсту супраць фальсіфікацыі прэзідэнцкіх выбараў.

Сайт charter97.org папрасіў непасрэдных удзельнікаў тых падзей і былых палітвязняў распавесці, што значыць для іх гэты дзень:

Андрэй Саннікаў, лідар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь», кандыдат у прэзідэнты на выбарах 2010 года:

«Я вельмі рады, што ўсе ўдзельнікі здзеклівых працэсаў, якія адбыліся пасля 19 снежня 2010 года, нарэшце выйшлі на свабоду - прынамсі, Мікалай Статкевіч. Напэўна, гэта самае радаснае, што можна сказаць у пятую гадавіну Плошчы.

Відавочна, што гэта быў момант сапраўды народнага ўздыму, які выклікала палітычная кампанія 2010 года. На жаль, паўтарыць гэта ў Беларусі да гэтага часу не атрымалася - не толькі праз рэпрэсіі ды апатыі. Адбыліся трагічныя падзеі ў нашых суседзяў - вайна паміж Украінай і Расеяй.

Тое, што выявілася і было прыкметна тады - адрыньванне рэжыму - засталося і цяпер. Стаўленне беларусаў да Лукашэнкі не змянілася. Мы выйшлі на Плошчу для таго, каб змяніць сітуацыю. У гэтым годзе людзі не пайшлі да выбарчых урнаў таксама ў надзеі змяніць сітуацыю. Паступальны рух, які прывядзе нас да пераменаў, захоўваецца.

Сёння неабходная такая ж мабілізацыя, як у 2010 годзе. Для гэтага ёсць усе ўмовы. Відавочна, што жыццё ў Беларусі становіцца толькі горш, эканоміка разбураецца, ніякія абяцанні дыктатуры, нават мінімальныя, не выконваюцца. Трэба браць гісторыю ў свае рукі і мяняць жыццё.

Я магу сказаць, што да гэтага часу адчуваю падзяку да тых, хто выйшаў тады на Плошчу, ведаю, што беларусы гатовыя паўтарыць гэта. У нас не так шмат часу, каб выратаваць краіну. Гэта трэба рабіць прама цяпер».

Наталля Радзіна, галоўная рэдактарка сайта charter97.org:

«Заходнія журналісты часта задаюць мне адзін і той жа пытанне:«Калі б у вас была магчымасць вярнуцца ў дзень 19 снежні 2010 года, што б вы зрабілі?». Заўсёды адказваю, што зноў б выйшла на Плошчу, нават ведаючы, што затым рушыць услед збіццё, турма, катаванні і вымушаная эміграцыя. Мне было б сорамна і за сябе, і за нацыю, калі б не было гэтага паўстання супраць рэжыму, які тэрарызуе Беларусь на працягу двух дзясяткаў гадоў.

Украінцы называюць Еўрамайдан Рэвалюцыяй годнасці. У 2010 года ў нас таксама адбылося Паўстанне годнасці. Людзі, якія выйшлі тады на вуліцы, сталі паважаць сябе і прымусілі свет паважаць беларускі народ.

Упэўненая, што барацьба беларусаў супраць дыктатары яшчэ выльецца ў масавы вулічны пратэст, таму што ва ўмовах дэспатыі змены могуць адбыцца толькі гэтым шляхам».

Дзмітрый Дрозд, гісторык, удзельнік Плошчы і былы палітвязень:

«Для мяне гэта была адна з самых значных падзей. Усё, што адбылося ў Беларусі за апошнія пяць гадоў, было ўжо наступствам Плошчы, якая змяніла нашу жыццё, само наша стаўленне да жыцця. Гэта падзея - адно з самых значных, не толькі ў лёсе яго ўдзельнікаў, але і ў найноўшай гісторыі Беларусі.

Для тых, хто перажыў яго, адчуў на лёсах сваіх блізкіх, нічога не страціла значэння з дня Плошчы 2010 года».

Зміцер Бандарэнка, каардынатар грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь»:

«У 2012 годзе пасля майго выхаду з турмы ў мяне адбылася публічная дыскусія з адным падонкам (інакш не магу яго назваць) з кампаніі «Гавары праўду». Ён мне крычаў, што «вы, каманда Саннікава, і ваша Плошча праваліліся». Я яму адказаў, што «для вас, для КДБ і для Лукашэнкі Плошча сапраўды страшная, а для нас і для большасці беларусаў Плошча - гэта падзея, якой можна толькі ганарыцца».

Людзі так створаныя, што любяць прыгодніцкія фільмы і баевікі. І так атрымліваецца ў сучаснай гісторыі Еўропы, што гістарычныя падзеі, якія дазвалялі пазбягаць гвалту ці калі адзін з бакоў свядома адмаўлялася ад прымянення сілы, часам не атрымліваюць належнай ацэнкі. І толькі праз дзесяцігоддзі прыходзіць разуменне маштабнасці такіх з'яў.

Да такіх падзеяў я б аднёс Белавежскія пагадненні, якія дазволілі пазбегнуць вайны паміж ядзернымі Расеяй і Украінай, круглы стол у Польшчы, Майдан у Кіеве ў 2004 годзе, Плошчу ў Менску 2006-2010 гадоў. Маньякі-дыктатары часта звяртаюцца да сілы праз свой страх і слабасць. Моцныя духоўна і ўпэўненыя ў сваёй праваце людзі імкнуцца дамаўляцца, каб пазбегнуць смерцяў і гвалту. І сёння, праз 5 гадоў пасля падзеяў 19 снежня 2010 года, бачная сіла тысяч беларусаў, якія выйшлі на Плошчу, мудрасць сапраўдных лідараў апазіцыі, такіх як Саннікаў, і відавочная гістарычная дробязнасць Лукашэнкі і ягонай калгаснай банды.

Менавіта праз Плошчу ідзе фармаванне новай беларускай нацыі».