Гары Паганяйла: Дадатковы тэрмін азначае, што Дзядка не змаглі зламаць

Да палітзняволеных заўсёды было і будзе староннае стаўленне: калі ты супраць сістэмы, то цябе трэба ламаць да канца.

Праваабаронца «Беларускага Хельсінскага камітэта» Гары Паганяйла распавёў charter97.org аб тым, што дадатковыя пакаранні прымяняюцца да зняволеных у Беларусі рэгулярна, а з асаблівай стараннасцю адміністрацыі турмаў ужываюць гэты закон, які застаўся ў спадчыну ад савецкай сістэмы, да палітвязняў - «каб не панадна было» ні яму, ні астатнім.

- Што вы скажаце з нагоды дадатковага тэрміну Мікалаю Дзядку?

- Такі зыход быў чаканым. На жаль, у Беларусі існуе такая практыка, калі асобы, асуджаныя на пазбаўленне волі, знаходзячыся ў месцах зняволення часам атрымліваюць такога роду «падарункі» ад нашых уладаў. Асуджэнне яшчэ на адзін год за непадпарадкаванне адміністрацыі і за адміністрацыйныя спагнанні, звязаныя з парушэннем правілаў унутранага распарадку ўстановы, у якім яны адбываюць пакаранне. У Крымінальным кодэксе для гэтага ёсць спецыяльны артыкул.

З гэтай нагоды ўжо меркавалася, што ўлады могуць такім чынам паступіць. У Мікалая Дзядка было некалькі пакаранняў і яны па сукупнасці маглі прывесці да асуджэння, - сказаў ён.

- Але ж накідваць год за тое, што ён не выконваў унутраны расклад - гэта ж проста смешна.

- Натуральна. У нас жа закон у дачыненні да палітвязняў ужываецца чыста па фармальных прыкметах. Больш за тое: самі спагнання даюцца і правакуюцца за ўсякую драбніцу. Яны даюць магчымасць адміністрацыі ўплываць на сядзельца і трымаць яго пад пагрозай абавязковага прымянення такой санкцыі ў выглядзе крымінальнага артыкула, накінуць яшчэ адзін гадок у варунках, калі справа ідзе да заканчэння тэрміну.

- Яму заставалася ўсяго тры дні.

- Вось-вось. Я ж кажу: у дачыненні да палітвязняў гэта практыкуецца ўжо не ў першы раз. Гэта сістэматычна робіцца і будзе рабіцца.

- Дык чым жа ім не дагадзіў менавіта Дзядок?

- Ён не дагадзіў перш за ўсё тым, што ён палітычны вязень. Адміністрацыя старалася або зламаць яго, падпарадкаваўшы патрабаванням унутранага распарадку або схіліўшы да супрацоўніцтва з адміністрацыяй, як гэта звычайна робіцца, ці ж пакараць яго такім чынам, каб і яму, і іншым непанадна было. А што тычыцца палітвязняў, то гэта проста працяг тых жа рэпрэсій, якія несправядліва і незаконна былі ўжытыя ў дачыненні да іх. Тут зразумела, чаму нашы ўлады і адміністрацыя турмы так дзейнічаюць.

- Гэта значыць, зламаць яго не атрымалася?

- Вядома. Таму што чалавек зламаны ў гэтых умовах ляжа і будзе ляжаць цішэй вады ніжэй травы. Ён будзе падпарадкоўвацца ўсім законным і незаконным патрабаванням, абы выжыць у гэтых умовах, толькі б атрымаць магчымасць умоўна-датэрміновае вызваленне і іншыя "ільготы". Зразумела, што і будучая амністыя можа на яго не распаўсюдзіцца. Я не выключаў бы, што гэта звязана з электаральнай кампаніяй гэтага года і што ўлады не хочуць выпускаць палітвязня. Імаверна, усё пакаранні нагнятаюцца штучна з тым, каб фармальна прымяніць вось такі артыкул. Бо шмат у чым наша ўлада, у тым ліку і судовая, дзейнічае фармальна. Не зыходзячы з нейкіх аб'ектыўных прычын, без уліку асобы, а толькі таму, што раз ты палітвязень, значыць, цябе трэба ламаць і ламаць да канца.

- І тым часам улады зноў спрабуюць падацца добрымі для Еўразвяза...

- Гэта спрадвечная пазіцыя ўладаў. Улады Беларусі хацелі б атрымліваць пэўныя прэферэнцыі ў эканамічным супрацоўніцтве з Захадам, але пры гэтым хацелі б нічога не рабіць у галіне правоў чалавека. Яны мяркуюць, што правы чалавека - гэта ўнутраная праблема дзяржавы і ўмяшанне ва ўнутраныя справы недапушчальнае.

Нагадаем, Мікалай Дзядок павінен быў выйсці на волю 3 сакавіка 2015 года ў сувязі са сканчэннем тэрміну адбыцця пакарання. Учора ён быў прысуджаны да яшчэ аднаго году зняволення.

Праваабаронцы адзначаюць, што цягам апошніх месяцаў улады Беларусі ўзмацнілі рэпрэсіі супраць апазіцыі, журналістаў і прадпрымальнікаў. З'явіліся новыя палітвязні, пачасціліся прэвентыўныя арышты грамадскіх актывістаў, прынятыя шэраг новых рэпрэсіўных законаў у дачыненні да СМІ, ідзе блакаванне незалежных сайтаў, узмацніўся ціск на дробны бізнэс. Экспэрты звязваюць узмацненне рэпрэсій з тым, што многія еўрапейскія чыноўнікі заплюшчваюць вочы на парушэнне правоў чалавека ў Беларусі і спрабуюць наладзіць «дыялог» з дыктатарам.