Валютныя прыбыткі Беларусі рэкордна абрынуліся

Сума валютнага прыбытку абрынулася да мінімальнага з 2011 года ўзроўню.

Толькі за студзень-люты валютныя прыбыткі Беларусі знізілася ў параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года на 1,65 млрд. даляраў, або на чвэрць.

Прычыны і наступствы зніжэння валютнага прыбытку БелаПАН абмеркаваў з беларускімі эканамістамі.

Падае і экспарт, і імпарт

За студзень-люты 2015 сукупны валютны прыбытак Беларусі склаў 4,85 млрд. даляраў (супраць 6,5 млрд. даляраў за аналагічны перыяд летась).

Дынаміка валютнай выручкі Беларусі ў 2014-2015 гг. (у млн. даляраў)

Зніжэнне валютнай выручкі, галоўным чынам, абумоўлена скарачэннем аб'ёму экспарту тавараў. За першыя два месяцы гэтага года валютныя паступлення Беларусі ад экспарту тавараў склалі 3,76 млрд. даляраў і скараціліся амаль на 1,5 млрд. Даляраў у параўнанні з аналагічным перыядам летась.

На думку беларускіх эканамістаў, гэтак значнае зніжэнне валютнай выручкі звязанае з цяжкасцямі збыту айчынных тавараў на традыцыйным рынку - расейскім.

«Зніжэнне нашага экспарту звязанае, па-першае, з выкарыстаннем кампрэсіі самога расейскага рынка з прычыны эканамічнага спаду ў Расеі. Акрамя гэтага, вобразна кажучы, паменшылася яшчэ і доля нашага пірага на расейскім рынку», - канстатуе эканаміст Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Зміцер Крук.

Экспэрт звяртае ўвагу на тое, што на фоне двухразовай дэвальвацыі ў Расеі, якая адбылася летась, канкурэнтаздольнасць беларускіх тавараў на расейскім рынку прыкметна знізілася, і гэта таксама абумовіла падзенне айчыннага экспарту ў РФ.

Сапраўды, за студзень-лютым 2015 года валютныя паступленні Беларусі ад экспарту тавараў і паслуг у Расею знізіліся на 918,6 млн. даляраў.

Праўда, паралельна абрынуліся і аб'ёмы імпарту. За студзень-люты Беларусь заплаціла за імпарт 4 млрд. 312,6 млн. даляраў, што на 33,3% менш за паказчык за аналагічны перыяд летась. У тым ліку плацяжы за імпарт тавараў скараціліся на 34,7%, паслуг - на 24,7%.

«Абмежаванне аб'ёмаў фінансавання прадпрыемстваў, зніжэнне прамысловай вытворчасці, даходаў насельніцтва - усё гэта прывяло да зніжэння імпарту. Плюс да гэтага падзення імпарту спрыяюць адміністрацыйныя захады, якія вядуцца апошнія месяцы», - адзначае эканамістка Кацярына Барнукова.

Як адзначаюць экспэрты, плюс цяперашняй эканамічнай палітыкі ўрада ў тым, што дасягнуты станоўчы баланс - аб'ёмы экспарту, нягледзячы на іх падзенне, перавышаюць аб'ёмы імпарту. У студзені-лютым валютныя прыбыткі Беларусі ад экспарту тавараў і паслуг перавысілі плацяжы за імпарт тавараў і паслуг на 584,4 млн.

Праўда, у такой эканамічнай палітыцы ёсць і відавочны негатыў.

Стабільнасць на фоне 400-даляравага заробку.

Беларускія эканамісты паказваюць, што фактычна ў краіне праводзіцца палітыка, накіраваная на сцісканне ўнутранага попыту (зніжэнне рэальных прыбыткаў насельніцтва, аб'ёмаў прамысловай вытворчасці).

«Выбар на карысць сцісканне ўнутранага попыту быў зроблены эканамічнымі ўладамі свядома. Рэальна было два шляхі ліквідацыі замежнага дысбалансу: альбо за кошт прадаўжэння дэвальвацыі рубля, альбо шляхам абмежавання ўнутранага попыту. Курс на цяперашнюю палітыку быў зроблены не ад добрага жыцця, а шляхам выбару найменшага ліха», - падкрэслівае Крук.

На думку экспэрта, паколькі часы ў беларускай эканоміцы наступілі няпростыя, такая палітыка можа апынуцца дастаткова працяглай.

«Датуль, покі будзе назірацца падзенне экспарту, мы будзем бачыць рэцэсію, і каб на гэтым фоне не ўзнікала замежных дысбалансаў, аб'ёмы імпарту таксама будуць скарачаць, унутраны попыт уціскаць», - прагназуе Крук.

Са свайго боку, Кацярына Барнукова падкрэслівае: калі курс на абмежаванне ўнутранага попыту будзе праводзіцца доўга, гэта можа спарадзіць сур'ёзныя сацыяльныя наступствы.

«Адмоўная бок такой эканамічнай палітыкі - зусім не толькі спад прамвытворчасці, але і рызыка ўзнікнення беспрацоўя», - кажа эканаміст і звяртае ўвагу на тое, што ў першыя месяцы 2015 прыкладна 3,5% работнікаў прадпрыемстваў працавалі няпоўны працоўны час альбо знаходзіліся ў адпачынках на ініцыятыву наймальнікаў.

Фактычна, працягвае экспэрт, названая лічба можа адлюстроўваць прыкладную велічыню схаванага беспрацоўя.

«Часовая незанятасць, проста - гэта схаваная форма беспрацоўя. Мабыць, дзяржпрадпрыемства імкнецца захоўваць занятасць, і таму беспрацоўе перацякае ў такія схаваныя формы», - мяркуе Барнукова.

У першым квартале выпадкі пераводу людзей на няпоўны працоўны дзень, у неаплатныя адпачынкі назіраліся стала. У прыватнасці, яны былі зафіксаваныя на буйных прадпрыемствах - «Гомсельмашы», Бабруйскім заводзе трактарных дэталяў і агрэгатаў, «Строммашына». А на мінулым тыдні стала вядома, што Менскі аўтамабільны завод прыпыніў вытворчасць грузавікоў да 6 красавіка.

Калі беспрацоўе ў рэальным сектары будзе расці, эканамічную палітыку могуць перагледзець, мяркуе Барнукова.

«Калі кіраўніцтву краіны будуць паступаць рэгулярныя сігналы аб фактах беспрацоўя, пачнецца палітыка падтрымкі занятасці», - мяркуе эканаміст.

Пакуль урад і Нацыянальны банк цвёрда прытрымліваюцца курса на ўціск унутранага попыту, што хоць і суправаджаецца негатыўнымі наступствамі (спадам прамысловай вытворчасці, зніжэннем рэальных даходаў насельніцтва), але дазваляе забяспечыць стабільнасць курсу нацыянальнай валюты.

Паказальна, што сённяшняя стабільнасць дасягнутая пасля таго, як сярэдні заробак у краіне ў выніку дэвальвацыі знізіўся ў эквіваленце да 400 даляраў у месяц. І калі эканамічная палітыка, што праводзіцца ў краіне, не будзе ствараць перадумоў для росту УБП, то магчымасці для абгрунтаванага павышэння заробкаў наўрад ці з'явяцца.