Завяршыць імпічмент Лукашэнку

Беларусы павінны памятаць імёны дэпутатаў Вярхоўнага Савета, якія знайшлі ў сабе мужнасць і паспрабавалі адхіліць дыктатара ад улады.

19 лістапада 1996 г. у Канстытуцыйны суд паступіў зварот ад групы дэпутатаў Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь пра пачатак працэдуры адхілення ад пасады прэзідэнта Рэспублікі Беларусь Лукашэнкі ў сувязі з сістэматычным парушэннем ім нормаў Канстытуцыі і законаў Рэспублікі Беларусь, піша экс-старшыня Канстытуцыйнага суда Беларусі Міхаіл Пастухоў для «Беларускай праўды».

У сваім звароце дэпутаты адзначылі, што цягам 1995 — 1996 гг. Канстытуцыйны суд прызнаў неадпаведнымі Канстытуцыі і законам Рэспублікі Беларусь 16 указаў Лукашэнкі. Як абуральны факт парушэння Канстытуцыі дэпутаты расцанілі таксама выданне Лукашэнкам распараджэння №259рп ад 29 снежня 1995 года «Аб выкананні нормаў указаў прэзідэнта Рэспублікі Беларусь», у якім ён прадпісваў органам улады не выконваць пастановы Канстытуцыйнага суда аб прызнанні яго актаў неканстытуцыйнымі.

Да Звароту прыкладаліся подпісы ініцыятараў звароту на 73 лістах, завераныя старшынём Вярхоўнага Савета Сямёнам Шарэцкім.

Пазней, 21 лістапада, ад групы дэпутатаў у Канстытуцыйны суд паступіла дадатковая інфармацыя. У ёй звярталася ўвага на шэраг неканстытуцыйных дзеянняў Лукашэнкі пры прызначэнні на пасаду і вызваленні ад пасады вышэйшых службовых асоб. Замест узгаднення гэтых пытанняў з Вярхоўным Саветам ён вызваляў іх ад пасады і прызначаў на іх месца новых асоб аднаасобна. Канкрэтна гаворка ішла пра генеральнага пракурора, старшыню праўлення Нацыянальнага банка, старшыню Цэнтрвыбаркама, намеснікаў прэм'ер-міністра, міністра абароны, міністра ўнутраных спраў, старшыні КДБ.

Дэпутаты вінавацілі Лукашэнку ў зрыве выбарчай кампаніі ў траўні 1995 г., а таксама ў перашкодзе законнай дзейнасці Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь 12-га склікання. На думку дэпутатаў, Лукашэнка дапусціў шэраг парушэнняў заканадаўства ў перыяд ініцыявання і падрыхтоўкі рэспубліканскага рэферэндуму 1996 года. Між іншым, выдаў указ аб адхіленні ад пасады старшыні Цэнтральнай камісіі выбараў і правядзення рэферэндумаў Віктара Ганчара.

Дэпутаты, якія падпісалі зварот у Канстытуцыйны суд, выказалі ўпэўненасць у тым, што «пералічаных аргументаў дастаткова для прыняцця пастановы, якая адновіць справядлівасць, дасць мільёнам простых людзей веру ў дзейснасць Канстытуцыі і законаў...».

Хто гэтыя смелыя дэпутаты, якія падалі свае подпісы за зрушэнне Лукашэнкі з пасады? Яны вартыя таго, каб беларускі народ запомніў іх імёны. Яны аддавалі сабе справаздачу ў тым, што кідаюць выклік уладзе, якая ўжо зацвердзіла свае пазіцыі і гатова была знішчыць усіх, хто ўставаў на яе шляху. Вось спіс гэтых дэпутатаў:

Грыб М. І. Шушкевіч С. С. Цярэня Г. В.

Калякін С. І. Панкраценка А. І. Савічаў У. М.

Вайцяховіч. Э. А. Багданкевіч С. А. Новікаў В. М.

Сасонка М. П. Скок В. У. Бекіш М.І.

Казлоўскі В. А. Шчукін В. А. Свірыд І. У.

Усюкевіч Г. А. Лапуць М. С. Валахановіч А. М.

Шулякоўскі В. М. Дзямідаў М.В. Грушэўскі М. К.

Скрыган А. М. Гіруць М. І. Цярэшчанка В. І.

Астапковіч М.У. Камяк М. М. У. А. Кудзінаў

Бусел М. Д. Герасіменка В. М. Баярчук І. У.

Юнчык Л. М. Краўчанка П. К. Гразнова Л. М.

Нісцюк У. П. Данейка П. У. Дабравольскі А. А.

Русакевіч. Ф. Н. Лябедзька А. У. У. У. Навасяд

Шлындзікаў В. М. Хадасевіч В. М. Манукова Т. А.

Клімаў А. Я. Замкавенка. М. М. Майструк Л. К.

Афанасьеў М. С. Анушкін І. С. Абрамава В. М.

Бухвостаў А. І. Хоміч В. К. Кругавы В. К.

Знавец. П. К. Карпенка Г. Д. Пінчук С. М.

Пракаповіч Г. П. Лазавік М.І. Белякоў У. Л.

Папруга В. А. Цярэшка І. І. Бусько В. І.

Апалонік А. У. Башарымаў У. С. Хрол В. П.

Варановіч М. М. Домаш. С. М. Попчанка. А. Д.

Ганчар В. І. Мельнікаў. К. М. Невестенко П. І.

Леўшык С. С. Капшай А. Я. Грунтоў В. С.

Кіберман Г. У.

Пазней дадалі свае подпісы пад Зваротам Старшыня Вярхоўнага Савета Сямён Шарэцкі і дэпутат Мініч В. В.

Аднак развіццё падзей пайшло не тым сцэнаром, як меркавалася. «Вінаваты бок» выкарыстоўваў увесь арсенал сродкаў абароны і нападу. Спіс «падпісантаў» у той жа дзень быў перададзены старшынёй Канстытуцыйнага суда В. Г. Ціхіняй у адміністрацыю Лукашэнкі. Пасля гэтага пачалося жорсткая цкаванне тых, хто паставіў подпісы пад Зваротам. 12 дэпутатаў не вытрымалі ўздзеяння пагрозамі, кампраматам, шантажом і адмовіліся ад сваіх подпісаў. Іх «слабасць» стала фармальнай падставай для спынення справы аб адхіленні Лукашэнкі ад пасады.

Вось іх прозвішчы: Лазавік М.І., Белякоў У. Л., Бусел М.Д., Кругавы В. К., Папруга В. А., Цярэшчанка В. І., Бусько В. І., Варановіч М. М., Сасонка М. П., Бекіш М.І., Мініч В. У., У. У. Навасяд

Я не асуджаю гэтых дэпутатаў, ведаючы, што ім давялося зведаць. Немалая доля адказнасці ляжыць і на Канстытуцыйным судзе, які не разгледзеў справу ў прызначаны час (22 лістапада). Ёсць і знешнія фактары: умяшанне ў ход беларускай гісторыі расейскіх «міратворцаў» (В. Чарнамырдзіна, Г. Селязнёва і Я. Строева). Як казаў В. Чарнамырдзін, хацелі як лепш, а атрымалася як заўсёды.

Не атрымалася... Слабой аказалася дэмакратыя і людзі, якія ўплываюць на развіццё падзей, і вельмі агрэсіўнымі былі сілы дыктатуры.

«Цёмная ноч» на доўгія гады накрыла Беларусь...