Колькі грошай забірае дзяржава ў беларусаў

Улады старанна хаваюць ад нас, як папаўняецца казна.

У дзяржавы, як і ў кожнага з нас, ёсць свой кашалёк - дзяржбюджэт. У яго дзяржава закладае свой «заробак», які яму плацяць самі грамадзяне ў выглядзе разнастайных падаткаў, штрафаў, мытаў і іншых плацяжоў, піша «Заўтра тваёй краіны».

І праславуты ПДВ

У першым паўгоддзі 2016 года даходы кансалідаванага беларускага бюджэту склалі 13,46 млрд дэнамінаваных рублёў. Гэта прыкладна 1400 рублёў з разліку на кожнага жыхара краіны, ці амаль 3000 рублёў на кожнага занятага ў нашай эканоміцы. І гэта, між іншым, трэць УБП краіны.

83,2% гэтай сумы сфармавана за кошт падаткаў. Калі вы думаеце, што гэта ў асноўным падаткі, якія плацяць буйныя прадпрыемствы, то вы глыбока памыляецеся. Доля падатку на прыбытак у агульным аб'ёме падатковых даходаў кансалідаванага бюджэту склала ўсяго 6%. А вось доля падаходнага падатку, які бярэцца з заробкаў звычайных грамадзян, дасягнула 17%. Гэта другі па значнасці падатак для бюджэту. Важней толькі падатак на дададзеную вартасць, доля якога ў УБП Беларусі складае аж 36%.

А як вы думаеце, хто плаціць у бюджэт праславуты падатак на дадзеную вартасць, стаўка якога ў Беларусі цяпер складае 20%? Ды вы і плаціце кожны раз, калі ходзіце ў краму. ПДВ - гэта ўскосны падатак, што закладваецца ў цану тавару. Пакупнік плаціць ПДВ прадаўцу, а той, у сваю чаргу, пералічвае яго ў бюджэт. Некаторыя тавары вызваляюцца ад выплаты ПДВ, але гэта хутчэй выключэнне, чым правіла. Атрымліваецца, калі вы купілі прадуктаў на 120 рублёў, 20 рублёў - гэта не самі пакупкі, а падатак на дадзеную вартасць.

Немагчыма разабрацца хто, колькі і за што заплаціў

Але і гэта яшчэ не ўсё. Купляючы імпартны тавар, вы плаціце імпартную мыту. А калі вы купляеце цыгарэты, алкаголь або аўтамабільнае паліва, то заплаціце акцыз. Напрыклад, у цане кожнага літры піва закладзены акцыз сумаю 35 капеек, а ў кожным пачку цыгарэт - ад 30 да 78 капеек у залежнасці ад маркі, у літры бензіну класа Еўра-5 - 23 капейкі. Нібыта дробязі, а набягае салідная сума - у першым паўгоддзі 2016 года дзяржава сабрала акцызаў на 970 млн дэнамінаваных рублёў.

Дарэчы, любое прадпрыемства выдатна ведае, што атрымаўшы прыбытак, давядзецца заплаціць з яго падатак. Гэтыя выдаткі першапачаткова закладваюцца ў цэны і кладуцца на плечы спажыўцоў. Атрымліваецца, як з крыжаваным субсідаваннем ЖКГ: быццам бы тарыфы з'яўляюцца падвышанымі толькі для юрыдычных асоб, але фактычна тыя закладваюць гэтыя выдаткі ў кошт сваіх тавараў і паслуг, і асноўным плацельшчыкам ўсё роўна выступае шараговы грамадзянін. У дадатак да ўсяго яшчэ і схема сама па сабе складаная і заблытаная, і ў выніку наогул немагчыма разабрацца, хто, колькі і за што заплаціў.

Падлічыць дакладна, колькі падаткаў плаціць беларус, немагчыма. Усё індывідуальна і залежыць не толькі ад падатковых вылікаў, але і ад таго, што ён есць, п'е і дзе ўсё гэта купляе. Але давайце ўсё ж паспрабуем зрабіць прыкладны разлік для сям'і з двух чалавек з «чыстым» сукупным заробкам 1500 рублёў. Выкажам здагадку, што гэтая сям'я за месяц выкурвае 30 пачкаў цыгарэт, выпівае 10 літраў піва, купляе 100 літраў бензіну Еўра-5 і 1200 рублёў траціць на тавары і паслугі, якія ўключаюць у сябе ПДВ.

Паводле самых сціплых падлікаў атрымліваецца амаль 500 рублёў падаткаў (224 падаходны, 200 ПДВ, 50 акцызы). І гэта далёка не ўсё, а толькі тое, што можна больш-менш праўдападобна палічыць. І калі вы думаеце, што за кошт гэтых падаткаў дзяржава потым будзе плаціць вам пенсію, то вы памыляецеся. Адлічэнні ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва - гэта асобная гісторыя, і нашай сям'і з прыбыткам у 1500 рублёў «чыстымі» ФСАН абыходзіцца яшчэ прыкладна ў 600 рублёў. Іх плаціць працадаўца. Гэта азначае, што сям'я з прыбыткам у 1500 рублёў на самай справе зарабляе больш 2300 рублёў. Проста значную частку дзяржава ў адкрытую забірае адразу, а астатняе - непрыкметна, па троху, але бессаромна.

Сто тысяч розных «чаму»

Такім чынам, больш за палову ўсіх заробкаў атрымліваюць не самі беларусы, а дзяржава - для таго, каб за кошт гэтых сродкаў сацыяльна абараняць і забяспечваць камфортнае жыццё. Усё гэта, у прынцыпе, нармальна, і ў большасці краін свету сітуацыя складваецца аналагічная. Адзіны нюанс - беларусы і не здагадваюцца, колькі падаткаў рэальна плацяць.

Проста ніхто ім пра гэта не кажа.

Чаму? Напэўна, таму, што, даведаўшыся рэальную суму адлічэнняў у бюджэт, у народа да дзяржавы паўстане шмат непрыемных пытанняў.

Чаму мы вымушаны хадзіць у платныя медцэнтры?

Чаму ў садку і школе вечныя паборы?

Чаму так складана запісацца ў басейн?

Чаму знішчаная танкамі на парадзе-2016 менская дарога дагэтуль ўяўляе сабой даволі вартае жалю відовішча?

І яшчэ сто тысяч розных «чаму».

Пры гэтым усё гэта, на вялікі жаль, пытанні без адказаў.