Святло ўдалечыні: альбом «Роднае» выклалі ў Cеціва

Гэтую кружэлку Андрэй Саннікаў прыдумаў у 2007 годзе.

У інтэрнэце ёсць усё. Але альбома «Роднае», гітарыста Аляксандра Растопчына, які жыве ў Нью-Ёрку, у сеціве да гэтага дня не было. «Новая газета» выкладвае яго ўпершыню.

ПАСЛУХАЦЬ АЛЬБОМ НА «ГУГЛ.ДЫСК»

Ён ацалеў у сямі ператрусах

Гэтую кружэлку мой муж Андрэй Саннікаў прыдумаў у 2007 годзе, калі нарадзіўся наш сын. Не ведаю, ці ёсць сувязь паміж гэтымі падзеямі. Думаю, напэўна, ёсць. Паветра ў Беларусі ўжо налівалася свінцом, і, нават калі Андрэй не прамаўляў гэта ўслых, думкі» што пакінем сыну, калі раптам...» ужо прысутнічалі. Тады яшчэ ў жартах.

Праз тры гады, калі Андрэй вылучыўся ў прэзідэнты Беларусі, у дзень выбараў мы сышлі з дому і вярнуліся не хутка - пасля турмаў, здзекаў, катаванняў.

У доме тым часам прайшло сем ператрусаў. Яны забіралі ўсе дыскі, нават тыя, на якіх былі вокладкі мультфільмаў або дзіцячых песенек. А вось «Роднае» яны чамусьці не кранулі.

І апошні дыск ацалеў, у адрозненне ад многіх з нас.

Ірына Халіп, уласная карэспандэнтка «Новай», Менск

«Аб нябеснай краіне, у якой мякка ззяе святло»

Гэта музыка нейкай такой невытлумачальнай тонкасці, што, паслухаўшы яе адзін раз, другі, трэці, спыняешся, бо баішся грубым словам апісання пашкодзіць ёй і параніць яе.

Крылы матылька лепш не чапаць.

І калі стаіш на краі лесу і бачыш, як на палеткі павольна садзіцца туман, то лепш маўчаць.

Яна льецца, гэтая музыка, У ранішніх птушыных спевах, у павольным току туману, у пералівах срэбнай вады, у нябесным гучанні духавых, у дыханні і імкненні свабоднай і выдатнай гітары.

Гэта музыка дзіўнай, непраўдападобнай чысціні. Дзіўная да наіўнасці чысціня ў свеце, дзе мы жывем, — зацяганым свеце пацёртых слоў, заезджаных мелодый, даўно размяняных на пятакі пачуццяў, стомленых і надта стомленых людзей.

Быць наіўным - гэта дар. Гэта дар убачыць і пачуць свет у яго першароднай прыгажосці і смутку. Гэтая музыка наіўная і не саромеецца быць наіўнай у наш час найвялікшай спрактыкаванасці, найвялікшага цынізму і іншых шматлікіх найвялікшых рэчаў, сярод якіх брыдзе невядома куды маленькі чалавек. А тут - ціхая гітара, ад якой сум на душы.

Нешта нябеснае ў гэтай музыцы. Вядома, яна аб пакінутай, страчанай, згубленай у цемры Беларусі, але яшчэ яна пра тую нябесную краіну, у якой мякка ззяе святло.

Гэтая музыка пра нешта такое, што ёсць у кожным з нас, але што схаванае і ўтоена за нашымі словамі, справамі, амбіцыямі. Але там, у апошняй глыбіні душы, куды мы трапляем у вячэрнюю гадзіну адзіноты, - мы іншыя. Там столькі смутку. І столькі ціхай веры ў нешта такое, пра што дарослыя даўно забыліся, але ведае дзіця ў маленькім ложачку ў начной цішыні.

АЛЯКСЕЙ ПАЛІКОЎСКІ, «НОВАЯ»

МЕМУАРЫ ПРАДУСАРА

Дзесяць гадоў таму пабачыў свет альбом Аляксандра Растопчына з такой назвай. А пачыналася ўсё адзінаццаць гадоў таму.

Я неяк задумаўся: чагосьці не стае мне ў сучаснай беларускай музыцы. Ёсць выдатныя выканаўцы, ёсць і рок, і фолк, і эстрада, і спробы рэпу, а чагосьці бракуе.

У свой час сенсацыяй стаў праект MTV Unplugged, г. зн., акустычныя канцэрты рок-зорак першай велічыні. Эрык Клэптан, Род Сцюарт, Пол Макартні, Нірвана - гэта было проста шыкоўна. Зусім новае, фантастычна свежае гучанне знаёмых хітоў.

А яшчэ мне падабалася сімфанічнае выкананне добрай рок-музыкі.

І вось на стыку гэтых двух смутных адчуванняў я стаў думаць, што ж такога можна зрабіць у Беларусі.

Я быў і застаюся адданым прыхільнікам «Песняроў». Ведаю іх яшчэ з часоў «Лявонаў». Іх шматгалоссе, шчодрыя аранжыроўкі і магутныя гітарныя партыі былі для мяне ўзорам музычнай культуры.

У «Песнярах» працаваў і легендарны Растоп, Аляксандр Растопчын, лід-гітарыст, з якім я знаёмы. Я з вялікай цікавасцю сачыў за ягонай творчасцю ў Нью-Ёрку, дзе ён жыве з 1993 года. Саша — вельмі моцны блюзмэн, а на гітары вытварае штосьці неймавернае. Захацелася, каб з'явіўся вянок знакавых для Беларусі мелодый у сучаснай незвычайнай аранжыроўцы сусветнага ўзроўню ў выкананні Растопа. Прыкінуў прыкладны спіс мелодый і, хвалюючыся, пагаварыў з Сашам, патлумачыў сваю ідэю.

Саша паставіўся да яе трохі скептычна. Я хацеў менавіта ягонай блюзавай гітары з яскравымі гітарнымі рыфамі, ён казаў, што гэта будзе некалькі спрошчана. Увогуле, мы дамовіліся паспрабаваць.

Саша пачаў працаваць у студыі ў Нью-Ёрку, а мне трэба было распрацаваць дэталёвую канцэпцыю будучага альбома, адабраць усе мелодыі. Я пачаў з апытанняў сяброў і знаёмых, якія песні яны ўважаюць за знакавыя для Беларусі. Не вельмі гэта дапамагло.

Спыніўся на іншым падыходзе: хай не ўсе матывы будуць стоадсоткава пазнавальныя, але павінна быць выразная канцэпцыя. З самага пачатку я вызначыў, што ўсё гэта павінна быць змешчанае ў еўрапейскі кантэкст, для чаго ў канцы павінна гучаць «Ода да радасці» Бетховена, гімн Еўропы, а напрыканцы - «Магутны Божа», духоўны гімн Беларусі.

Хацелася паказаць і прыгажосць, і разнастайнасць, і мужнасць, і духоўнасць Беларусі. Значыць, павінны ўвайсці і маршы, і вальсы, і госпелы.

Працавалі мы ў інтэрнэце. Такія часы насталі! Працавалі праз акіян - і ніякіх нязручнасцяў. Растоп запісваў у студыі варыянт і дасылаў для праслухоўвання і ацэнкі. Якія я мог даваць ацэнкі маэстра?! Толькі цудоўныя. Аднойчы я нясмела паспрабаваў даць яму параду. А ці не зрабіць «Магутны Божа», як Хендрыкс зрабіў амерыканскі гімн у Вудстоку? Так, каб гітара і стагнала і грымела? Саша прамаўчаў, а потым даслаў такую версію, што мурашкі па скуры і дыханне перахапляе.

У нейкі момант праца ў Нью-Ёрку застопарылася. Можа, надакучыла, але Саша раптам сказаў, што, на ягоны погляд, сямі кампазіцый для альбома дастаткова, і ён не бачыць сэнсу запісваць яшчэ. Я запанікаваў, бо меркаваў, што патрэбныя былі яшчэ мінімум тры. Я доўга шукаў які-небудзь вытанчаны і лёгкі твор, якога, на мой погляд, бракавала для заканчэння альбома. Знайшоў у Напалеона Орды вальс L'aurore. Нарэшце здолеў Сашу ўгаварыць, і ён вельмі хутка запісаў адсутныя мелодыі, сярод якіх была «Аўрора».

Над вокладкай таксама доўга галаву ламаў. Нарэшце, адмовіўся ад гістарычнага, фальклорнага развязання і абраў простае і для мяне дарагое. Цяпер магу прызнацца: на вокладцы — мая далонь, у якой ляжыць ручка паўгадовага сына Данькі. Знятае ў Еўропе ў першы ў жыцці ягоны выезд за мяжу. Знятае на лічбавую мыльніцу, проста так, як спроба.

У жніўні 2008 года альбом убачыў свет. Выпушчана было, па-мойму, блізу 2000 копій, усё разышлося вельмі хутка. Пакладзеныя мне копіі я аддаў для бясплатнага распаўсюду. Дагэтуль шкадую, што не ўзяў сабе больш. Цяпер застаўся апошні дыск. Перадапошні быў падораны Дэвіду Гілмару з «Пінк Флойд».

На альбоме сам Растоп грае на гітарах - электрычнай, акустычнай і 12-струннай, на банджа, мандаліне, укелеле, гавайскай гітары, бас-гітары, электраклавішных, перкусіі. Акрамя яго ў запісе ўдзельнічалі два выдатныя амерыканскія музыкі: Ірвін Гросман (труба, флюгельгорн) і Сьюзан Гросман (валторна).

Дзівосныя аранжыроўкі, у якіх кожны раз адкрываеш нешта новае, сваё. Усе кампазіцыі звязаныя вытанчанымі «інтра і аўтра», што надае «Роднаму» цэласнасць.

Я цалкам задаволены сваім першым прадусарскім досведам і пешчу таемныя планы прадоўжыць праект «Роднае».

Гэты альбом ніколі не выкладваўся ў Інтэрнэт. Гэта не пазіцыя, гэта лянота, напэўна.

Няхай чытачы «Новай газеты» пачуюць гэтую музыку.

Жыве Беларусь!

Андрэй Саннікаў, беларускі палітык, лідар кампаніі «Еўрапейская Беларусь», у 2010 годзе - кандыдат у прэзідэнты Беларусі