Беларуская эканоміка: не дапамагаюць нават звыклыя «лекі»

Чаго дамагаецца дзяржава?

Падчас абмеркавання новай версіі Закона «Аб банкруцтве» плануецца ўвядзенне мноства механізмаў, якія дазваляюць падвысіць эфектыўнасць працы з прадпрыемствамі, якія апынуліся ля фінансавай прорвы.

Найперш, новаўвядзенні закрануць антыкрызісных кіраўнікоў. У іх з'явіцца самарэгулявальная арганізацыя – Палата кіраўнікоў. Для барацьбы з карупцыяй плануецца выкарыстоўваць генератар выпадковых лічбаў. Ён будзе выбіраць кіраўніка для канкрэтнага прадпрыемства-банкрута, піша neg.by.

Чаго дамагаецца дзяржава? Аздараўлення прадпрыемстваў, якія трапілі ў працэдуру банкруцтва, вяртання «захраслых» там рэсурсаў у эканоміку, захавання і росту колькасці новых працоўных месцаў, падатковых паступленняў у бюджэт.

Замест гэтага мы маем змагароў, якія адчайна змагаюцца за існаванне і выжываюць нейкім цудам прафесійных удзельнікаў рынку банкруцтва. Выпадкі паспяховай санацыі - рэальнага аздараўлення прадпрыемстваў праз гэтую працэдуру - рэдкія і ўнікальныя. Звычайна антыкрызіснаму кіраўніку даводзіцца быць магільшчыкам бізнэсаў. Болем галіны сталі карупцыя і крымінальныя справы супраць спецыялістаў у банкруцтве, якія рэгулярна ўзнікаюць.

Журналісты папрасілі расказаць аб праблемах гэтага бізнэсу аднаго з самых прыкметных экспэртаў у гэтай сферы, заснавальніка кампаніі «МК-Кансалтынг», адваката Менскай абласной калегіі адвакатаў Міхаіла Кірылюка:

- І ў рэальнай правапрымяняльнай практыцы, і ў ходзе абмеркавання законапраекта, і нават у рамках нядаўняга форуму аб антыкрызісным кіраванні і банкруцтве незаслужана абыдзена ўвагай, як мне здаецца, адна простая, невідавочная, але вельмі важная прычына карупцыі і злоўжыванняў у гэтай галіне – ганарар кіраўніка.

Ці разумна наймаць дырэктара кампаніі, які будзе распараджацца актывамі на дзясяткі, сотні, а часам і мільёны еўраў, на заробак 765 рублёў? За гэтыя грошы цяпер у Менску проста юрыста складана знайсці. А менавіта такая цяпер сума афіцыйнага ўзнагароджання антыкрызіснага кіраўніка. Адна базавая на дзень. Сума зацверджаная Міністэрствам эканомікі.

За гэтыя 765 рублёў на нашага ангелападобнага дырэктара яшчэ і ўскладаюцца абавязкі загадчыка гаспадаркі (усю маёмасць банкрута трэба пералічыць, перапісаць, калі патрабуецца – сабраць па ўсёй краіне і мінімум паўгода захоўваць і ахоўваць); аўдытара (прааналізаваць фінансавы стан за 2 года мінімум); бухгалтара (здаваць справаздачы, весці бухгалтарскі ўлік, які часта ў бядотным стане), юрыста (спагнаць пазыкі, аспрэчыць угоды, дамагчыся выканання судовых пастаноў); мэнэджара ў продажах (усю маёмасць сфатаграфаваць, арганізаваць ацэнку, прарэкламаваць, паказаць пакупнікам, правесці таргі, прадаць); медыятара і перагаворшчыка паміж рознымі бакамі канфлікту.

Ці варта чакаць ад гэтага дырэктара эфектыўнага і сумленнага выканання сваіх абавязкаў за такія грошы? І шчыра дзівіцца пры гэтым злоўжыванням, якія ўзнікаюць? Калі рынак гатовы плаціць спецыялісту ўтрая больш, то ён альбо сыдзе, альбо знойдзе спосаб падняць сваё ўзнагароджанне да рынкавага ўзроўню.

У працоўных групах для распрацоўкі новага закона "аб банкруцтве" гэтае пытанне чальца Асацыяцыі кіраўнікоў уздымалі адкрыта і неаднаразова.

На форуме гучалі выступы прадстаўнікоў Мінэканомікі, але, на жаль, адназначнага адказу аб устанаўленні ўзнагароджання кіраўніку сумы, адэкватнай патрабаванням да яго, сёння няма.

Зразумела, устанаўленне годнай аплаты кіраўніку само па сабе не развяжа ўсіх праблем прадпрыемстваў, якія знаходзяцца ў цяжкім фінансавым становішчы. Але я ўважаю гэта за патрэбную ўмову, каб працэдура хоць бы пачала ўваходзіць ў цывілізаванае рэчышча.

Альбо мы дамо людзям афіцыйна зарабляць, альбо гэтая працэдура застанецца ў шэрай зоне, якая пераходзіць у чорную.

І надзея паважаных прадстаўнікоў Міністэрства эканомікі і Вярхоўнага суда на выпадковы выбар кіраўнікоў, як спосаб ліквідаваць карупцыю, без надання магчымасці кіраўніку атрымліваць свой ганарар адкрыта, застанецца марнай. Гэтая задача рэалізаваная не будзе.

З майго пераканання, узнагароджанне кіраўніку ў працэсе банкруцтва не павінна быць меншае за сярэдні заробак кіраўніка кампаніі.

А калі ў завінавачанага недастаткова грашовых сродкаў для забеспячэння нават ўзнагароджання кіраўніку, тут і павінен працаваць агучаны прадстаўніком Мінэканомікі прынцып «no money-no case». Ніхто не можа працаваць бясплатна.

У маім разуменні, калі мы глядзім на працэдуру банкруцтва, як на працэс, які ладзяць у інтарэсах і крэдытораў, і заснавальнікаў завінавачанага, – трэба пры адсутнасці сродкаў у завінавачанага даць магчымасць заяўніку фінансаваць працэдуру не праз «шэрыя схемы», не праз афіляваных асоб, а афіцыйна. Не будзем крывадушнічаць: бо такое адбывалася з моманту з'яўлення інстытута банкруцтва і адбываецца цяпер.

І яшчэ адзін балючы для ўсіх удзельнікаў працэдуры банкруцтва (асабліва кіраўнікоў) момант: сёння ўзнагароджанне кіраўнікоў рэгулюецца пастановай Міністэрства эканомікі. Згодна з гэтай пастановай - кіраўнік мае права (акрамя «неймаверных» 765 рублёў на месяц) прэтэндаваць на дадатковае ўзнагароджанне 5-10% ад сумы грошай, якія ён вярнуў крэдыторам.

Аднак апошнія гады мы назіраем наступную сітуацыю. Кожны раз, калі кіраўнік, падаючы хадайніцтва ў суд аб выплаце дадатковага ўзнагароджання, атрымлівае ад суда вызначэння аб выплаце сум, якія значна меншыя, чым прадугледжана пастановай Мінэканомікі.

Напрыклад, выплаціў кіраўнік 100 000 рублёў крэдыторам. Згодна з законам яму належыць 6600 рублёў, а суд зацвярджае выплату толькі 2000. І абгрунтаванні такой пастановы самыя розныя: доўга вёў справу, пісаў слабыя справаздачы і т. д.

На мой погляд, калі кіраўнік не можа афіцыйна атрымаць узнагароду, якая належыць яму згодна з законам, такая судовая практыка таксама стварае глебу для карупцыі.

Усё ж такі антыкрызісны кіраўнік - гэта асоба, ад увагі, стараннасці, старанняў якой шмат у чым залежыць ступень выплаты пазык на дзясяткі, сотні, а часам і мільёны еўраў.

За 765 рублёў за месяц у Менску ніяк нельга наняць топ-мэнэджара, які ўмее развязваць такія задачы. Тым больш нерэальна сабраць цэлую каманду, здольную рэанімаваць прадпрыемства.

Таму мне, як прафесійнаму ўдзельніку розных працэдур банкруцтва, вельмі хочацца спадзявацца, што ў новай рэдакцыі закона «аб банкруцтве» гэтае пытанне будзе падрабязна і адназначна ўрэгуляванае.

Без яго выпадковы выбар не дапаможа. Чаму? Таму што выпадковы выбар + нізкі афіцыйны заробак = тая ж самая карупцыя, але з выпадковымі людзьмі. Выпадковы выбар - гэта толькі палова развязання. Менш за палову.