Эканаміст: Калі гарыць дом, казаць аб яго перабудове бессэнсоўна

У луканомікі не засталося «драйвераў росту».

Даход буйных і сярэдніх прамысловых прадпрыемстваў за студзень-жнівень ўпаў да 2019 года на 2,5%, іх прыбытак намінальна вырас на 3%, але з улікам інфляцыі 6,1% у гадавым вылічэнні рэальны прыбытак знізіўся. 47,4% прадпрыемстваў належаць да нерэнтабельных і нізкарэнтабельных. Доля стратных прадпрыемстваў павялічылася з 19,5% да 23%. Іх страты ўзраслі ў разы. За 8 месяцаў галоўныя суб'екты гаспадарання выплацілі для выплаты абавязацельстваў па крэдытах і пазыках палову вырабленага за гэты перыяд ВУП. Прадпрыемствы агулам кожны трэці рубель прыбытку аддаюць крэдыторам. Гэта значыць, ураду казаць пра ўнутраны інвестыцыйны патэнцыял беларускіх прадпрыемстваў - гэта рабіць добрую міну пры дрэннай гульні, піша доктар эканамічных навук Барыс Жаліба ў артыкуле для «Народнай Волі».

Крэдытны патэнцыял беларускіх банкаў на фоне эканоміка-палітычнага крызісу таксама моцна пацярпеў. Толькі ў верасні аб'ём тэрміновых рублёвых укладаў фізічных асоб як асноўнага донара банкаўскай сістэмы скараціўся на 77 млн рублёў, а ў жніўні гэты паказчык упаў на 270 млн рублёў. Не лепш з валютнымі рэсурсамі. У жніўні валютныя дэпазіты насельніцтва зменшыліся на 624 млн даляраў, у верасні - на 470 млн даляраў. З пачатку года валютныя ўклады фізічных асоб страцілі 1,5 млрд даляраў. Не так даўно беларускія банкі спынілі крэдытаванне насельніцтва. Каб пераламаць выцек прыцягнутых капіталаў, банкі пачалі падвышаць дэпазітныя адсоткі, але давер насельніцтва да банкаўскай сістэмы з улікам абвальнай дэвальвацыі рубля не аднаўляецца.

Бюджэт гэтага года па факце яго выканання адчувае дэфіцыт, які ў разы большы, чым запланаваны. Яго даходы скарачаюцца, як і скарачаюцца капітальныя выдаткі. Больш за тое, цягам чэрвеня-верасня ў падтрымку дзяржпрадпрыемстваў беларускія ўлады выдзелілі не менш за 2 млрд рублёў. Бюджэт прадаўжае кампенсаваць банкам льготныя крэдытныя адсоткі, пад якія крэдытуюцца дзяржпрадпрыемствы. Спроба Міністэрства фінансаў размясціць чарговы выпуск дзяржаблігацый унутры краіны сталася няўдалай: пакупнікоў не выявілася. Бюджэт наступнага года запланаваны, як вядома, таксама з дэфіцытам. І яго задача захаваць хоць бы той узровень сацыяльных выдаткаў, які маецца сёлета. Акрамя гэтага, Міністэрству фінансаў неабходна адшукаць крыніцы выплат па дзяржаўнай пазыцы. Рэакцыя вонкавых пазычальнікаў на ўнутрыпалітычныя падзеі ў Беларусі такая, што разлічваць на размяшчэнне еўрабондаў Мінфіну не даводзіцца.

Краіны, якія, мякка кажучы, няўхвальна ставяцца да палітыкі, якая праводзіцца ўладамі Беларусі сёння, могуць абцяжарваць беларускі экспарт на іх рынкі. Так, дзяржавы Балтыі дружна адмовіліся набываць электраэнэргію з БелАЭС, Міністэрства эканомікі Украіны выступіла супраць закупак беларускіх аўтобусаў МАЗ для патрэб гарадскога транспарту Кіева. Беларусы імкліва губляюць рынак Еўропы. За 8 месяцаў сальда беларускага міжнароднага гандлёвага таварнага балансу адмоўнае - мінус 2,298 млрд даляраў. Яно і ў гандлі з краінамі ЕЗ таксама пасіўнае, тады як у ранейшыя гады гандаль з ЕЗ быў выратавальным колам не дыверсіфікаванага экспарту Беларусі. У 2018 году, напрыклад, сальда гандлю з ЕЗ было большым за 3 млрд даляраў, існы вынік - мінус 1,084 млрд даляраў.

Такім чынам, ніводная з трох пералічаных вышэй фінансавых крыніц не можа стаць драйверам беларускай эканомікі. Што тычыцца наступнай пяцігодкі, то незалежныя аналітыкі наогул не бачаць сэнсу ў сярэднетэрміновым, а тым больш у доўгатэрміновым планаванні развіцця эканомікі Беларусі. З улікам сітуацыі ўнутры краіны, на якую яшчэ навальваецца другая хваля каранавіруса, цяжка сказаць, што будзе ў найбліжэйшыя два месяцы. Калі гарыць дом, казаць аб яго перабудове бессэнсоўна. Для гэтага неабходна ўрэгуляваць палітычны крызіс. А віртуальныя планы, створаныя ў кулуарнай абстаноўцы поўнай нявызначанасці ў дачыненні да легітымнасці ўладаў, чакае звыклы фінал.