«Калі нас шмат - гэта грэе, дае сілы дзейнічаць»

Аўтары мурала з дыджэямі на «Плошчы перамен» распавялі, навошта яны ўпарта яго аднаўляюць.

Муралу з «дыджэямі перамен» у менскім двары неўзабаве споўніцца два месяцы. Яго зафарбоўваюць, здзіраюць, але ён зноў вяртаецца на ранейшае месца. Каб малюнак звычайных хлопцаў з Менска зноў не нанеслі на будку, яе нейкі час нават 24 гадзіны ахоўвалі сілавікі. Адзін з аўтараў мурала ананімна распавёў tut.by пра сакрэты незвычайнага арт-аб'екта.

Чаму дыджэі, чаму менавіта ў гэтым двары?

Аўтары мурала на «Плошчы перамен» на Чарвякова - некалькі сяброў, жыхары раёна. Адзін з іх тлумачыць: сквер каля кінатэатра «Кіеў», дзе гукарэжысёры Улад і Кірыл ўключылі песню Цоя, - іх «зона адказнасці», таму што побач.

- У першы раз мы хацелі «вярнуць» дыджэяў на кінатэатр. Але калі наносілі мурал на сцяну, міма праехаў нарад ДАІ - давялося ўцякаць па дварах.

Суразмоўца радыя, што так выйшла: у выніку мурал пасялiўся не на кінатэатры, а ў двары на дзіцячай пляцоўцы і вакол яго закруцілася жыццё.

- Без жыхароў дамоў, іх актыўнай грамадзянскай пазіцыі і жадання жыць вольна не было б ніякай далейшай гісторыі «Плошчы перамен».

Пытаем, чаму на гэтым мурале менавіта дыджэі, а не іншыя героі пратэсту - тая ж Марыя Калеснікава? Аўтар адказвае проста.

- Марыя, Святлана, Віктар, Максім і дзясяткі іншых - безумоўна, героі, але дыджэі - гэта героі знізу, тым больш яшчэ і насуперак сістэме, у якой ім даводзілася працаваць. Учынак хлопцаў просты, чысты і ад сэрца - гэта немагчыма арганізаваць і праплаціць, таму і счытваецца так моцна усімі навакольнымі. У гэтым каштоўнасць іх ўчынку і вобразу.

Мянчук мяркуе, што асноўны сакрэт гэтага арт-аб'екта - у своечасовасці. Гэтым жа тлумачыцца яго жывучасць.

- Упершыню мурал з'явіўся раніцай 12 жніўня, пасля трох страшных начэй. Гэта быў дзень, калі дзяўчыны ў белым сабраліся ў ланцуг салідарнасці каля Камароўскага рынку. Страх крыху адступіў, а несправядлівасць і жорсткасць не паддаваліся тлумачэнню. Такі сімвал потым абавязаны быў уваскрэснуць - каб у жыхароў была надзея. Страшна, калі ты адзін. Але калі вас шмат - гэта грэе, дае сілы дзейнічаць, - разважае мужчына.

Каля Камароўскага рынку сотні дзяўчат з ружамі ў руках. Такая ж акцыя салідарнасці і ва Уруччы

Як увогуле гэта робіцца?

Сцяна, на якой малююць мурал, - не трансфарматарная падстанцыя, як часта пішуць. Гэта - частка вентыляцыйнага памяшкання падземнага паркінга, які знаходзіцца проста пад дзіцячай пляцоўкай.

Сам мурал да апошніх тыдня-двух быў папяровым.

- Гэта апрацаваны фотаздымак дыджэяў. Дэталі мінімізавалі да двух колераў для кантрасту і каб была магчымасць спалучаць з любым колерам сцен. Малюнак нанеслі на паперу сярэдняй шчыльнасці з матавай бокам. Даводзілася выкарыстоўваць звычайны клей ПВА для нанясення з дапамогай валікаў.

Зараз арт-аб'ект узнаўляюць іншыя жыхары двара. Суразмоўца тлумачыць, як менавіта:

- Яны наносяць Мура аэразольнай фарбай. Так хутчэй і танней, плюс малюнак пакрываюць гідрафабізатарам - гэта склад, які адштурхвае вільгаць і вялікую частку фарбаў.

Колькі разоў уваскрасаў мурал

- Нядаўна прачыталі ў адным з телеграм-каналаў, што толькі на вайне сімвалы даражэйшыя за рэсурсы. Зараз мы можам назіраць, якія рэсурсы трацяцца на барацьбу са знакамі новай Беларусі, - кажа мясцовы жыхар.

Рэсурсаў толькі на барацьбу з малюнкам на будцы ў адным менскім двары, відавочна, выдаткавана праўда нямала. Яго аўтар кажа, што выяву аднаўлялі дакладна больш за дзясятак разоў. Але гэта яго не хвалюе:

- Вулічная творчасць мае на ўвазе недаўгавечнасць.

Ілюстратар Кацярына Z нават намалявала гісторыю прыгод гэтай самай будкі ў «горадзе М».

Просім аўтара мурала пералічыць, якія ў яго былі ўвасабленні.

- Тэхнічна мурал з'яўляўся ў новым абліччы сем разоў - менавіта з новай паперай. Яшчэ тры разы самі жыхары аператыўна змывалі фарбу, якую нанеслі работнікі ЖКГ. Паступова выпрацавалі тактыку нанясення спецыяльных раствораў для абароны паперы. Апошнія разы на сцяне з'яўляецца трафарэт - гэта значыць зафарбоўваецца чорнай фарбай па контуры сілуэт дыджэяў. Некалькі вечароў, пакуль сцяна была пакрытая чорным бітумам (што забаронена на дзіцячых пляцоўках праз высокую ўзгаральнасць), сілуэт дыджэяў рабілі з кардона - яго проста выносілі на пляцоўку да вечаровых мерапрыемстваў «Плошчы перамен».

15 верасня ў «двары перамен» затрымалі жыхара Сцяпана Латыпава, мужчына стаў на абарону мурала і прасіў міліцыянтаў, якія прыехалі, назвацца. Потым у Латыпава прайшоў ператрус, яму выставілі сур'ёзныя абвінавачанні - маўляў, хацеў атруціць сілавікоў.

Пасля затрымання Сцяпана Латыпава арт-аб'ект зноў зафарбавалі і працяглы час не аднаўлялі.

- За тыдзень да затрымання двор узялі пад пільнае назіранне. Акрамя відавочных байцоў у масках туды-сюды блукалі і «віжы», зліваючыся з жыхарамі. Гэта паляванне на жыўца. Нам спяшацца няма куды. Сцяпану таксама лягчэй у зняволенні не стала б, - тлумачыць суразмоўца.

Чаму вакол мурала так пасябравалі суседзі?

- Як кажа Марыя Калеснікава: «Гэта дзівосна!» паверыць у такое нельга было. Але гэта ж такія простыя рэчы - добрасуседства, узаемадапамога, любоў чалавека да чалавека. У дзяцінстве ў нашых дварах было падобна - калі дзеці абедалі сёння ў адной кватэры, а заўтра ў іншай. Сучасны свет, тэхналогіі змянілі нас. Але калі бачыш, як увечары пару сотняў чалавек збіраюцца, каб выпіць гарбаты і абмеркаваць жыццёвыя праблемы, а потым паслухаць імправізаваны міні-канцэрт, на вачах праступаюць слёзы, - кажа аўтар мурала.

Ён дадае, што аднаўленне малюнка і іншыя актыўнасці ў двары - спосаб для жыхароў хоць бы так выказаць свабоднае волевыяўленне.

- Гэта свабоднае волевыяўленне супольнасці грамадзян, якія плацяць падаткі, з'яўляюцца ўласнікамі таварыства і гэтак далей. І вось гэты цыкл - прыляпіць новы мурал, навязаць тысячы новых стужачак, вывесіць зноўку сцяг, арганізаваць канцэрт на балконе, праспяваць песні, зладзіць танцы, зрабіць дзіцячы кірмаш, пачаставаць усіх гарбатай, усміхнуцца адзін аднаму і павітацца - гэта ўчынкі людзей, якім не трэба паказваць, як паступаць правільна, а як паступаць нельга.

Сімвалічныя «Плошчы перамен» з такімі ж фігурамі дыджэяў з'яўляюцца ў падтрымку беларусаў у іншых гарадах і нават краінах. Што да Менска, то тут следам за гэтым народным тапонімам з'явілася нямала іншых: «Плошча пераможцаў», «Плошча Марыі Калеснікавай», «сквер Ніны Багінскай».

Суразмоўца рады, што так выйшла.

- Раней гэтыя двары на карце архітэктараў былі толькі пустой прасторай паміж камерцыйна выгаднай забудовай. Без назваў і мэтаў. Цяпер яны знаходзяць імёны, значэнне і каштоўнасць. Двары эвалюцыянуюць, дзякуй Богу, што на гэты раз - знізу.