Беларускія пратэсты перараслі ў вызваленчы рух

Сем фактаў на карысць таго, што іх моц толькі расце.

Экс-кіраўнік Інстытута сацыялогіі НАН Беларусі Генадзь Коршунаў, які яшчэ ўвесну сказаў аб рэальным рэйтынгу Лукашэнкі, назваў 7 прыкмет таго, што пратэст не «здзьмуўся», а наадварот, яго сіла расце:

«Тое, што пратэсты не здзімаюцца - відавочна. Яны ідуць хвалямі, хай асінхронна, але на вельмі розных узроўнях.

Сапраўды, як той пажар на балоце, калі назіральнікам думаецца, што агністы вал ідзе толькі па верхавінах дрэў. Таму што ўнізе вада - балота.

Што бачу я.

1. У асноўным, мы глядзім толькі на тое, што відаць адразу - на вуліцу. На маршы, ланцугі, пікеты і аскепкі. Колькі цяпер выходзіць на вуліцу? Палічыць немагчыма, таму што адной вялікай калоны больш няма - разганяюць. Але ручаі і рэкі людзей бурляць па горадзе.

Спачатку з'яўляюцца адзіночкі і пары, купкі сяброў, дзясяткі аднадумцаў... Потым дзясяткі, сотні і тысячы топчуць свае ногі - шмат гадзін і дзясяткі кіламетраў. Гэта - толькі ядро, якое ў Менску - 100-150 тысяч.

Да іх трэба дадаць тысячы чалавек, якія менавіта ў гэты час не могуць выйсці з кватэры. Камусьці не стае рашучасці, камусьці-смеласці... але ім рэальна сорамна, што менавіта цяпер, у гэты час яны не могуць выйсці «шпацыраваць...

Няма з кім пакінуць дзіця ці каго-небудзь са састарэлых, або хтосьці хварэе, ці людзі самі хварэюць і сем'ямі сядзяць на самаізаляцыі. А другая хваля кавіда толькі выходзіць на ўздым...

Паглядзіце на дзверы дамоў - колькі адкрыта для пратэстоўцаў? Паглядзіце на вокны - колькі людзей вітаюць маршы? Колькі машын вітаюць маршы - «Бі-БІП! БІ-БІ-БІІІП!!!». Колькі кіроўцаў спачатку падвозяць, а потым развозяць пратэстоўцаў? Прайдзіцеся па раёнах - колькі сцягоў і белых аркушаў на вокнах?

Стужкі, сцягі, муралы, сходы, лаўкі...

Як правільна сфармуляваў Кац, у кожнага свая планка рызыкі, але кожны робіць, што можа. І нас - шмат.

Колькі людзей сцягнула «Краму» і ўважліва сочыць за тым, што купляе ў крамах? Як выплачваюцца падаткі? Як плацяцца грошы за ЖКП? Проста расплюшчы вочы і палічы, што робіцца яшчэ.

2. Двары - напэўна, гэта самая моцная рэч на сёння. Самаарганізацыя там - гэта пачатак новай улады, якая вельмі палохае ўладу сучасную. Двары даказалі, што могуць сабрацца і талакой развязаць шмат пытанняў. Двары пачалі ўсведамляць сваю моц. І кожны двор ці раён - не ў самоце. Іх шмат. Яны камунікуюць. Яны дапамагаюць адзін аднаму. Яны вучацца адзін у аднаго.

Расце ўзаемная сувязь, расце моц, расце патэнцыял. Таму і пайшло паляванне на музыкаў, бо мастацтва не толькі падымае дух двароў паасобку, але і умацоўвае іх сувязь: аб'ядноўвае людзей у суполку, а двары - у горад.

Дзякуй Богу, улада яшчэ не разумее, што для двароў робяць гісторыкі з філосафамі.

3. Арганізацыі - самае павольная плынь. Таму што тут самы балючы пачатак грамадзянскай разрыву: людзі - з народам, начальства - з уладай. Ціск - кожны дзень і кожную гадзіну, а не толькі па нядзелях. Усе ўсіх ведаюць, націснуць - проста.

Але працэсы ідуць, таму што ўсіх звольніць немагчыма. Гэта па-першае. Па-другое, пакрысе пачынае працаваць прынцып «адзін за ўсіх і ўсе - за аднаго!». Гэта моцная рэч, і яна яшчэ не дзейнічае напоўніцу. Гэта можна бачыць на прыкладзе некаторых ВНУ.

Па-трэцяе, міжнародны ціск, які таксама цяжка адсачыць, ды і не хуткая гэтая справа. Яна адаб'ецца падчас укладання новых кантрактаў на будучыню. Але ўжо па Салігорску відаць, што міжнародная ўвага пачала даваць свой плён.

4. Карпаратыўная салідарнасць - моцная, але недаацэненая рэч. Бо калі некалькі тысяч навукоўцаў кажуць «Не!» гвалту - гэта моцна. Калі 1000 спартоўцаў кажуць сваё слова - гэта моцна. Калі дзеячы культуры заяўляюць свой пратэст - гэта моцна. Калі дызайнеры падтрымліваюць рабочых - гэта моцна.

І моцна гэта таму, што амаль кожная карпаратыўная супольнасць вызначылася са сваёй пазіцыяй. Гвалту - не!

І яшчэ. Калі музыкі, настаўнікі, медыкі, мастакі, студэнты, пенсіянеры, рабочыя кажуць слова адзін за аднаго - гэта аб'ядноўвае ў цэлым народ і робіць яго самым моцным!

5. На салідарнасць і еднасць - трэба глядзець і хто робіць, і як, у якіх формах. Іх таксама шмат і гэтыя формы пашыраюцца. Па-першае, грошы. Хто-небудзь лічыў агульную колькасць фондаў падтрымкі? І агульных, і карпаратыўных?

Другое - праца (ці вучоба для студэнтаў) і перападрыхтоўка, а яшчэ медыцынская дапамога пацярпелым. Інфармацыйная, прававая і камунікатыўная падтрымка. Яшчэ культурныя меры: сцягі, мерапрыемствы, песні, звароты да ўладаў +...

6. Міжнародны ўзровень - колькі тыдняў Беларусь знаходзіцца ў фокусе ўвагі ўсёй Еўропы, пра нас ведае ўвесь свет. Так, з аднаго боку, кажуць: «Вы што, хочаце, як у Беларусі?» (закрэслена). «Мы не ў Беларусі, у нас трэба падлічыць усе галасы!». Але гэта пра дзяржаву.

А пра краіну - фантастычная Беларусь, якая ўсім паказала прыклад годнага грамадства і дала надзею на аднаўленне каштоўнасцяў дэмакратыі.

Але мы паказалі не толькі гэта. Мы давялі і даводзім, што ніхто не будзе вызначаць лёс Беларусі без беларусаў! Ні Расея, ні Еўропа, ні ЗША. Таму і Расея, і Еўропа, і ЗША будуць вельмі зацікаўлены размаўляць і супрацоўнічаць са свабоднай Беларуссю і з годнымі беларусамі.

7. Напэўна, самае важнае - вуліцы, двары, арганізацыі, карпаратыўныя супольнасці, беларусы з усяго свету - на ўсіх гэтых узроўнях і ў іх узаемасувязі зараз ствараецца новая Беларусь. Яна пачалася з пратэстаў супраць гвалту і хлусні, яна дайшла да кожнага і прымусіла зрабіць выбар - і мы робім гэты выбар штодня. Кожны робіць...

Пратэсты з вуліц перайшлі да рэвалюцыі ў свядомасці і самасвядомасці, а цяпер - у супрацьстаянне амаль усяго грамадства і рэшткаў дзяржаўнай вертыкалі.

Так, я не кажу «больш актыўнай часткі грамадства», а «амаль усяго» - таму што меры вертыкалі... яны бессэнсоўныя і нічога людзям не прапаноўваюць, акрамя даброт для тых, хто з уладай. А рэвалюцыя свядомасці дае надзею і адчуванне перспектывы - разуменне таго, хто мы і куды мы рухаемся.

Гэта значыць яшчэ раз - пратэсты перараслі ў вызваленчы рух, вызваленчы з кайданоў і рух наперад».