Эканаміст: Ёсць дзве прычыны падзення курсу беларускага рубля

Як будзе развівацца сітуацыя на валютным рынку ў красавіку.

Падзенне курсу рубля амаль на 10%, якое адбылося на мінулым тыдні, прымушае зноў задумацца пра тое, а ці не варта ўжо прадаць валюту і рэалізаваць прыбытак ад такой аперацыі, накупляўшы танных тавараў або паклаўшы грошы на рублёвы дэпазіт, піша ў артыкуле на сайце «Белрынок» эканаміст Уладзімір Тарасаў.

Усяго тыдзень таму, мы прыйшлі да высновы, што існуюць даволі моцныя аргументы на карысць таго, што курс даляра яшчэ не сфармаваў вяршыню, якая знаходзіцца блізу 2,5 рубля, і ў цяперашні час блізкі да свайго новага дна. Але пасля гэтага курс даляра падняўся прыкладна на 10% і дасягнуў на таргах Беларускай валютна-фондавай біржы 2,6 рубля за даляр. Сітуацыя значна змянілася, і ўказанае пытанне зноў стала актуальным.

Прычын падзення курсу рубля было дзве. Па-першае, адбылося падзенне курсу расейскага рубля ў дачыненні да даляра і еўра на Маскоўскай біржы. Па-другое, Нацыянальны банк РБ перастаў стрымліваць рост кошту валютнага кошыка з даляра, еўра і расейскага рубля, пасля чаго ён пачаў імкліва падымацца.

Курс рубля залежыць ад амерыканскіх нафтаздабывальных кампаній

У Нацбанку РБ не сталі каментаваць імклівы ўздым курсу даляра. А ў Расеі першы намеснік прэм'ер-міністра РФ Антон Белавусаў палічыў неабходным папярэдзіць спекулянтаў, заявіўшы, што тыя людзі, якія надумаюць згуляць на паслабленні рубля або, наадварот, думаючы, што тыя ці іншыя ўзроўні курса будуць зафіксаваныя, вельмі моцна страцяць. Ён выказаў упэўненасць у тым, што кошт нафты скарэктуюць у дыяпазон 35-40 даляраў за барэль. Згодна з прагнозам Мінэнэрга, кошт нафты ва II паўгоддзі бягучага года вырасце да 45-55 даляраў за барэль, а ў 2021 годзе будзе знаходзіцца ў інтэрвале 40-45 даляраў за барэль.

Агулам расейскія чыноўнікі не выяўляюць якога-небудзь сур'ёзнага хвалявання ў сувязі з падзеямі, што адбываюцца. 20 сакавіка прэс-сакратар прэзідэнта РФ Дзмітрый Пяскоў сказаў, што скокі курсу непрыемныя, але валацільнасць зменіцца стабільнасцю.

Сапраўды, можна чакаць, што як толькі Савудаўская Арабія і Расея ўкладуць новае пагадненне, нафта пачне даражэць і курс расейскага рубля паднімецца. Праўда, перад гэтым кошт нафты можа яшчэ знізіцца, а расейскі рубель апусціцца яшчэ больш супраць даляра і еўра.

Аналітыкі Райффайзенбанка мяркуюць, што адмова Банка Расеі ад падвышэння сваёй ключавой стаўкі 20 сакавіка азначае, што яна можа даць рублю аслабнуць яшчэ мацней. Таму курс рубля можа працягнуць падзенне, чаму будуць спрыяць нізкія цэны нафты. Пакуль, як мяркуюць у Райффайзенбанка, большасць удзельнікаў фінансавага рынку Расеі не верыць у доўгатэрміновыя нізкія кошты нафты, разлічваючы на іх рост найбліжэйшыя месяц-два. Таму калі гэтага не адбудзецца, рубель можа патаннець.

Такім чынам, курс расейскага рубля залежыць ад таго, як доўга працягнецца нафтавы крызіс, гэта значыць як доўга ўдасца пратрымацца амерыканскім сланцавым кампаніям. А яны не збіраюцца здавацца. Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп ужо робіць спробы падтрымаць іх. Па-першае, ён абвясціў аб закупцы нафты ў стратэгічны рэзерв. А, па-другое, паведаміў пра намер ціску на Савудаўскую Арабію і Расею ў мэтах спынення цэнавай вайны. Расея можа пры гэтым саступіць, бо ЗША і Савудаўская Арабія могуць стварыць суполку супраць яе. Прынамсі 24 сакавіка стала вядома, што Дональд Трамп у тэлефоннай размове з наследным прынцам Махамедам бэн Сальманам яшчэ 9 сакавіка заявіў, што не пярэчыць супраць планаў Эр-Рыяда заняць расейскія нішы, але папрасіў, каб кошт нафты не апускаўся занадта нізка, пагражаючы сланцавай здабычы ў ЗША. Так што незразумела, хто і з кім ваюе.

З іншага боку, ЗША могуць прыняць захады накіраваныя на прамое паслабленне даляра, бо яго рост за апошнія два тыдні відавочна празмерны, і чыніць шкоду як эканоміцы саміх ЗША, так і ўсяго свету. Федэральная рэзервовая сістэма ЗША ўжо выдае сродкі ў далярах пад 0%, акрамя таго, 23 сакавіка абвясціла пра неабмежаваную скупку некаторых каштоўных папер. Гэтыя захады павінны дапамагчы амерыканскай эканоміцы і аслабіць даляр. І гэта ўжо адбылося 23-24 сакавіка, калі даляр патаннеў як супраць еўра, так і супраць расейскага рубля.

У красавіку адной праблемай стане менш

Аднак на Беларускай валютна-фондавай біржы за гэтыя два дні курс даляра падняўся на 1,6%. Прычына гэтага была ўнутранай: рост кошту валютнага кошыка ў сувязі з перавышэнне попыту на валюту над прапановай на біржы.

Такая сітуацыя можа захавацца яшчэ нейкі час, хоць у красавіку яна можа істотна палепшыцца. Гэта звязана з тым, што ў красавіку загрузка беларускіх НПЗ можа аднавіцца да звычайнага ўзроўню. Прынамсі, урад РБ і РФ ужо дамовіўся аб аднаўленні паставак расейскай нафты, прычым прэмію сумай 4,7 даляраў за тону ўрад РФ кампенсуе ўраду РБ. Гэта значыць, што беларускія экспарцёры нафтапрадуктаў знізяць аб'ём набыцця валюты на ўнутраным рынку. Гэта значыць, хоць бы адной праблемай стане менш.

Але страты ў валютных даходах беларускіх НПЗ у параўнанні з дакрызісным узроўнем будуць значнымі. Гэта звязана з тым, што мяркуецца закупляць некаторы аб'ём нафты па-за Расеяй, што зніжае эфектыўнасць перапрацоўкі нафты. Акрамя таго, цэны нафтапрадуктаў значна ўпалі разам з цэнамі нафты.

У той жа час, на БВФБ яшчэ нейкі час можа захавацца значны попыт на валюту з боку насельніцтва і прадпрыемстваў, якія чакаюць далейшага паслаблення рубля. Але ён наўрад ці будзе доўгім, і першая ж стабілізацыя курсу рубля яго значна скароціць. Акрамя таго, высокі курс даляра стымулюе яго продажу насельніцтвам з мэтай здзяйснення пакупак у беларускіх крамах тых імпартных тавараў, цэны якіх яшчэ не паспелі вырасці. Ужо цяпер у аўтасалонах адзначаецца значны рост попыту на новыя аўтамабілі. Гэта будзе стрымліваць рост курсу даляра.

Аднак Беларускім фінансам пагражаюць і іншыя непрыемнасці. Эканамічны крызіс у навакольных з Беларуссю краінах прывядзе да зніжэння экспарту беларускіх тавараў. Гэта можа быць кампенсавана скарачэннем імпарту, але многія вытворчасці ў Беларусі залежаць ад паставак з-за мяжы, гэта значыць яны могуць пацярпець, што выкліча наступнае падзенне экспарту.

У такіх умовах прадказаць дынаміку попыту і прапановы валюты на ўнутраным рынку РБ наўрад ці магчыма. Ясна толькі тое, што па-ранейшаму існуюць знешнія і ўнутраныя чыннікі, якія яшчэ могуць спрыяць паслабленню беларускага рубля супраць даляра і еўра. У той жа час, яны не будуць вечнымі, і існуе верагоднасць таго, што ўжо ў красавіку яны аслабеюць.

Таму бягучае значэнне курса даляра, роўнае 2,6 беларускім рублям, яшчэ можа быць перавышанае, прычым вельмі значна, у тым выпадку, калі кошты на нафту ўсё ж такі ўпадзе да ўзроўню 20 даляраў за барэль або нават ніжэй. Гэта цалкам магчыма ў пачатку красавіка, калі пачнецца рэальнае павелічэнне аб'ёмаў здабычы нафты ў Савудаўскай Арабіі і Расеі (пакуль яны толькі абяцаюць гэта зрабіць з красавіка). Але калі раптам сітуацыя на рынку нафты і ў сусветнай эканоміцы пачне паляпшацца, то магчымы адкат курсу. Эпідэмія каранавіруса ў ЗША і Еўропе павінна дасягнуць піка на цягам найбліжэйшых тыдняў, пасля чаго, магчыма, і пачнецца гэты працэс.

Гэта значыць, можна чакаць, што курс даляра на БВФБ яшчэ вырасце найбліжэйшыя пару тыдняў, хоць і бягучы курс выглядае прывабна з пункту гледжання продажу валюты ў мэтах пакупкі патаннелых тавараў, якія нядоўга будуць заставацца таннымі. Што тычыцца адкрыцця дэпазітаў у беларускіх рублях, то, магчыма, варта пачакаць. Да таго ж, нельга выключыць падвышэння ставак на рублёвых дэпазітах, што цалкам магчыма ў выпадку паглыблення крызісу. Рублёвыя крэдыты ў некаторых банках ужо даражэюць.