Нямецкі экспэрт: Мы яшчэ ўбачым абсурдныя кошты нафты

Найбліжэйшыя два-тры месяцы на рынку нафты будуць адбывацца цікавыя падзеі.

Кошты нафты працягваюць біць негатыўныя рэкорды: пасля наймацнейшага падзення ў сакавіку кошт барэля маркі Brent на таргах 1 красавіка вагаўся вакол адзнакі 25 даляраў. Найбліжэйшыя месяцы падзенне на рынку нафты, выкліканы супярэчнасцямі паміж Савудаўскай Арабіяй і Расеяй, не спыніць, прагназуе ў інтэрв'ю Deutsche Welle экспэрт бэрлінскага фонду "Навука і палітыка" (SWP) Яніс Клуге (Janis Kluge). SWP кансультуе ўрад і парламент Нямеччыны, а таксама кіроўныя органы Еўразвязу ў замежнапалітычных пытаннях. Клуге быў адным з аўтараў нядаўняга даследавання "Расейска-савудаўскае выпрабоўванне сіл на рынку нафты".

- Якая краіна лепш падрыхтаваная да вядзення зацяжной цэнавай вайны - Расея ці Савудаўская Арабія?

- "Цягавітасць" краін залежыць ад эканамічных і ад палітычных чыннікаў. З эканамічнага пункту гледжання ў Расеі ёсць невялікая перавага, бо яна агулам менш залежыць ад продажу нафты, чым Савудаўская Арабія, і мае больш гнуткі абменны валютны курс, што таксама дапамагае ў сітуацыі, якая склалася.

А вось з палітычнага пункту гледжання ўсё наадварот. Расея збіраецца найбліжэйшым часам правесці канстытуцыйную рэформу, і тое, што паралельна з гэтым паўстаў нафтавы крызіс, - перашкода на шляху да гэтай мэты. Замежапалітычныя пазіцыі Савудаўскай Арабіі таксама крыху лепшыя, у тым ліку праз добрыя стасункі з ЗША. На міжнароднай арэне Расея фактычна не мае супольнікаў і не можа разлічваць на дапамогу з боку.

- Нізкія цэны нафты балючыя і для ЗША. Ці перажывуць амерыканскія кампаніі, якія займаюцца здабычай сланцавай нафты, цяперашні крызіс? Бо і Савудаўская Арабія, і Расея зрабілі стаўку на фінансавае знішчэнне гэтых кампаній...

- Ужо цяпер зразумела, што ў агляднай будучыні многія сланцавыя здабытчыкі збанкрутуюць і што здабыча нафты ў Злучаных Штатах у гэтым годзе моцна скароціцца. Але чаго не адбудзецца, гэта вымірання сланцавай здабычы. Найбуйнейшыя кампаніі паглынуць меншыя, і, як толькі нафтавыя катыроўкі стабілізуюцца, скажам, на ўзроўні 40 даляраў за барэль, здабыча нафты адразу ж адновіцца. Здабыча сланцавай нафты як вытворчы метад проста будзе адкладзеная, але яе не атрымаецца спыніць.

- Чаму?

- Прычына ў вельмі кароткім інвестыцыйным цыкле. Літаральна за некалькі месяцаў (у адрозненне ад традыцыйнай нафтаздабычы. - Рэд.) здабычу на сланцавых радовішчах можна аднавіць - як толькі кошты нафты дасягнуць прымальнага для вытворцаў ўзроўню. Сланцавыя фірмы рэагуюць імгненна: запасы нафты і тэхналогіі захаваюцца, так што вытворчасць адновіцца пры патрэбных умовах.

- Як крызіс, выкліканы пандэміяй каранавіруса, можа адбіцца на дынаміцы нафтавага рынка?

- Найбліжэйшыя два-тры месяцы рынак нафты будзе знаходзіцца ў стане падзення - так я б, напэўна, сказаў. Ужо занадта вялікі спад попыту. У такой форме яго яшчэ не было ў гісторыі. Пры гэтым сховішчы ўжо запоўненыя, так што мы яшчэ ўбачым месцамі абсурдныя цэны! Ужо сёння ёсць выпадкі, калі прадаўцам даводзіцца даплачваць за продаж нафты.

Такая сітуацыя ўзнікае там, дзе немагчыма хутка скараціць здабычу, у той час як месца для прыёму гэтай нафты няма - усё адно, якім коштам. Так што найбліжэйшыя тыдні мы будзем бачыць кошты дзесьці блізу дзесяці даляраў. Нармалізацыя адбудзецца толькі пасля падвышэння попыту: калі людзі зноў часцей будуць садзіцца за стырно аўтамабіля, калі яны пачнуць падарожнічаць - гэта значыць пасля заканчэння крызісу, выкліканага каранавірусам.

- Прэзідэнт ЗША прасігналізаваў гатоўнасць дапамагчы з новымі перамовамі паміж РФ і Савудаўскай Арабіяй аб сітуацыі на рынку нафты. Якія магчымасці ёсць у Масквы, Вашынгтона і Эр-Рыяда, гэта значыць у тройкі лідараў у здабычы нафты, каб знізіць напружанасць на нафтавым рынку?

- У кароткатэрміновай перспектыве спад попыту на нафту настолькі вялікі, што нават новая ўгода паміж Расеяй, Савудаўскай Арабіяй і ЗША не змагла б кампенсаваць такі моцны дэфіцыт попыту. Гаворка ідзе пра гіганцкія аб'ёмы. Калі паглядзець на ўмовы леташняй угоды OPEC+, то тады гаворка ішла аб зніжэнні здабычы прыкладна на 2 мільёны барэляў за дзень. Сёння попыт упаў на 20 мільёнаў барэляў за дзень. Гэта столькі, колькі здабываюць Савудаўскай Арабіяй і Расея, разам узятыя. Кампенсаваць гэта хутка не атрымаецца.

Новая ўгода або з'яўлення новага картэля магчымае толькі пасля таго, як збалансуюцца попыт і прапанова, каб даволі невялікімі абмежаваннямі можна было дамагацца змен на рынку нафты. Але нават у выпадку стабілізацыі нафтавых катыровак такая ўгода сумнеўная, бо на нафтавым рынку адбыліся не толькі кароткатэрміновыя, але і доўгатэрміновыя змены. Мы бачым, што разлік для Савудаўскай Арабіі змяніўся, стала ясна, што ёй, магчыма, не ўдасца прадаць усю нафту, якая знаходзіцца ў яе нетрах. Ніводзін з гульцоў не хоча стаць тым, хто не паспее здабыць сваю нафту і не паспее абмяняць яе на грошы. Гэта ўзмацняе канкурэнцыю.

- Коштавая вайна будзе працягвацца?

- Менавіта! Коштавая вайна працягнецца, хоць я б нават называў яе не столькі коштавай вайной, колькі канкурэнтнай барацьбой. Летась была асаблівая сітуацыя, калі на рынку нафты дзейнічаў картэль. Але мы ведаем, што свабодная канкурэнцыя - цалкам нармальная сітуацыя, якая ёсць на многіх іншых рынках. Умоў для стварэння новага картэля на нафтавым рынку не бачна, так што, з майго пункту гледжання, больш імавернае захаванне свабоднай канкурэнцыі, а не з'яўленне картэля.