Беларуская турма для жанчын - гэта проста пекла

Палітвязні праходзяць праз сапраўдныя катаванні.

Вядомая экс-палітычная зняволеная Наталля Хершэ ў артыкуле для сайта Charter97.org піша пра нечалавечыя ўмовы, у якіх утрымліваюцца жанчыны-палітвязні ў беларускіх турмах.

Яна піша пра актывістку «Еўрапейскай Беларусі» Паліну Шарэнду-Панасюк, якую пасля 40 дзён утрымання ў карцары перавялі на шэсць месяцаў у ПКТ (памяшканне камернага тыпу):

— Пра Паліну я даведалася ад брата і прачытала потым у прэсе. Уражана стойкасцю яе нязломнага характару. Як чалавек, які быў там, разумею, што яна свядома выракла сябе на самы цяжкі і небяспечны шлях.

Нечалавечыя ўмовы ўтрымання, якія, здавалася, у наш час немагчыма ўявіць, невыносныя для мужчын, а для жанчын гэта проста пекла.

Упэўнена, што ў карцары яе катавалі холадам, праз гэта яна была пазбаўленая магчымасці спаць. Там у першую чаргу мерзнуць ногі, ты спрабуеш хоць неяк сагрэцца: імітуеш бег на месцы, б'еш нагамі аб падлогу, што ёсць сілы, бо ад холаду ты іх не адчуваеш… Потым валішся на халодную нару (у карцары не выдаюць матрац) і засынаеш на хвілін 15-20, больш не выходзіць.

Холад зноў дае пра сябе ведаць: ты ўстаеш і зноў «бяжыш». Наглядчыца падыдзе да дзвярэй, зазірне ў вочка і пойдзе далей.

Я пыталася ў сябе: дзе іх чалавечнасць? Бо гэта катаванні! Самыя сапраўдныя катаванні! Аднак яны ўсё заадно. Баяцца страціць «кавалак хлеба», таму ў камандзе дыктатара, яны - яго падданыя, якія моўчкі катуюць нас. Моўчкі гатовы забіць нас… за «кавалак хлеба»!

Падчас майго знаходжання ў турме Жодзіна, да нас у камеру прывялі Кацю Андрэеву (асуджаная ў суме на дзесяць гадоў калоніі журналістка «Белсата» - рэд.). Мяне абурыла тое, што наглядчык прымусіў яе несці матрац з загорнутай у ім коўдрай і падушкай у адной руцэ, а іншую, у якой была торба з рэчамі, трымаць за спінай. Праз некалькі дзён яна ўсё яшчэ адчувала болі ў руцэ. Якімі якасцямі павінен валодаць чалавек, які патрабуе гэтага ад жанчыны? Садысты - іншага слова ў мяне для іх няма.

З Вікторыяй Кульшай (палітычная зняволеная, асуджаная на 3 гады і 6 месяцаў калоніі - рэд) я правяла разам пару тыдняў на Валадарцы. Камера была разлічаная на шэсць чалавек. Там было так цесна, што праціснуцца паміж ярусамі ложка можна было толькі бокам. Пра якое захаванне здароўя можна казаць, калі ты знаходзішся практычна без руху некалькі месяцаў у такой камеры, аднагадзінныя шпацыры практычна не мяняюць сітуацыю! Віка тады вельмі перажывала за дачку.

Пасля суда мяне перавялі ў камеру насупраць. І калі я абвясціла галадоўку праз адсутнасць карэспандэнцыі, Віка і Вольга Класкоўская (асуджаная на 2 гады і шэсць месяцаў калоніі — рэд.), якая прыйшла пасля майго сыходу з камеры, падтрымалі мяне.

Мая сустрэча з Вольгай Класкоўскай адбылася на этапе ў Гомель. Яна расказала, як у карцары на Валадарцы стаяла па шчыкалатку ў вадзе. З таго часу яе здароўе было падарванае.

У калоніі мы былі ў розных атрадах, але працавалі ў адну змену. На кароткіх перапынках і пры шыхтаванні па атрадаў у канцы працы, нам удавалася пагаварыць. Наглядчыцам было загадана гэтага не дапускаць. Яны падбягалі са словамі, што «нам не належыць размаўляць». Мы смяяліся з іх, казалі, каб тыя паказалі, дзе гэта напісана і ігнаруючы працягвалі размаўляць.

За адмову ад пашыву дыктатарскай уніформы Вольга першая пайшла ў карцар. Недзе на 20-25 дзень прывялі мяне. Мы падтрымлівалі адна адную песнямі. Вольга потым расказвала, што ў яе цяклі слёзы, калі я спявала Купалінку. Са мной было тое ж самае, калі я слухала яе спевы. Вольга вельмі добра размаўляе па-беларуску і з адміністрацыяй яна размаўляла выключыце па-нашаму. Некаторых з іх гэта нават захапляла.

Калі мяне этапавалі з Гомеля ў Магілёў, я, знаходзячыся ў калідоры карцара, гучна развіталася з Вольгай, яна мне адказала словамі: «Жыве Беларусь!» Побач са мной стаяў начальнік рэжымнага аддзела калоніі Гомеля Сіўцоў Андрэй Валянцінавіч. Ох і агідны дзядзечка! Маленькі такі, а паганенькі-паганенькі. Ён адразу пачаў пагражаць Вользе падаўжэннем карцара.

Я амаль упэўнена, што ён стрымаў сваё слова. Потым дакарала сябе, трэба было б спачатку папярэдзіць яе, каб не адказвала... Я ж і так ведаю, што яна думае.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com