Карбалевіч: Лукашэнка інстынктыўна адчувае небяспеку

Нечакана з'явілася замежная пагроза.

Увесь мінулы тыдзень беларускае палітычнае кіраўніцтва прысвяціла замежнай палітыцы. Прэм'ер-міністр Раман Галоўчанка здзейсніў візіт у Іран, Сірыю і Расею, піша для «Свабодных навін» палітолаг Валер Карбалевіч.

Аляксандр Лукашэнка ўдзельнічаў у саміце АДКБ у Ерэване і двойчы каментаваў міжнародныя падзеі. Яму відавочна цесна ў вузкіх рамках беларускай палітыкі. Яго прываблівае шырокая міжнародная арэна, ён прэтэндуе на статус палітыка сусветнага ўзроўню. І чым больш ён апынаецца ў міжнароднай ізаляцыі, тым часцей спрабуе неяк звярнуць на сябе ўвагу.

З іншага боку, Лукашэнка інстынктыўна адчувае, што галоўная небяспека яго праўленню сёння зыходзіць з-за мяжы. Унутры ён «навёў парадак», здушыў усякую альтэрнатыву. Але нечакана з’явілася вонкавая пагроза. Лукашэнка бачыць небяспеку, якая набліжаецца, у выпадку паразы Расеі ў вайне ва Украіне і ўсе магчымыя наступствы гэтага для ўласнага палітычнага выжывання. «Не дай бог, абрынецца Расея, то пад гэтымі абломкамі наша месца», – кажа ён. Дыягназ дастаткова дакладны.

Рэакцыя на гэтую пагрозу даволі супярэчлівая. Па-першае, гэта дэманстрацыя аптымізму, веры ў перамогу Расеі, надзея на тое, што ўкраінскі народ не вытрымае 1-2 гады вайны і прымусіць прэзідэнта Зяленскага шукаць міру.

Па-другое, агрэсіўная рыторыка на адрас Захаду і дэманстрацыя падтрымкі Расеі, ва ўсякім разе ў вербальнай форме. І тут разгарнуўся цікавы сюжэт.

23 лістапада, выступаючы на саміце АДКБ у Ерэване, Аляксандр Лукашэнка рэзка раскрытыкаваў тых палітыкаў, якія пагражаюць выкарыстаць ядзерную зброю:

«Наша цвёрдае перакананне - ядзернаму шантажу не павінна быць месца ў міжнароднай палітыцы!».

А потым, па заканчэнні саміту ён выйшаў да журналістаў і стаў пагражаць Захаду ядзернай зброяй:

«Слухай, ты нават не ўяўляеш, як мы можам адказаць. Каму трэба, кажу. Тут мы не будзем абмяркоўваць праблему бруднай ці чыстай атамнай бомбы. Гэта больш не абмяркоўваецца. Мы адкажам, што не толькі Еўропа будзе дрыжаць. І гэта не толькі мы, гэта нашыя дамоўленасці з Расеяй, гэта нашыя з ёй супольныя ўзброеныя сілы».

З Лукашэнкам такое здараецца часта, калі, чытаючы тэкст, напісаны спічрайтэрамі, ён гаворыць адно, а потым, падчас свабоднай імправізацыі выкладае іншае, абсалютна супрацьлеглае, але тое, што сапраўды думае. Ствараецца ўражанне, што пагроза Еўропе бруднай атамнай бомбай - гэта спосаб псіхалагічнай абароны перад небяспекай паразы Расеі ў вайне.

Праўда, для парадку ён прадставіў свой шантаж як адказ, «калі раптам на нас нехта нападзе». Аднак ягоныя заявы аб пагрозе нападу з боку Захаду сталі ўжо абавязковым рытуалам, на які мала хто ў палітычным свеце звяртае ўвагу. А вось на ядзерны шантаж якраз увагу звярнулі і правільна прачыталі.

Рэч у тым, што апошнім часам Крэмль прыглушыў сваю рыторыку аб выкарыстанні ядзернай зброі. Бо, па-першае, сутыкнуўся з асуджэннем ядзернага шантажу з боку кіроўных краін Азіі: Кітая, Індыі. Па-другое, ЗША папулярна растлумачылі, які будзе іх адказ на выкарыстанне Расеяй зброі масавага паразы.

І вось зараз на памост выходзіць Лукашэнка і кажа тое, што не хоча казаць Пуцін, выконваючы функцыю прэс-сакратара расейскага прэзідэнта. Роля шантажыста дастаткова арганічная для беларускага кіраўніка. Яму ў сэнсе рэпутацыі ўжо страчваць няма чаго.

Важна адзначыць, што ў гэты дзень Лукашэнка некалькі разоў выконваў ролю ўнутранага голасу Пуціна. Успомнім, што апошнім часам расейскія афіцыйныя асобы шмат казалі пра гатоўнасць да перамоў з Украінай. І вось у размове з журналістамі гэтую тэму падхапіў Лукашэнка. І зноў жа сказаў тое, што не хоча казаць Пуцін. Лукашэнка заклікаў сусветную грамадскасць прымусіць Кіеў да перамоў, абвясціўшы, што ў адваротным выпадку «далей будзе поўнае знішчэнне Украіны».

У гэтым псіхалагічным нападзе на Уладзіміра Зяленскага таксама выяўляецца інстынкт самазахавання беларускага рэжыму. Але праблема ў тым, што адбылася поўная дэвальвацыя лукашэнкаўскай рыторыкі на ўкраінскую і ўвогуле еўрапейскую аўдыторыю. З пачаткам вайны Украіна і Еўропа зусім не ўспрымаюць словы Лукашэнкі. Таму ён - голас у пустыні.

Але вернемся, уласна, да самога саміту АДКБ. Ён выявіў крызыс гэтай арганізацыі. Дарэчы, выступаючы ў Ерэване, Лукашэнка быў вымушаны прызнаць, што з гэтым саюзам нешта не так.

«Невыпадкова сёлета мы правялі чатыры сустрэчы - як у фармаце відэаканферэнцыі, так і вочна. І пакуль падстаў для аптымізму, на жаль, у нас няшмат».

Адзначым, што па выніках саміту Арменія адмовілася падпісаць два дакументы.

Аднак ёсць адна праблема ў пазіцыянаванні Лукашэнкі ў межах АДКБ. Рэч у тым, што ён тлумачыць крызісныя з'явы ў дзейнасці АДКБ інтрыгамі, інтрыгамі, злавеснымі дзеяннямі Захаду. Лукашэнка заяўляе:

«Мы пра гэта неаднаразова казалі, што грамадства ўнутры нашых краін спрабуюць разгойдваць - як раз па перыметры Расейскай Федэрацыі. Спачатку палыхнула Украіна, у 2020 годзе спрабавалі разбурыць Беларусь. Мы праз гэта прайшлі - беларусы. У студзені гэтага года - Казахстан (добра, што там кіраўніцтва Казахстана дало рады гэтаму канфлікту). Канфлікт Арменіі і Азербайджана… Ім не патрэбныя стабільнасць і мір у нашым рэгіёне, а патрэбная кіраваная імі разруха… Нас сутыкаюць ілбамі».

Іншымі словамі, Лукашэнка тлумачыць усе праблемы і канфлікты на постсавецкай прасторы ўмяшальніцтвам Захаду. І заклікаў лідараў краін-удзельніц гэтай арганізацыі згуртавацца на антызаходняй аснове. То бок, ён спрабуе перавесці прапагандысцкі наратыў, прымітыўную канспіралогію, якая прапаведуецца беларускімі і расейскімі тэлеканаламі, у рэальную палітыку і засноўваць на ёй нейкія дзеянні. Лукашэнка імкнецца навязаць іншым лідарам АДКБ паралельную карціну свету. І дзівіцца, чаму яны не рэагуюць.

Доўгае жыццё ў сваім ілюзорным свеце накладвае свой адбітак на светапогляд. І чалавек пачынае блытаць прапаганду і рэальную палітыку. Таму нават не спрабуе ўглыбіцца ў рэальныя прычыны крызісу АДКБ. А галоўная з іх у паслабленні геапалітычнага статуту Раскі, што, у сваю чаргу, стала вынікам яе імперскай палітыкі.