Экспэрт: З беларускай адукацыяй - бяда

Якасць змяншаецца з кожным годам.

Нядаўна з'явіліся падрабязнасці пра тое, што пасля 11 класа школы выпускнікі будуць здаваць цэнтралізаваныя іспыты - адзін па расейскай або беларускай мове, другі - на выбар. Гэтыя іспыты спатрэбяцца для паступлення ў ВНУ.

Журналісты devby.io спыталі ў эксперта ў адукацыі, выкладчыка і аўтара праекту «Народны падручнік» Сяргея Альшэўскага, навошта патрэбныя ўсе гэтыя новаўвядзенні.

- Ні для каго не сакрэт, што з беларускай адукацыяй - бяда: якасць школьнай адукацыі зніжаецца з кожным годам. Але ў мяне складваецца ўражанне, што развязаць гэтую праблему ніхто не хоча, - і таму чыноўнікі займаюцца іншымі рэчамі.

На днях я прыводзіў у фэйсбуку даследаванне Нацыянальнага інстытута адукацыі. Яно паказвае жахліва нізкі ўзровень матэматычнай пісьменнасці беларускіх дзевяцікласнікаў. 68% не дацягваюць нават да першага (гэты ўзровень патрабуе выканання паслядоўных дзеянняў у адпаведнасці з прамымі ўказаннямі ў заданні, а таксама рашэнні задач у 2-3 дзеянні з абгрунтаваннямі - заўв. рэд.), і таму для іх увялі яшчэ адзін - парогавы. Спытайце: навошта - а каб не было катастрофы ў справаздачах, я мяркую.

І ў гэты момант гучыць: мы памяняем сістэму школьных іспытаў, а адпаведна - і сістэму паступлення ў ВНУ. Ды колькі заўгодна! Але хіба гэта паўплывае на якасць падрыхтоўкі?

Калі ў 10-х гадах я працаваў ва ўніверсітэце, прарэктар вучэбнай працы казаў: «Рыхтуйцеся, што вам давядзецца працаваць з абітурыентамі, чый узровень будзе няўхільна падаць». Ужо тады на матфаку ўводзілі дадатковыя гадзіны, каб падцягнуць студэнтаў - інакш яны не маглі прыступіць да вывучэння матаналізу і іншых прадметаў.

Думаю, усё, што зараз адбываецца, вядзе да таго, каб ЦЭ былі лягчэйшыя, чым ЦТ. Ну вы ўявіце, што будзе, калі ЦЭ пакажа, што школьнікі не ведаюць матэматыку або іншы прадмет, які яны абяруць, - скандал: 10 гадоў атрымлівалі 8-9-10, а тут 5-6-7…

Калі памятаеце, ужо было такое: дзеці на ЦТ не пацвярджалі школьныя адзнакі (хоць у ЦТ іншая задача - ранжыраваць школьнікаў па ўзроўнях ведаў). Тут жа бацькі паднялі шум: «Ну як жа так?!» Праблема. І як жа яе развязалі - памянялі сістэму ЦТ. Балы выраслі, але што змянілася: нічога! ВНУ як былі незадаволены якасцю ведаў абітурыентаў, так і застаюцца. Адпаведна, трэба яшчэ нешта памяняць... Ну вось гэта яно.

 Хоць напраўду мяняць трэба не верхні ўзровень - сістэму кантролю ацэнкі, - а папярэдні. 

Яшчэ адна праблема, якая прагучала сёння: дзеці здавалі па 4 ЦТ - і маглі выбіраць ВНУ і спецыяльнасць пад свае ацэнкі, што называецца, куды пройдуць. Ну а што тут дрэннага з пункту гледжання бізнэс-логікі? Давайце спытаем у адзінаццацікласніка, чаму так - і з вялікай доляй верагоднасці ён адкажа: таму што ён не можа заплаціць за сваю адукацыю, і ідзе на «бюджэт», куды можа.

Я думаю так: давайце развязваць сапраўдныя праблемы, а не выдуманыя. І не спараджаць новыя. Цяпер ужо снежань. Да заканчэння навучальнага года засталося 5 месяцаў. Дагэтуль няма канчатковага бачання, як будзе праходзіць уступная кампанія, як дзеці будуць здаваць ЭЦ - банальна, ці трэба будзе куды везці іх у аўтобусах. Вылезе ж яшчэ 100500 праблем - і гэта ўсё лішні стрэс і для школьнікаў, і для іх бацькоў, і для настаўнікаў.