Легендарны беларускі футбаліст Аляксандр Хацкевіч: Украінскую волю і дух не зламаць

Гэта павінен ведаць кожны акупант.

Мусіць, адным з самых паважаных беларусаў ва Украіне з'яўляецца Аляксандр Хацкевіч. Ён не толькі правёў найлепшыя гады сваёй футбольнай кар'еры ў кіеўскім «Дынама», але і пасля працы ў нацыянальнай камандзе Беларусі паспеў пабыць галоўным трэнерам гэтага клуба. У інтэрв'ю для блога «Атражэнне» Хацкевіч распавёў, як сустрэў вайну ў Кіеве. Прызнаўся, што ў яго бываюць канфлікты з бацькамі праз прапаганду на тэлевізіі. Захапіўся ўкраінскім патрыятызмам.

«Прывыкнуць да вайны немагчыма».

— Пытанне «Як вы» цяпер становіцца самым важным для ўсякага інтэрв'ю.

- Нармальна. Прачынаешся, родныя побач - ужо добра. Увесь час глядзім на тэлевізіі інфармацыйны марафон - «Адзіныя навіны». Вядучыя ўкраінскія каналы аб'ядналіся для бесперапыннай падачы інфармацыі. Я не падпісаны на Telegram-каналы - у інтэрнэце больш сядзяць жонка і старэйшы сын. Вядома, такі струмень навін б'е па псіхіцы. Можна звар'яцець.

- Прабачце, але да вайны можна прызвычаіцца?

- Колькі ўжо прайшло з пачатку бамбаванняў? Па-ранейшаму адмаўляешся верыць у тое, што адбываецца. Жадаецца думаць, што ўсё вызначыцца за сталом перамоў, а не праз ракеты і згубу мірных жыхароў. Абвыкнуць да вайны немагчыма - ты да яе проста не гатовы. Кажуць, што чалавек да ўсяго абвыкае, так. Але не ў гэтым выпадку.

- Узгадайце, як усё пачалося.

- Жонка разбудзіла а 5 раніцы 24 лютага. Я скончыў апоўначы глядзець футбольную Лігу чэмпіёнаў, заснуў, а тут Ілона абуджае і кажа, што там нешта выбухае. Першая думка: «Хтосьці гуляе, напэўна, святкуе - мы жывем у цэнтры». А потым бачыш нешта, што ляціць, як высветліцца, у Гастомель і нічога не разумееш, бо ніколі такога не бачыў. Затым адбываецца выбух у некалькіх дзясятках кіламетраў ад цябе, уздрыгваюць вокны, паднімаецца полымя. Ужо прыходзіць усведамленне - нешта не так. Уключаеш тэлевізар - і так, вайна.

- Калі быў самы страшны момант?

- У першыя два дні. У нашым доме ёсць паркінг, які і служыць бамбасховішчам. У першы раз гучыць сірэна - і ты паралізаваны. Няма разумення, што трэба рабіць. Ехаць на ліфце? Бегчы па лесвіцы? Што браць з сабой? Але паступова вучышся - нейкія моманты і дзеянні паўтараюцца кожныя пару гадзін. Нясеш ваду, прадукты, цёплыя рэчы, каб спаць у аўто. Хаця цяжка назваць гэта сном. З 90 кватэр у доме людзі засталіся ў 15. Арганізавалі дзяжурства, каб з 10 вечара да 7 раніцы нехта па чарзе прыглядаў за жыллём. За дзень набегаем кіламетраў 15. Сірэна - імчышся з 11-га паверха ў бамбасховішча. Потым назад - і так па колу.

«У бацькоў зусім іншая інфармацыя»

- Спускаецеся ўніз пры кожным сігнале трывогі?

- На трэці-чацвёрты дзень, калі гучала сірэна, то пару разоў заставаліся ў кватэры. Але, калі папярэджваюць, што магчымы абстрэл або авіяналёт, - вядома, хаваемся ў бомбасховішча. З вечара і да трох-чатырох раніцы ў кожным выпадку знаходзімся пад зямлёй. Хоць і гэта можа не абараніць, мяркуючы па тым, што робіцца ў Харкаве. Ды і, калі засыпле, нехта павінен быць зверху і адкопваць. Такі ў нас чорны гумар.

- А што кажуць вашы бацькі ў Менску?

- Вядома, яны моцна перажываюць. Але ў іх зусім іншая інфармацыя. Бывае, ты паведамляеш аб тым, што адбываецца ва Украіне, а яны сцвярджаюць, што такога не можа быць. Маўляў, у вас тамака дэзінфармацыя. Я кажу: «Калі вы і сыну не верыце, а больш тэлевізару то нічога не магу зрабіць». У нас бываюць канфлікты на гэтай глебе, на жаль. Але потым астываем і знаходзім агульную мову. Я разумею, што гэта не віна бацькоў - яны бачаць толькі тое, што ім паказваюць. Бо ў Расеі тое ж самае. Я размаўляю з некаторымі хлопцамі, з якімі працаваў у валгаградскім «Ротары». Дасылаю ім відэа, фатаграфіі. А яны заяўляюць, што ў Расеі такое не паказваюць, маўляў, вайна ідзе толькі ў «ДНР» і «ЛНР». «Адмысловая аперацыя».

- Вам зразумелы пэўны негатыў украінцаў на адрас беларусаў?

- Сам з такім не сутыкаўся і, спадзяюся, не сутыкнуся. Але чытаў, што, напрыклад, у Латвіі футбольным клубам рэкамендавалі не ўкладваць кантракты з беларусамі ды расейцамі. Але беларусы розныя. Адны збеглі ад рэжыму Лукашэнкі яшчэ пасля падзеяў жніўня-2020. Не трэба ўсіх прычэсваць пад адзін грабянец. Усюды ёсць добрыя і дрэнныя людзі.

- Хто з вамі побач у гэтыя дні?

- Жонка, старэйшы сын, ятроўка, унучка, пляменнік і ягоны сябар-беларус. Усяго шэсць чалавек, акрамя мяне. Разам тое, што адбываецца, пераносіцца лягчэй. Панікі няма. Ужо сфармавалі пэўны алгарытм дзеянняў, склалі графік. А малодшы сын быў з «Дзясной» на зборах у Турцыі. Не здолеў вылецець і вызначылі, што застанецца там у знаёмых. Самі пакуль вызначылі не тузацца, але паглядзім. Накшталт ёсць варыянт, як абрацца. Галоўнае ўсё ж - бяспека дзяцей. Але мы абавязкова вернемся ва Украіну!

«Душу, цела мы пакладзем за нашу свабоду»

- Якія ў вас у Кіеве любімыя месцы?

- Іх шмат. З невялікімі перапынкамі я ж фактычна жыву ў Кіеве з 1996 года. За гэты час, вядома, горад змяніўся ў лепшы бок. Столькі гістарычных мясцін... Іх нельга чапаць, не магу нават уявіць, што нейкі помнік разбураць! 26 гадоў таму на левым беразе не было нічога, акрамя Русанаўкі. Не без праблем, але краіна развіваецца. Харкаў - выдатны горад, са сваёй архітэктурай, шырокімі вуліцамі. А цяпер яго проста знішчылі. Не дай Бог, Адэса пацерпіць! Сумы... Кожны горад унікальны.

- Размаўляеце на ўкраінскай?

- Я выдатна разумею мову, магу на ёй гутарыць. Але больш думаю і размаўляю на расейскай. Так выйшла - і нічога. Ніколі не было праз гэта негатыву, за 26 гадоў ніводны бандэравец мяне не ўкусіў і не перагрыз горла. Не разумею, адкуль гэтыя фэйкі, што тут кагосьці пераследуюць праз мову. Не ўбачыў гэтага ні ў Львове, ні ў Івана-Франкоўску, ні ў Ужгарадзе - самых заходніх месцах. Жадаецца, каб «выратавальнікаў» Украіны і іх дзяцей пагрузілі і прывезлі сюды на аўтобусную экскурсію. Няхай убачаць усё, што ўжо нарабілі.

- Шэраг украінскіх спартоўцаў пайшлі ў войска або запісаліся ў атрады тэрытарыяльнай абароны. Не здзівіліся?

- Я бачу, як тут любяць сваю краіну. І мне часам нават сорамна за беларусаў. У нашым гімне ёсць словы: «Мы, беларусы - мірныя людзі». І гэтым шмат што сказана. А ва ўкраінскім гімне гучыць фраза: «Душу, цела мы пакладзем за нашу свабоду». Вось хлопцы і пайшлі бараніць сваю радзіму. І будуць гэта рабіць, пакуль не памруць. Украінскую волю і дух не зламаць - гэта павінен ведаць кожны акупант. Краіна з 2014 года знаходзіцца ў стане вайны і навучылася даваць адпор. Народ стаў больш згуртаваным.

«Ідзе сталае замбаванне»

- Што думаеце аб спартоўцах, якія не выказваюцца аб тым, што адбываецца?

- Іх меркаванне нічога не зменіць. Няўжо ўмоўная пазіцыя Дзюбы кагосьці хвалюе ў Крамлі? Спартоўцы выказваліся і ў Беларусі. Але іх было няшмат. Гэта сістэма. Хочацца, вядома, чуць больш галасоў атлетаў, дзеячаў культуры, але за амаль 30 гадоў незалежнасці Беларусі, Расеі прапаганда вельмі моцна паўплывала на свядомасць людзей. Не кожны ўспрымае інфармацыю крытычна. Калі глядзець дзяржаўнае ТВ, то памрэш на 20 гадоў раней. Ідзе сталае замбаванне - тэлевізару вераць больш, чым сваім блізкім і сябрам, якія ўсё бачылі на свае вочы. Гэта страшна. Як казаў Сяргей Шнураў:

- Ганарыцца трэба мірам, не вайной,

Культурай, а не войскам бараноў,

Шчаслівай, а не жабрацкай краінай,

Дзе хлусяць бязбожна с*****і з экрана.

І гэта насамрэч так. Калі табе кожны дзень гавораць, што ўсё добра… У цябе, можа, і добра, але ж ты бачыш рэальнае жыццё звычайных людзей.

- У 2014-м вы думалі, што вайна на ўсходзе Украіны можа доўжыцца бясконца. А цяпер?

- Нявызначанасць - самае страшнае. Усякая вайна рана ці позна заканчваецца, але што пасля яе застанецца? Колькі людзей загіне? Што будуць потым пісаць у падручніках гісторыі? Цяжка ўявіць. Відавочна, што расейцы і ўкраінцы на дзясяткі гадоў страцяць нармальныя чалавечыя стасункі. Але галоўнае, што Украіна была і будзе незалежнай.