ЦБ РФ канстатаваў скачванне мільёнаў расейцаў у «пазыковую яму»

У РФ імкліва расце закрэдытаванасць расейцаў.

Частка расейцаў рызыкуе апынуцца фактычна ў пазыковай яме, вынікае з звестак Цэнтрабанка РФ, які даўно папярэджвае пра рост закрэдытаванасці насельніцтва, асабліва ў спажывецкім крэдытаванні, a target="_blank" href=https://www.moscowtimes.ru/2023/11/30/pochti-polovina-potrebitelskih-kreditov-vidana-lyudyam-s-tremya-i-bolee-zaimami-a114855>піша The Moscow Times.

Вонкава ўсё выглядае нармальна. Пазыковая нагрузка насельніцтва (каэфіцыент абслугоўвання пазык) у III квартале падрасла з 10,6% да 10,9%, але гэта нармальны ўзровень: з пачатку 2019 г. ён вагаўся ў межах 9,5–12,1%. За апошні год спажывецкае крэдытаванне вырасла прыкладна на столькі ж, на колькі заробкі (праўда, больш, чым сярэднедушавы прыбытак).

«Аднак нас турбуе, што крэдытаванне расце за кошт ужо закрэдытаваных грамадзянаў», – патлумачыла трывогу рэгулятара дырэктарка дэпартамента фінансавай стабільнасці ЦБ Лізавета Данілава. Дзель пазычальнікаў, якія маюць тры крэдыты і больш, у партфелі спажывецкіх крэдытаў павялічылася да 47% (на 1 ліпеня), прывяла яна прыклад. Год таму на іх прыпадаў 41% партфеля.

Пасля пачатку вайны крэдытаванне расце ў асноўным за кошт серыйных пазычальнікаў, пацвярджае статыстыка ЦБ. За паўтара года са студзеня 2022 г. да чэрвеня 2023 г. колькасць людзей з адным і двума крэдытамі амаль не змянілася (рост на 1,5% з 21 да 21,3 млн чалавек), з двума – павялічылася крыху мацней (6% з 9,4 да 10 мільёнаў), а з трыма і больш – падскочыла на 29% (з 8,7 да 11,2 млн чалавек). Менавіта яны забяспечылі крэдытны бум: запазычанасць пазычальнікаў з адным крэдытам за 1,5 года нават скарацілася (з 9,3 да 8,9 трлн руб.), з двума – нязначна вырасла (з 6,6 да 7,2 трлн руб.), а ў самых закрэдытаваных стала на траціну большай: 14,1 трлн руб. супраць 10,6 трыльёнаў на пачатак 2022 г.

Гэта збольшага вынік іпатэчнага буму: кошты жылля выраслі, і многія пазычальнікі сталі ў дадатак да іпатэчнага крэдыту браць спажывецкі – на рамонт ці нават на першапачатковы ўнёсак. ЦБ параўноўваў паводзіны іпатэчных пазычальнікаў да і пасля афармлення ўгоды і выявіў, што крэдыт на рамонт мог узяць кожны чацвёрты пазычальнік, а на першы ўнёсак – прыкладна 6%.

Каб прадухіліць спаўзанне такіх людзей у пазыковую яму, ЦБ з гэтага года абмежаваў банкам крэдытаванне людзей з высокім паказнікам пазыковай нагрузкі (ППН, стаўленне плацяжоў у крэдыце да прыбыткаў). Захады закранулі пазычальнікаў з ППН больш за 80%, і банкі пераключыліся на людзей з ППН ад 50% да 80%. «У выніку запазычанасць пазычальнікаў з падвышанай пазыковай нагрузкай заставалася значнай, – канстатуе ЦБ, – на 1 кастрычніка 63% партфеля незабяспечаных спажывецкіх крэдытаў прыходзілася на пазычальнікаў, якія накіроўваюць на абслугоўванне пазыкі больш за палову свайго прыбытку (на крэдыты пазычальнікам з ППН больш за 80% – 31% партфеля)». Ён прыводзіць у прыклад крэдыты гатоўкай: дзель крэдытаў, выдадзеных людзям з ППН больш за 80% упала з 36% да 20%, а ППД 50–80% вырасла з 31% да 40%. Таму з кастрычніка абмежаванні распаўсюдзяцца і на гэты дыяпазон, а з наступнага года стануць больш жорсткімі яшчэ мацней – «для паскарэння пераходу да збалансаванай структуры крэдытавання», тлумачыць ЦБ.

Бачыць ён рызыкі і ў іпатэчным крэдытаванні. У III квартале дзель крэдытаў пазычальнікам з ППН, якія перавышаюць 80%, дасягнула гістарычна максімальнага значэння (47% ад аб'ёму іпатэчных выдачаў), а дзель крэдытаў з першапачатковым унёскам да 20% перавысіла палову ўсіх выдачаў, адзначае ён.

У іпатэцы, у тым ліку льготнай, умовы крэдытавання таксама былі больш жорсткімі. З 20 верасня павышаны мінімальны памер першага ўнёску, а з кастрычніка – патрабаванні да рэзервавання крэдытаў з ППН вышэй за 80%. Але гэта не надта дапамагло. У кастрычніку выдачы іпатэкі крыху скараціліся ў параўнанні з рэкордным вераснем, але ўсё роўна былі вельмі высокімі: за месяц партфель вырас на 2,9%. І тэмпы пакуль не зніжаюцца так, як хацелася б ЦБ. «Мы адсочваем дынаміку выдачаў паводле льготных праграмаў і бачым, што ў лістападзе <…> прыкладна падобныя аб'ёмы вылучэння іпатэчных крэдытаў [як у кастрычніку] прадаўжаюцца паводле льготных праграмаў», – паведаміла Данілава.

«Парадаксальна, што адзін з найважнейшых чыннікаў, якія спрыялі выхаду з папярэдняга крызісу, цяпер будзе спрыяць узнікненню новага: паскарэнне дынамікі банкаўскага крэдытавання (перш за ўсё – спажывецкага) датычна прыбыткаў эканамічных агентаў, – адзначалі летам эксперты ЦМАКП. – Калі спачатку такое паскарэнне азначала аднаўленне плацежаздольнага попыту насельніцтва на крэдыт <…> то з нейкага моманту яно можа перайсці ў “надзіманне бурбалкі”. У такой сітуацыі дадатковыя аб'ёмы крэдытавання могуць фармавацца не за кошт плацежаздольнага попыту на яго, а за кошт нерацыянальна дзейных пазычальнікаў, якія прывабліваюцца агрэсіўным маркетынгам, а пасля – вымушаных ажыццяўляць усё новыя запазычанні для таго, каб абслугоўваць свой рост пазыкі».

На 1 кастрычніка запазычанасць расейскіх хатніх гаспадарак перавысіла 34 трыльёны рублёў.