Крэмль увёў кантроль за выездам чыноўнікаў за мяжу

У некаторых чыноўнікаў супрацоўнікі ФСБ проста адбіраюць замежныя пашпарты.

Высокапастаўленыя расейскія чыноўнікі, заканадаўцы, губернатары і топ-мэнэджары дзяржкампаній зазналі строгія абмежаванні Крамля на паездкі за мяжу з пачатку вайны ва Украіне. Гэта спроба прадухіліць «дэзерцірства чыноўнікаў» і перашкодзіць працы замежных выведак.

Аб сістэме кантролю пры выездзе з краіны The Moscow Times расказалі 10 былых і цяперашніх чыноўнікаў, у тым ліку стары знаёмы прэзідэнта Уладзіміра Пуціна, якія папрасілі не называць іх імёнаў.

У папярэдніх паведамленнях СМІ гаварылася, што пасля ўварвання ва Украіну чыноўнікам стала складаней ездзіць за мяжу, але падрабязнасці схемы кантролю раней не раскрываліся. «Ніхто не можа нікуды з'ехаць без спецыяльнага дазволую, – заявіў The Moscow Times высокапастаўлены чыноўнік расейскага ўрада.

Забарона чыноўнікам на адпачынкі за мяжой або асабістыя паездкі за мяжу, відаць, адлюстроўвае рост страху Крамля перад шпіёнамі і перабежчыкамі. Гэтыя меры - спроба прадухіліць «дэзерцірства чыноўнікаў», - кажа палітык Генадзь Гудкоў, былы савецкі афіцэр КДБ і экс-дэпутат Дзярждумы.

Са слоў цяперашніх і былых чыноўнікаў, якія размаўлялі з The Moscow Times, абмежаванні рэалізуюцца некалькімі спосабамі.

У некаторых чыноўнікаў супрацоўнікі ФСБ проста адбіраюць замежныя пашпарты- практыка, выкладзеная ў расследаванні «Настоящего времени». Даўні крамлёўскі чыноўнік пацвердзіў The Moscow Times існаванне такой практыкі. Але ёсць і іншыя метады. Так, ФСБ вядзе спіс чыноўнікаў, губернатараў і іншых дзяржаўных службоўцаў, якія павінны атрымліваць асобны дазвол на выезд з краіны, паведамілі The Moscow Times прадстаўнік Крамля, урадавы чыноўнік і два былыя чыноўнікі. «У базе звестак ёсць так званыя сцяжкі. Каб з'ехаць, іх трэба зняць загадзя», - кажа адзін з чыноўнікаў.

Але ёсць і іншыя метады. Так, ФСБ вядзе спіс чыноўнікаў, губернатараў і іншых дзяржаўных службоўцаў, якія павінны атрымліваць асобны дазвол на выезд з краіны, паведамілі The Moscow Times прадстаўнік Крамля, урадавы чыноўнік і два былыя чыноўнікі. «У базе звестак ёсць так званыя сцяжкі. Каб з'ехаць, іх трэба зняць загадзя», - кажа адзін з чыноўнікаў.

Гэтая сістэма існавала і да вайны, тады для паездак трэба быў дазвол ад непасрэднага начальніка. Аднак з пачатку канфлікту практыка значна ўзмацніла жорсткасць.

Высокапастаўленыя чыноўнікі зараз павінны атрымліваць так званае «двайное ўхваленне» для кожнай замежнай паездкі — ад свайго непасрэднага начальніка і ад яго начальніка.

Гэта азначае, што нярэдка пытаннем аб замежнай паездцы займаецца кіраўнік адміністрацыі Крамля Антон Вайно ці нават сам Пуцін, заявіў The Moscow Times крамлёўскі чыноўнік і даўні знаёмы Пуціна. «Нягледзячы на канфлікт, які працягваецца, часам Пуціну самому даводзіцца праглядаць усе гэтыя спісы і разбірацца, хто з якой мэтай едзе за мяжу», – кажа ён.

«Гэтае пастанова была прынятая на самым версе расейскага кіраўніцтва», — дадае высокапастаўлены чалец расейскага парламента.

Хоць цяжка падлічыць, колькі запытаў на выезд за мяжу было задаволена ці адхілена, але ўзмацненне абмежаванняў дазваляе меркаваць, што замежныя паездкі зараз з'яўляюцца хутчэй выключэннем, чым правілам для вышэйшага звяна расейскай бюракратыі. «Фармальна межы адкрытыя, але на чыноўнікаў ціснуць ... значнай колькасці людзей ужо забаронены выезд за мяжу», – кажа прадстаўнік урада.

Адзін з суразмоўцаў The Moscow Times распавёў, што праз чатыры месяцы пасля ўварвання ва Украіну ягоны калега — высокапастаўлены расейскі чыноўнік — ужо ў аэрапорце, прачакаўшы каля гадзіны, даведаўся, што яму забаронена выязджаць за мяжу. Часта адмаўляюць і тым, хто спрабуе атрымаць дазвол загадзя. Аб скасаванні адпачынкаў на Навагоднія святы The Moscow Times распавёў адзін крамлёўскі чыноўнік, яшчэ адзін урадавы чыноўнік і топ-мэнэджэр буйной дзяржаўнай энэргетычнай кампаніі. «Былі выпадкі, калі вельмі гучным людзям казалі: «Не, ніякага адпачынку. Святы правядзеш на працы», - кажа топ-мэнэджар дзяржкампаніі.

Цяпер чыноўнікаў раздражняе тое, што незразумела, на каго канкрэтна распаўсюджваюцца новыя правілы. «Гэта вельмі нервуе, - сказаў адзін расейскі ўрадавы чыноўнік. Аднак ёсць меркаванне, што ўжо сёлета можа быць уведзеная поўная забарона на выезд чыноўнікаў за мяжу, паведамілі The Moscow Times трое чыноўнікаў.

Некалькі крокаў у гэтым кірунку ўжо зроблена. У студзені Дзярждума прыняла папраўку, якая абавязвае ўсіх дэпутатаў загадзя інфармаваць профільны камітэт аб выездзе за мяжу. Яўген Прыгожын у мінулым месяцы пісьмова заклікаў заканадаўцаў забараніць усім службовым асобам выезд за мяжу падчас так званай «спецаперацыі».

Прэс-сакратар Пуціна Дзмітрый Пяскоў заявіў у мінулым месяцы, што забарона на паездкі не абмяркоўваецца ў Крамлі, але ім вядома аб прапанове Прыгожына.

Неафіцыйныя забароны на выезд за мяжу для мясцовых чыноўнікаў зараз дзейнічаюць у Валагодскай, Ульянаўскай і Тамбоўскай абласцях, а таксама ў рэспубліках Марый Эл, Чувашыя і Паўночная Асеція, паведамляюць мясцовыя СМІ.

Нягледзячы на строгія правілы, некаторыя выключэнні даюцца. Экс-міністру фінансаў Аляксею Кудрыну і экс-дарадцу Пуціна Анатолю Чубайсу - пакінуць краіну дазволіў асабіста Пуцін, кажа яго даўні паплечнік і ўрадавы чыноўнік.

Кудрын, саюзнік Пуціна і тагачасны кіраўнік Падліковай палаты, як мінімум двойчы ездзіў у Ізраіль у 2022 годзе. Навіна аб паездцы выклікала палітычную рэакцыю: адзін дэпутат ад Камуністычнай партыі папрасіў ФСБ праверыць выкананне Кудрыным законаў аб дзяржаўнай таямніцы.

Чубайс, «цар прыватызацыі» постсавецкай Расеі, сышоў з пасады спецпрадстаўніка Крамля і пакінуў Расею ў сакавіку.

«Яны абодва змаглі з'ехаць толькі пасля таго, як Пуцін асабіста даў на гэты дазвол», – сказаў прадстаўнік Крамля.

Супрацоўніца дзяржкампаніі, на якую не распаўсюджваюцца строгія абмежаванні на паездкі, расказала The Moscow Times, што пасля снежаньскага візіту ў суседнюю краіну, якая з'яўляецца супольніцай Расеі, яе дапытваў супрацоўнік ФСБ. «Афіцэр хацеў ведаць, ці звярталіся да мяне спецслужбы [там]… ці прасілі мяне падпісаць паперы, якія асуджаюць палітыку нашага прэзідэнта, а таксама навошта я ўвогуле з'ехала за мяжу», — кажа яна The Moscow Times. Такая цікавасць нядзіўная, паколькі афіцыйныя асобы, якія пакідаюць краіну, разглядаюцца Крамлём як пагроза бяспецы, расказвае Андрэй Салдатаў, журналіст і экспэрт у спецслужбах.

Ніякіх паслабленняў суразмоўцы The Moscow Times не чакаюць. «Жалезная заслона для тых, хто звязаны з дзяржавай... устаноўленая», — сказаў высокапастаўлены расейскі чыноўнік.