«Гэты план радыкальна ставіць пытанне перад Захадам»

З чым Зяленскі едзе ў Брусэль.

Прэзідэнт Украіны Уладзімір Зяленскі прадставіў план перамогі перад Вярхоўнай Радай. Сёння ён ляціць у Брусэль, дзе прадставіць яго на пасяджэнні Еўрапейскай рады.

Наколькі гэты план рэальны? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з украінскім палітолагам, прафесарам Кіеўскага Нацыянальнага ўніверсітэта імя Тараса Шаўчэнкі Пятром Алешчуком:

- У тым выглядзе, у якім ён сфармуляваны, яго рэалізацыя залежыць ад партнёраў Украіны. Ад наяўнасці ці адсутнасці ў іх адпаведнай палітычнай волі. Пакуль нельга сказаць, што гэтая палітычная воля заўважная, але радыкальная пастаноўка пытання радыкальна адкрывае дадатковыя магчымасці для таго, каб нейкі прагрэс у гэтым кірунку пазначыўся.

- Чаму Зяленскі прадставіў план менавіта цяпер?

- Гэта звязана не толькі з палітычнымі працэсамі ў ЗША і Еўропе. Ёсць важны чыннік, пра які не так даўно казаў і прэзідэнт Украіны - гэта ўступленне ў вайну КНДР на баку Расеі.

Размова ідзе не толькі аб пастаўках боепрыпасаў або ракет, але і непасрэдным удзеле вайсковага кантынгенту. Гэта істотна змяняе характар вайны, паколькі пераводзіць яе ў фармат, калі Украіна - супраць «восі зла».

Уступленне ў вайну КНДР, няхай нават кантынгент спачатку будзе мінімальны, гэта прыклад таго, што ў Белым доме любяць называць эскалацыяй. Адказ на яе павінен быць сіметрычны.

Калі такога адказу не будзе, то ўсё ў свеце ўспрымуць гэта як дазвол на далейшую эскалацыю ў неабмежаваных маштабах. Куды гэта ўсіх нас прывядзе - незразумела. Магчыма, да ўступлення ў вайну Кітая.

Доўгі час на Захадзе спрабавалі гэта ўсё ўявіць як нейкі лакальны канфлікт, але зараз сітуацыя выглядае такім чынам, што гэта глабальны канфлікт. Адказы на глабальныя выклікі таксама павінны быць глабальнымі.

План перамогі Зяленскага - гэта фармат камунікацыі Украіны з Захадам. Прычым як з палітычнай элітай, так і з грамадствам.

Тут я б хацеў звярнуць увагу на 4-ы і 5-ы пункты плана, якія, як я бачу, не вельмі абмяркоўваюцца, але насамрэч яны вельмі важныя.

Чацвёрты пункт сведчыць аб тым, што ва Украіне вельмі шмат рэсурсаў прыроднага паходжання. Найбольш важныя - літый, уран. Мы гаворым пра тое, што гэтыя рэсурсы могуць выдаткоўвацца або на дэмакратычны свет, або, калі "вось зла" іх захопіць, яны будуць працаваць на ўзмацненне яе ваеннага і эканамічнага патэнцыялу. Каб потым выкарыстаць іх, напрыклад, супраць тых жа амерыканцаў.

Або, паўтаруся, рэсурсы могуць працаваць на цывілізаваны свет. Для гэтага ён мусіць зрабіць адпаведны выбар.

Пяты пункт тычыцца таго, што ва Украіны ёсць досвед процідзеяння сучасным ваенным пагрозам, і яна гатова гэтым досведам дзяліцца. Больш за тое, удзельнічаць у адпаведных ваенных аперацыях, якія будзе праводзіць цывілізаваны свет. Але для гэтага ён павінен прызнаць Украіну сваёй часткай і надаць ёй падтрымку.

- Першы пункт - запрашэнне Украіны ў NАТО. Як гэта можа выглядаць сёння?

- Украіна не прэтэндуе на тое, каб атрымліваць нейкую дапамогу, скажам, дарма. Мы гатовыя за гэтую дапамогу даць цалкам канкрэтныя бэнэфіты для Захаду, але ён павінен выспець для прыняцця пэўных палітычных пастаноў. Адной з іх з'яўляецца запрашэнне Украіны ў NАТО.

Пры гэтым запрашэнне ў NАТО не азначае імгненнага сяброўства. Шчыра кажучы, пытанне аб сяброўстве, хутчэй за ўсё, расцягнецца на невядома які перыяд і будзе залежаць ад шматлікіх абставін. Але запрашэнне ў NАТО ўжо будзе індыкатарам таго, што Захад прызнае Украіну сваёй часткай і падае адпаведныя сігналы і Расеі, і Кітаю.

Сігналы аб тым, што ўсё сур'ёзна, не атрымаецца проста нахрапам захапіць частку Еўропы для таго, каб потым выкарыстоўваць яе як базу для далейшай палітычнай экспансіі.

Гэта мэсэдж для палітычных элітаў Захаду. А яны, як мы ведаем, з аднаго боку - баязлівыя, з другога - непаслядоўныя, з трэцяга - мараць дамовіцца з Расеяй, а з чацвёртага - баяцца прымаць пастановы. Але гэта мэсэдж і для грамадства, паколькі ўсе краіны дэмакратычныя, а ад меркавання грамадства вельмі шмат залежыць.

Адпаведна, план перамогі Зяленскага - гэта і апеляцыя да грамадства, маўляў, чаго хоча грамадства Захаду. Ці хоча яно падтрымаць Украіну зараз, коштам параўнальна невялікай рызыкі і рэсурсаў, ці потым атрымаць супраць сябе нашмат больш сур'ёзную пагрозу з боку “восі зла”, якая аб'яднаецца, умацуецца, атрымае дадатковыя рэсурсы і будзе яшчэ мацней пагражаць таму ж самаму Захаду.

Гэты план радыкальна ставіць пытанне перад Захадам: хочуць яны перамогі Украіны ці не. Зразумела, што яны не скажуць: мы не хочам. Тады яны ці прымаюць гэты план, ці прапануюць нейкі іншы, які можа прывесці да падобнага выніку, але нейкімі іншымі дзеяннямі.

Падкрэслю, што з боку Захаду ніколі ніякіх планаў не было. Гэта заўжды было прадметам крытыкі, напрыклад, з боку апазіцыі.

Так рэспубліканцы крытыкуюць дэмакратаў і адміністрацыю Джо Байдэна, маўляў, вы падтрымліваеце Украіну, а плана ў вас няма. Яны нават унеслі адпаведную норму ў закон аб выдзяленні сродкі для Украіны. Адміністрацыя Белага дома ў пэўны тэрмін павінна была прадставіць гэты план. Яна ж зацягнула ўсе тэрміны, у выніку нейкі план падала ў Кангрэс, але мы не ведаем, якія там канкрэтна нормы змяшчаюцца.

Яны пазбягаюць плана. План падтрымліваць Украіну столькі, колькі трэба, але каму трэба, як трэба, які вынік будзе - незразумела. Яны пазбягаюць канкрэтыкі. Свайго плана перамогі ў іх няма і не будзе, але Захад не можа сказаць, што ўкраінскі план перамогі не падтрымліваюць, бо тады атрымліваецца, што яны супраць перамогі Украіны, а гэта ў электаральным плане яны патлумачыць не змогуць.

Таму мы ўжо бачым першую рэакцыю на план з боку заходніх партнёраў Украіны. У ЗША заявілі, што ў цэлым план вельмі добры, але там ёсць асобныя нюансы, якія трэба абмеркаваць.

Насамрэч мы бачым, што гэта элементы дыпламатычнай працы, працэсу і, відавочна, што ўсе гэтыя пункты найбліжэйшы час выкананыя не будуць. Але пастаноўка пытання радыкальным чынам, так ці інакш, не можа не паўплываць на пазіцыю заходніх партнёраў. Убачым, як сітуацыя будзе развівацца ў далейшым, але рана ці позна ім давядзецца прызнаць уступленне КНДР у вайну і адрэагаваць на гэта. Нават для таго, каб банальна паказаць Кітаю, што гэта ўсё не цацкі.

Лагічным адказам на ўступленне КНДР магло быць або накіраванне кантынгенту якой-небудзь арміі (хоць бы невялікага падраздзялення французскага Замежнага легіёна), або іншы сіметрычны адказ.

Калі ж кітайцы такога адказу не ўбачаць, дык гэта вельмі дрэнна для ўсіх скончыцца.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com