Наталля Радзіна: Мы з расейцамі зусім не браты

Будучыня Беларусі – у ЕЗ і NATO.

4-5 кастрычніка ў Вільні прайшоў 13-ты Форум свабоднай Расеі. У панэлі пад назвай «Бясконцая імперыя: дэкаланізацыя ў двукоссі або без» узяла ўдзел галоўная рэдактарка сайта Charter97.org Наталля Радзіна. Яна расказала пра еўрапейскія карані беларускага народа, расейскую акупацыю і назвала два магчымыя сцэнары вызвалення Беларусі:

- Я б казала не пра дэкаланізацыю, а пра дэакупацыю. Бо больш за 200 гадоў Беларусь знаходзіцца пад акупацыяй Расейскай імперыі.

Расейская афіцыйная гістарыяграфія нахабна і бессаромна хлусіць. Таму большасць расейцаў думаюць, што беларусы з часоў заканчэння ледніковага перыяду толькі і рабілі, што марылі аб уз'яднанні з «матухнай Расеяй». З гэтай прычыны сцісла нагадаю гістарычныя факты.

Беларусь - гістарычна еўрапейская краіна. Гісторыя беларускай дзяржаўнасці пачынаецца з Полацкага княства - дзяржавы крывічоў на "Шляхі з варагаў у грэкі", якім у 10-м стагоддзі кіраваў першы вядомы князь Рагвалод. А яшчэ Полацак з 5-га стагоддзя згадваецца ў варажскіх хроніках - знакамітых «Дзеях данаў».

З 13 стагоддзі тэрыторыя Беларусі становіцца часткай Вялікага княства Літоўскага - аднаго з найбуйнейшых дзяржаўных аб'яднанняў таго часу. Беларуская нацыя фармавалася ў рамках ВКЛ на аснове змешвання славянскіх і балцкіх плямёнаў.

Мы зусім не браты. За 300 гадоў, з сярэдзіны 14-га да другой паловы 17-га стагоддзя, паміж Маскоўскім княствам і Вялікім княствам Літоўскім адбыліся 12 поўнамаштабных войн. Калі не лічыць пастаяннай калатнечы і памежных канфліктаў.

У савецкія часы сцвярджалася, што падчас Другой сусветнай вайны Беларусь страціла кожнага чацвёртага жыхара, але мала хто ведае, што падчас вайны Вялікага княства Літоўскага з Масковіяй у 1654-1668 гадах на тэрыторыі нашай краіны загінуў кожны другі жыхар, а ва ўсходняй яе частцы былі забітыя, памерлі ад хвароб або былі сагнаны ў рабства на Усход больш за 80 адсоткаў насельніцтва.

У 16 стагоддзі, з мэтай абароны ўсходніх земляў княства ад Маскоўскай дзяржавы, ВКЛ і Каралеўства Польскае аб'ядналіся ў Рэч Паспалітую абодвух народаў. Гэта было канфедэратыўнае ўтварэнне, дзе Вялікае княства Літоўскае захавала ўсе інстытуты дзяржаўнасці, у тым ліку войска, заканадаўства, органы самакіравання, суд, грашовую сістэму і гэтак далей.

У канцы 18-га стагоддзя Расея сілай зброі і грошай захапіла Вялікае княства Літоўскае (маюцца на ўвазе сумна знакамітыя «тры падзелы Рэчы Паспалітай» у канцы 18-га стагоддзя). На загад расейскіх цароў нас, ліцвінаў, перайменавалі ў беларусаў і ператварылі з уніятаў у праваслаўных.

І далей - больш за 200 гадоў - спачатку ў Расейскай імперыі, затым у СССР, а потым на працягу 30 гадоў прарасейскай дыктатуры Лукашэнкі - беларусаў спрабавалі знішчыць як нацыю.

Здушваліся шматлікія паўстанні, якія праводзіліся беларусамі супольна з палякамі і літоўцамі на захопленых тэрыторыях. У 1918 годзе бальшавікі здушылі спробу беларусаў стварыць незалежную дзяржаву — Беларускую Народную Рэспубліку.

Знішчаліся наша культура і мова, былі забітыя найлепшыя прадстаўнікі нацыянальнай інтэлігенцыі, пісьменнікі, паэты, мастакі, музыкі. Знішчалі нацыянальную эліту, у тым ліку найлепшых кіраўнікоў, эканамістаў і палітыкаў. Сотні тысяч сялян былі высланыя ў Сібір, дзе загінулі. Сярод іх былі і мае продкі, якіх «раскулачылі», гэта значыць абрабавалі, а затым адправілі паміраць у Расею.

Так, у 1991 годзе Беларусь набыла незалежнасць. Аднак прыход да ўлады ў 1994 годзе дыктатара Лукашэнкі практычна спыніў працэс пабудовы сапраўды незалежнай нацыянальнай дзяржавы.

За танныя нафту і газ Лукашэнка расплачваўся незалежнасцю і русіфікацыяй. У краіне няма ніводнага беларускамоўнага ўніверсітэта, практычна не засталося беларускамоўных школ, колькасць гадзін выкладання ў школах прадметаў на роднай мове — мізэрная. Усе дзяржаўныя медыя, уключаючы тэлеканалы - рускамоўныя. Выклад у школах і ўніверсітэтах гісторыі — фальсіфікаваны ва ўгоду Расеі. Многія гісторыкі і літаратары абвешчаныя экстрэмістамі, апынуліся ў турмах ці ў выгнанні.

У палітычным, вайсковым, эканамічным плане Беларусь залежыць ад Расеі, але масавыя пратэсты ў 2020 годзе паказалі, што нацыя жывая. Людзі выйшлі на вуліцы (каля мільёна чалавек ва ўсёй краіне) з гістарычнымі нацыянальнымі сімваламі - бел-чырвона-белым сцягам і гербам "Пагоня". Беларусы заявілі аб імкненні да свабоды і незалежнасці.

Так, пры падтрымцы Крамля Лукашэнку ўдалося здушыць нацыянальнае паўстанне. Але галоўнае адбылося - увесь свет убачыў, што беларусы - еўрапейская нацыя, Беларусь - не частка Расеі.

А зараз раскажу пра тое, як я бачу вызваленне Беларусі. Упэўнена, што цяперашняя адсталая Расея немінуча саступіць у вайне, якую яна вядзе супраць Украіны. Магчыма, гэта яе апошні кідок на Захад. У далейшым Расею чакае немінучая параза і, магчыма, распад.

І для нас, беларусаў, гэта будзе гістарычны шанец.

Успомнім, што адбывалася напярэдадні 1991 гады. Паралельна з распадам СССР адбылося раскіданне сацыялістычнага блока. З 1989 года ва Усходняй Еўропе адбываецца масавае падзенне камуністычных рэжымаў: круглы стол і свабодныя выбары ў Польшчы, падзенне Бэрлінскага муру, аксамітная рэвалюцыя ў Чэхаславакіі, вызваленне Вугоршчыны і Балгарыі, пакаранне дыктатара Чаўшэску ў Румыніі.

Тое самае будзе адбывацца і ў нас. Упэўнена, што як толькі актывізуюцца разбуральныя працэсы ў Расеі, немінуча пачнуцца перамены ў Беларусі.

Думаю, гэта будзе адбывацца паводле некалькіх сцэнароў:

- праз масавы народны пратэст;

- праз наменклатурны пераварот (магчыма, разам з масавым пратэстам).

Мы памятаем, як хутка «пераабулася» савецкая наменклатура ў 1990-1991 гадах і перафарбавалася ў дэмакратаў. Тое самае будзе адбывацца і гэтым разам. Для іх гэта пытанне выжывання, сённяшнія беларускія чыноўнікі не хочуць у склад Расеі. А заўтра яны хутка стануць пад бел-чырвона-белыя сцягі.

Праблема, з якой можа сутыкнуцца новы беларускі ўрад, у які павінны будуць увайсці палітвязні, якія выйдуць з турмаў, і прадстаўнікі эміграцыі і частка наменклатуры – гэта супраціў з боку часткі сілавых структур, якія ператварыліся за Лукашэнкам у бандфармаванні. Менавіта яны ў апошнія гады чыняць злачынствы супраць чалавечнасці, у якіх абвінавачваецца рэжым.

У гэтым выпадку новы кааліцыйны ўрад Беларусі можа запрасіць у краіну міжнародныя міратворчыя сілы пад эгідай NATO і ААН - для забеспячэння правапарадку і стабільнасці. Гэта могуць быць сілы пад умоўнай назвай BYFOR, на прыкладзе KFOR — міжнародных сілаў пад кіраўніцтвам NATO, якія адказваюць за забеспячэнне стабільнасці ў Косаве. Сілы KFOR былі створаныя ў адпаведнасці з рэзалюцыяй Рады Бяспекі ААН.

Дакладна такія ж міратворчыя сілы пад назвай BYFOR можна будзе запрасіць у Беларусь.

Далей наш шлях ясны. Мы павінны неадкладна выходзіць з «саюзнай дзяржавы», АДКБ, ЕАЭС, СНД і заявіць аб імкненні ўступіць у Еўрасаюз і NATO. Нават нейтральны статус у нашым выпадку немагчымы і немінуча прывядзе да працягу расейскага ўплыву і акупацыі. Гэтага дапусціць ні ў якім разе нельга. Таму будучыня Беларусі - толькі ў ЕЗ і NATO.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com