«Незразумелы вэрхал у калоніі з Навальным пачаўся яшчэ ўвечары 15 лютага»

Стала вядома, што адбывалася напярэдадні смерці галоўнага апанента Крамля.

Вязень калоніі №3, дзе Аляксей Навальны адбываў тэрмін, расказаў «Новой газете. Еўропа», што адбывалася ў калоніі напярэдадні смерці расейскага апазіцыйнага палітыка.

З сувяззю з папраўчай калоніяй №3 на Ямале («Ямская тройка» або «Тройка», СМІ далі мянушку калоніі «Палярны воўк») і так меліся пэўныя праблемы. Гэта тлумачылася аддаленасцю ПК ад густанаселеных тэрыторый і асаблівым рэжымам утрымання.

У дзень смерці Аляксея Навальнага нефармальная камунікацыя з ВК-3, гэта значыць без кантролю з боку супрацоўнікаў Федэральнай службы выканання пакаранняў, стала яшчэ больш складанай. Але рэдакцыя здолела выйсці на сувязь з адным са зняволеных, і ён расказаў, што «незразумелы кіпеж пачаўся ў крытцы яшчэ ўвечары 15 лютага».

– Пачалося ўсё з таго, што вечаровая паверка, яна ў нас праходзіць з 20:00 да 20:30, была моцна паскораная, – расказаў зняволены ВК-3. – Такое часта бывае напярэдадні святаў, калі вертухаі за стол спяшаюцца, але ўчора ніякага свята не было. Потым нас замкнулі ў бараках, папярэдзілі, каб не было ніякіх рухаў паміж баракамі, і ўзмацнілі ахову. Так што на вуліцу і нос было не высунуць. Было чуваць, як на тэрыторыю зоны позна вечарам і ноччу тры разы заязджалі нейкія машыны, але якія менавіта, у акенца не разгледзіш.

Паводле словаў зняволенага, раніца 16 лютага пачалася з татальнага «шмону» баракаў. Супрацоўнікі калоніі канфіскавалі некалькі сотавых тэлефонаў, карты і нават кіпяцільнікі, на карыстанне якімі раней глядзелі скрозь пальцы. З фразаў аховы зняволеныя зрабілі выснову, што ў калоніі чакаецца праверка.

– Звычайна пра такія праверкі і адміністрацыя зоны, і зняволеныя даведваюцца не за дзень-два да прыезду, а прыкладна за месяц, – кажа крыніца «Новай. Еўропа», – і рыхтуюцца да іх загадзя. Таму што ні сядзельцам, ні вертухаям (ахоўнікам) лішнія хібы, якія могуць знайсці правяральнікі, не патрэбныя. А тут бах, з бухты барахты – і камісія прыязджае! Відавочна, павінна было нешта здарыцца!

Паводле словаў зняволенага, пра смерць Аляксея Навальнага ў калоніі стала вядома блізу 10 гадзіны раніцы (12:00 паводле маскоўскага часу).

– АПКТ (адзінае памяшканне камернага тыпу, часта выконвае ў калоніях функцыі штрафнога ізалятара, ШІЗА, у ВК-3 АПКТ прадугледжана на 50 месцаў), куды яго змясцілі, размешчанае ў баку ад баракаў, але калі б туды пад'язджала хуткая, то гэта было б відаць, – кажа зняволены. – Ніякіх хуткіх раніцай 16-га ў калоніі не было, з'явілася толькі пасля таго, як стала вядома, што Навальны ўжо мёртвы. Так што я думаю, што Навальны памёр значна раней за той час, які абвясцілі. Хутчэй за ўсё, яшчэ ўчора ўвечары. А інакш нашто трэба было замыкаць нас наглуха ў бараках, а раніцай ладзіць шмон?

У той самы час суразмоўца «Новай. Еўропа» мяркуе, што смерць Навальнага была нечаканасцю і для кіраўніцтва калоніі.

– З самай раніцы і «гаспадар» (кіраўнік калоніі), і «кум» (кіраўнік аператыўнай часткі калоніі) хадзілі як пустым мяшком па галаве прышыбленыя, – кажа зняволены. – Днём, прыкладна гадзіне а трэцяй (17:00 паводле Масквы), у адміністрацыю адразу некалькі машынаў праехала. Адна з «Савы» (ПК-18, «Палярная сава», – калонія для асуджаных пажыццёва), яшчэ парачка, мабыць, з Лабытнангі (найбліжэйшы да пасёлка Харп горад, прыкладна за 35 км) і адна дакладна з Салехарда (прыкладна 70 км ад Харпа). Я так мяркую, агульную пазіцыю перад камісіяй з Масквы выпрацоўвалі.

Пра тое, што ў ПК-3 прыбывае камісія з цэнтральнага апарату ФСВП, у калоніі даведаліся прыкладна ў той самы час, што і пра смерць Навальнага. Гэта, на думку зняволеных, стала яшчэ адным доказам таго, што палітвязня не стала значна раней за абвешчанае. Але ўсё роўна ў калоніі ўпэўненыя, што прамога дачынення да смерці Навальнага ні «гаспадар Каліна» (кіраўнік ВК-3, палкоўнік унутранай службы Вадзім Калінін), ні ягоныя падначаленыя дачынення не маюць. Хоць там цалкам не адмаўляюцца ад здагадкі, што кіраўніцтву калоніі давялося выконваць загад, які выконваць не хацелася.

– Дакладны час смерці вызначае першапачатковая экспертыза, – каментуе «Новай. Еўропа» патолагаанатамка Ірына Тумакова. – З тэмпературы цела, трупнага адубення, змесціва ўнутраных органаў. Паколькі сваякі сумняваюцца ў заяўленай уладамі прычыне смерці, то будуць настойваць на незалежнай экспертызе, якая з верагоднасцю 99% зможа вызначыць менавіта прычыну смерці. Калі Навальны сапраўды памёр ад тромбафіліі, як заяўляюць улады, то на выкрыцці гэта будзе ясна відаць, і паўторная экспертыза гэта зможа пацвердзіць. Адарваны тромб – цяпер сапраўднае пракляцце, ад якога паміраюць больш, чым ад СНІДу і раку разам узятых.

Калі тромб закаркоўвае лёгачную артэрыю, то смерць надыходзіць цягам секундаў. А да гэтага моманту чалавек можа нават не падазраваць, што жыць яму засталося лічаныя хвіліны.

Але дакладны час смерці паўторная экспертыза, хутчэй за ўсё, вызначыць ужо не зможа.

Як патлумачыў «Новай. Еўропа» судмедэксперт Ігар С. (прозвішча ёсць у рэдакцыі), дакладны час смерці неабходны для таго, каб не толькі вызначыць прычыну смерці, а каб аднавіць падзеі, якія папярэднічалі прыпынення жыццядзейнасці.

Тромб мог адарвацца сам сабой, а мог – ад механічнага ўздзеяння. Напрыклад, Навальнага маглі ўдарыць па назе, дзе гэты тромб спеў, ад чаго ён адарваўся ад вены і пайшоў «шпацыраваць» па арганізме.

І менавіта такія звесткі эксперты атрымліваюць падчас першага ўскрыцця.

– Пасля першага ўскрыцця ўнутраныя органы будуць знаходзіцца ў такім стане, што мала што скажуць экспертам, – кажа судовы медык. – А значыць, вялікая верагоднасць таго, што апошнія гадзіны жыцця Аляксея Навальнага так і застануцца таямніцай для ягоных сваякоў і грамадскасці. Калі толькі сваякі не даб'юцца таго, каб першае ўскрыццё адбывалася з удзелам незалежных экспертаў, якія не дазволяць унесці ў дакументы факты, што не адпавядаюць рэчаіснасці. У адваротным выпадку аспрэчыць час смерці будзе немагчыма, а значыць, і аднавіць падзеі, якія гэтай смерці папярэднічалі, будзе цяжка.