The Guardian: «Завісанне ў смартфоне» не так дэструктыўна, як многія ўважаюць

Смартфоны з кожным годам становяцца ўсё важнейшымі элементамі нашага жыцця.

Смартфоны з кожным годам становяцца ўсё важнейшымі элементамі нашага жыцця, падвышаючы ўзровень трывогі датычна іх патэнцыйнай шкоды. Адказы на адны з самых трывожных пытанняў на гэтую тэму дае прафесар псіхалогіі Піт Этчэлс з Універсітэта Бат-Спа ў артыкуле для The Guardian.

Ці варта хвалявацца пра экранны час?

«Экранны час» – даволі размытае паняцце, таму моцна хвалявацца наконт яго не варта. Колькасць часу, які мы трацім на тыя ці іншыя экранныя тэхналогіі, насамрэч мала што гаворыць аб тым, што менавіта мы робім у гэты час, аб якасці спажыванага намі кантэнту, аб тым, чаму мы яго спажываем, або аб кантэксце, у якім мы яго выкарыстоўваем. Калі б мы засяродзіліся на гэтых рэчах, а не проста на тым, як часта мы карыстаемся экранамі, мы маглі б значна лепш зразумець, у чым заключаюцца перавагі і рызыкі.

Ці залежым мы ад сваіх смартфонаў?

Мы шмат гаворым аб розных тыпах лічбавай «залежнасці»: ад смартфонаў, інтэрнэту, сацыяльных сетак і гэтак далей. Ніводная з іх не з'яўляецца афіцыйным клінічным разладам, таму ў медычным сэнсе – не, вы не залежыце ад свайго смартфона. Аднак мы часта выкарыстоўваем слова «залежнасць» у неклінічным, паўсядзённым сэнсе, калі насамрэч маем на ўвазе, што нам сапраўды нешта падабаецца, але, магчыма, мы надзяляем гэтаму занадта шмат часу.

Няўжо экраны сапсавалі нашу ўвагу?

Ходзяць пагалоскі аб тым, што наша канцэнтрацыя ўвагі зараз прыкладна на секунду карацейшая, чым у залатой рыбкі, і вінаватыя ў гэтым лічбавыя тэхналогіі. Аднак гэта не адпавядае рэчаіснасці: наша працягласць увагі не скарачаецца. Як і многія іншыя асцярогі з нагоды экранаў, гэтае хваляванне ўзнікла праз няправільнае разуменне таго, што такое ўвага.

У навукова-папулярнай літаратуры яе часта занадта спрошчана прадстаўляюць як нейкі пражэктар, які мы можам перамяшчаць, каб засяродзіцца на важных ці цікавых задачах. Аднак нам вельмі складана пераключаць увагу з адной задачы на іншую, і таму, паколькі нашы смартфоны могуць так адцягваць – кожнае паведамленне гучыць, як сірэна, заклікаючы нас праверыць сацыяльныя сеткі, – мы страчваем увагу на важнейшых для нас рэчах.

Экраны – толькі адна з частак нашай экасістэмы ўвагі: часам яны могуць аказваць станоўчае ўздзеянне, часам – адмоўнае, але гэта залежыць ад мноства іншых фактараў, якія атачаюць нас.

Чаму лічыцца, што завісанне ў смартфонах не прыносіць рэальнай карысці?

У кожнага з нас былі сітуацыі, калі мы занадта шмат часу марнавалі на бяздумны скролінг кантэнту. Мы бачым, як усе вакол сядзяць у сваіх тэлефонах, не зважаючы на навакольнае атачэнне, і гэта здаецца няправільным. Таму цалкам зразумела, што калі нехта заяўляе, што смартфоны па сваёй сутнасці шкодныя для нас, мы лёгка згаджаемся з гэтым.

Але напраўду усё значна складаней. У сродках масавай інфармацыі нам неаднаразова расказваюць вельмі негатыўныя гісторыі пра ўплыў смартфонаў, што мяняе наша стаўленне да іх і, у сваю чаргу, накладвае адбітак на наш асабісты досвед. З часам мы пачынаем дрэнна ставіцца да ўласнага выкарыстання тэхнікі (і ўвогуле негатыўна ўспрымаць яе) не таму, што яна сапраўды шкодная для нас, а таму, што так кажуць іншыя, і гэта ўспрымаецца без належнай крытыкі.

Гэта значыць турбавацца няма пра што?

Зусім не. Існуюць цалкам рэальныя праблемы, звязаныя з тым, як распрацоўваюцца і ўкараняюцца новыя лічбавыя тэхналогіі, і часта гэтыя працэсы адхіляюцца ад сацыяльнай адказнасці.

Калі мы зможам весці больш рацыянальныя і заснаваныя на фактах дыскусіі аб смартфонах, аб балансе паміж карысцю і рызыкай, то гэта дапаможа аказаць больш эфектыўны ціск на індустрыю, каб дабіцца значных змен.

Нам патрэбны больш якасныя даследаванні, якія спалучалі б галіновыя звесткі з адпаведнай тэорыяй і абʼектыўнымі звесткамі, атрыманымі ад асобных карыстальнікаў.

Нам трэба задаваць больш глыбокія пытанні, а менавіта: у чым заключаюцца перавагі нашага ўласнага выкарыстання смартфона, а дзе ёсць рэчы, якія мы хацелі б змяніць, і як гэта зрабіць найлепшым чынам.