ISW: У Іране пачынаецца барацьба за ўладу

Наступныя некалькі дзён будуць вызначальнымі.

Гібель прэзідэнта Ірана Ібрагіма Раісі будзе мець сур'ёзныя наступствы для пераемнасці вярхоўнага лідара, гаворыцца ў справаздачы Амерыканскага інстытута вывучэння вайны (ISW).

Раісі называлі адным з галоўных прэтэндэнтаў на тое, каб змяніць Алі Хаменеі на пасадзе вярхоўнага лідара. Хаменеі прызначыў Раісі на пасаду кіраўніка судовай сістэмы ў 2019 годзе і падтрымаў яго на прэзідэнцкіх выбарах у жніўні 2021 года.

ISW піша, што наступныя некалькі дзён могуць змяніць найбліжэйшую і доўгатэрміновую дынаміку рэжыму, у тым ліку пераемнасць вярхоўнага лідара. Аднак смерць Раісі ў выніку не зменіць цяперашнюю траекторыю рэжыму, накіраваную на больш жорсткую і кансерватыўную ўнутраную палітыку і больш агрэсіўную рэгіянальную палітыку.

У справаздачы сказана, што пасля смерці Раісі першы віцэ-прэзідэнт Махамад Махбер часова павінен выконваць абавязкі прэзідэнта. У спікера парламента Махамада Багера Галібафа і кіраўніка судовай улады Галама Хасейна Махсені Эджэі будзе 50 дзён, каб арганізаваць прэзідэнцкія выбары. З 2007 да 2021 год Махбер займаў пасаду кіраўніка Управы ў выкананні загаду імама Хамейні (EIKO) — паўдзяржаўнай арганізацыі, якая кіруецца вярхоўным лідарам Алі Хаменеі. Міністэрства фінансаў ЗША ўвяло санкцыі супраць Махбера і EIKO у студзені 2021 года.

Вярхоўны лідар Алі Хаменеі валодае найвышэйшым правам прыняцця пастаноў у Іране, аднак у Раісі ёсць значная ўлада ў рамках рэжыму. Раісі з'яўляецца намеснікам старшыні Асамблеі экспэртаў - органа ўлады, які паводле канстытуцыі адказвае за кантроль над вярхоўным лідарам і выбар ягонага пераемніка.

Іранцы пераабралі Раісі ў якасці прадстаўніка правінцыі Паўднёвы Харасан у Асамблеі экспэртаў падчас нядаўніх выбараў у Асамблею экспертаў у сакавіку 2024 года. Раісі таксама з'яўляецца чальцом Рады ў мэтазгоднасці, старшынём Вышэйшай рады нацыянальнай бяспекі, Вышэйшай рады культурнай рэвалюцыі і Вышэйшай рады кіберпрасторы.