WSJ: Паміж Кітаем і РФ разгараецца сапраўдная варожасць у Азіі

Масква абураная, але бяссільная.

Расея і Кітай перайшлі ад сяброўства «без межаў» да сапраўднай варожасці ў Азіі – у Цэнтральнай Азіі, якую Масква лічыць сваім заднім дваром. Дачыненні паміж Пуціным і Сі сутыкаюцца з глабальнымі амбіцыямі Пекіна.

Аб гэтым піша амерыканскае выданне The Wall Street Journal.

Гэтая напружанасць праяўляецца, калі на гэтым тыдні Сі і Пуцін знаходзяцца ў Казахстане на саміце Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Потым Сі плануе наведаць Таджыкістан у рамках восьмага візіту ў Цэнтральную Азію з таго часу, як ён стаў старшынёй КНР у 2013 годзе.

Кітай скарыстаўся вайной Расеі з Украінай, каб разбурыць традыцыйныя сферы ўплыву РФ. Залежнасць Масквы ад Пекіна ў падтрымцы расейскай вайсковай машыны змушае яе згаджацца з замахамі Кітая і ў Цэнтральнай Азіі, і ў Арктыцы.

Пекін уцягвае ў сваю арбіту мясцовыя эканомікі па ўсім стратэгічна важным рэгіёне. Кітайскія інвестыцыі адцягваюць увагу маладых рабочых з Расеі.

Чыгунка, якая фінансуецца Кітаем, абяцае злучыць рэгіён з Еўропай, абмінаючы расейскую тэрыторыю. Кітайскія праекты ў галіне аднаўляемай энэргетыкі дапамагаюць знізіць залежнасць ад расейскага газу.

Санджарбек Кулматаў, 29-гадовы працоўны на кітайскай фабрыцы ў Цэнтральным Узбекістане, кажа, што кітайскія грошы рэзка змянілі далягляды працаўладкавання для яго і яго суайчыннікаў.

Паводле звестак Міжнароднай арганізацыі міграцыі ААН, у 2023 годзе ў Расеі працавала амаль 1,3 мільёна ўзбекаў, тады як годам раней іх было 1,45 мільёна. «Любы беспрацоўны можа знайсці працу тут, а не ехаць у Расею», – кажа Кулматаў.

Для царскай Расеі Цэнтральная Азія была падобная таму, чым быў Захад для амерыканскіх першапраходцаў: нібы дзікай тэрыторыяй для экспансіі, мадэрнізацыі і здабычы рэсурсаў.

Эксплуатацыя і мадэрнізацыя працягнуліся пры Саветах, якія дбайна ахоўвалі межы імперыі ад замахаў Кітая.

Змена ўлады ў рэгіёне адбывалася ўжо шмат гадоў, але паскорылася пасля пачатку канфлікту РФ з Украінай, які многія тут успрынялі як грубае і злавеснае парушэнне тэрытарыяльнай цэласнасці былой савецкай рэспублікі.

Замест таго каб падтрымаць Маскву, усе пяць цэнтральнаазіяцкіх дзяржаў аддалі перавагу захаваць нейтралітэт.

«Кітай стварае выяву будучыні для Цэнтральнай Азіі. Расея – недальнабачны палітычны рэжым, які не інвестуе ва ўласныя стратэгічныя мэты Цэнтральнай Азіі», – кажа навуковы супрацоўнік Расейска-Еўразійскага цэнтра Карнегі Тэмур Умараў.

Для Кітая і Расеі Цэнтральная Азія становіцца ўсё важнейшым транспартным калідорам. Яна дае Пуціну больш прамы доступ да рынкаў Паўднёвай Азіі. Яна займае цэнтральнае месца ў ініцыятыве Сі Цзіньпіна «Адзін пояс – адзін шлях».

ЗША таксама нядаўна актывізавалі намаганні па аднаўленне ўплыву ў Цэнтральнай Азіі, накіраваўшы ў рэгіён шэраг высокапастаўленых чыноўнікаў.

На працягу многіх гадоў паміж Расеяй і Кітаем існаваў негалосны падзел працы ў рэгіёне: Расея забяспечвае бяспеку, Кітай засяроджаны на развіцці і інвестыцыях.

Цяпер Пекін мяняе баланс, выкарыстоўваючы свой вялікі эканамічны ўплыў для ўзмацнення ўплыву палітычнага.

Летась аб'ём гандлю паміж Кітаем і Цэнтральнай Азіяй вырас да 98 мільярдаў даляраў, больш чым утрая ў параўнанні з 2016 годам.

Ва Узбекістане, найбольш густанаселеным і прамыслова развітым з пяці постсавецкіх дзяржаў Цэнтральнай Азіі, у 2023 годзе Кітай выцесніў Расею з першага месца сярод гандлёвых партнёраў.

Краіна спрабуе інтэгравацца ў сусветную эканоміку пасля двух дзесяцігоддзяў ізаляцыянізму.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com