Ізраільскі вайсковы экспэрт: Іран атрымаў звонкую і публічную аплявуху

Ці чакаць вялікай вайны на Блізкім Усходзе?

Ізраіль за некалькі дзён ліквідаваў высокапастаўленага вайсковага камандзіра «Хезбалы» і кіраўніка яе стратэгічнага падраздзялення Фуада Шукра і верхавода ХАМАС Ісмаіла Ханію. Чаму Ізраіль пайшоў на такія аперацыі на тэрыторыі іншых краін?

Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з ізраільскім ваенным экспэртам Давідам Шарпам:

- Літаральна ўчора Ізраіль канчаткова пацвердзіў ліквідацыю камандзіра баявога крыла ХАМАС Мухамеда Дэйфа ў Газе, якая адбылася ўжо даволі даўно. Гэтая аперацыя можа быць адной з самых значных не толькі за гэтую вайну, а ўвогуле за многія гады. Гэтая аперацыя даўняя, ужо прайшлі тыдні, аднак не было стоадсоткавага пацвярджэння, што ён забіты, а ХАМАС з прынцыпу аб гэтым не паведамляў.

Важна разумець розніцу паміж тым, што адбылося ў Тэгеране і Бейруце. Скажам так, гэта крыху розныя гісторыі. Давайце пачнём з Тэгерана, дзе быў забіты кіраўнік палітбюро ХАМАС. Фармальна - гэта чалавек нумар адзін у арганізацыі. Але нефармальна галоўную ролю адыгрывае група ХАМАС у Газе, хоць рангам ён, можна сказаць, ніжэйшы, але ў практычных пытаннях ён адыгрывае цяпер найважнейшую ролю. Замежнае крыло адыгрывае больш прадстаўнічую і забяспечвальную ролю.

Пасля 7 кастрычніка на палітычным і ваенным узроўнях была прынятая пастанова знішчыць усіх, хто мае дачыненне да тэрарыстычнага нападу на Ізраіль. У першую чаргу - гэта вышэйшыя фігуры ХАМАС, якія маюць прамое дачыненне да нападу 7 кастрычніка. Гэтая пастанова абсалютна прынцыповая і, спадзяюся, беззваротная. Яна мае вялікае значэнне з пункту гледжання прадухілення будучых тэрактаў, а таксама дэманстрацыі сілы і падвышэння маралі насельніцтва. Гэта пасыл ворагу, што тыя, хто ажыццяўляе тэракты, не застануцца беспакаранымі. Тут можна прывесці яшчэ шмат довадаў, але важна, што прынятая абсалютна дакладная і зразумелая пастанова, якую ніхто не касаваў.

У рамках гэтай пастановы і быў ліквідаваны Ісмаіл Ханія. Хоць ён і не быў у баявым крыле ХАМАС, але гэта чалавек, які неаднаразова прымаў пастановы аб тэрактах, у стратэгіі барацьбы з Ізраілем, а гэта значыць - знішчэнню мірных ізраільцян направа і налева. Гэты чалавек даўным-даўно, як прынята меркаваць у ізраільскіх спецслужбах, "зажыўся", што называецца.

Прыкладна 20 гадоў таму быў адзін знакаміты замах, калі для нападу на ўсю верхавіну ХАМАС пабаяліся выкарыстоўваць занадта цяжкую бомбу, каб пазбегнуць ахвяр сярод цывільнага насельніцтва. У выніку ўся верхавіна арганізацыі выжыла. Тамака, дарэчы, быў і Ханія.

Цалкам лагічна, што Ханія быў адной з прыярытэтных цэляў, таму пры першай жа добрай магчымасці яго надумалі знішчыць. Да некаторых часоў ён у асноўным знаходзіўся ў Катары, а з Катарам у Ізраіля існуе галосная-галосная дамоўленасць: не чапаць баевікоў ХАМАС на тэрыторыі гэтай краіны. Доха адыгрывае важную ролю як пасярэднік для перамоў з ХАМАС у абмене закладнікаў.

Адпаведна, калі Ізраіль не хоча разарваць усе стасункі з Катарам, ён не можа адкрыта наносіць удары па тэрыторыі краіны, хаця калі-небудзь гэта цалкам можа змяніцца.

Варта адзначыць, што Ізраіль не браў на сябе адказнасць за ліквідацыю Ханіі, гэта важная агаворка, але я разважаю, як калі б гэта быў Ізраіль. З гэтага пункту гледжання ліквідацыя Ханіі ў Тэгеране, як гаворыцца - сумяшчэнне "прыемнага з карысным". Іран - гэта вораг Ізраіля, які вядзе супраць нас вайну: іранскія саюзнікі запускаюць ракеты па Ізраілі, Іран і сам наносіў удары, Корпусам вартавых ісламскай рэвалюцыі і іранскай выведкай арганізуюцца тэракты супраць ізраільцян па ўсім свеце. Няма якіх-небудзь палітычных прычын, як у выпадку з Катарам, не ліквідаваць кіраўніка ХАМАС у Іране.

Гэта ж і важны пасыл Ірану, што калі мы можам дастаць у такім ахоўным і цікавым месцы вашага дарагога госця, то мы можам дастаць і вас. Дык я бачу гэтую логіку. Натуральна, што знішчэнне кіраўніка палітбюро ХАМАС, які прыбыў на інаўгурацыю прэзідэнта Ірана, які абдымаўся з ім за лічаныя гадзіны да ліквідацыі, што сустракаўся з духоўным лідарам і гэтак далей, гэта вельмі звонкая і публічная аплявуха Ірану, які не збярог гэтага самага дорага госця.

- Ці адкажа Іран?

- Тэгеран такога пацярпець не зможа. Відавочна, Іран нанясе ўдар па Ізраілі, цалкам магчыма, што гэта будзе адкрыты ўдар ракетамі ці нешта падобнае. Супольнікі Ірана да гэтага падключацца, хаця яны і так рэгулярна наносяць удары па тэрыторыі Ізраіля.

Гэтая рызыка напэўна прымалася ў разлік. На мой погляд, знішчэнне кіраўніка палітбюро ХАМАС - гэта настолькі прынцыповы момант, што рызыка была апраўданая. Паглядзім, як бакі павядуць сябе, каб зрабіць канчатковыя высновы.

Што да ліквідацыі Фуада Шакра, то тут іншая сітуацыя. Скажам так, гэта адбылося ў рамках адной вайны, аднак з рознымі супраціўнікамі і з розных прычын. Як вы правільна сказалі, гэта чалавек нумар адзін у вайсковай герархіі «Хезбалы», хоць яна ў іх не зусім строгая ў тым плане, што ён адыгрывае ролю гетмана, якому ўсе падпарадкоўваюцца. Я б сказаў, што ён першы сярод пары-тройкі роўных, гэта найбліжэйшы дарадца Хасана Насралы (трэці генеральны сакратар «Хезбалы» — рэд.) у стратэгічных і ваенных пытаннях, чалец «Савета Джыхада», вузкай рады, якая калектыўна разглядае пытанні, звязаныя з вайсковымі і замежнапалітычнымі справамі.

Так што Фуад Шакра - гэта вельмі важная фігура, разам з ім у Бейруце загінуў іранскі вайсковы дарадца, прычым відавочна афіцэр не самага нізкага рангу. Але тут сэнс быў у іншым. «Хезбала» вядзе з Ізраілем нейкую абмежаваную вайну, у рамках якой бакі прытрымліваюцца пэўных правілаў, устаноўленых у першую чаргу для сябе, каб не перайсці да вялікай вайны. Але пры гэтым гэтыя правілы пашыраюцца, калі адбываецца абмен ударамі. Магчымы рознага кшталту эксцэсы.

Сказаць, што ўдар «Хезбалы», які прывёў да гібелі 12 дзяцей і падлеткаў у Ізраілі, гэта нейкі эксцэс - значыць нічога не сказаць. Гэта і нагода, і прычына не толькі для сур'ёзнага ўдару, але і для пачатку вялікай вайны. Аднак Ізраіль пакуль не пайшоў на пачатак вялікай вайны, пры гэтым пастанавілі адказаць вельмі балюча для «Хезбалы».

Знішчэнне камандзіра такога кшталту - больш чым балюча, тут «Хезбала» дапусціла памылку. Магчыма, яны думалі, што Ізраіль не адважыцца стукнуць па Бейруце, а Бейрут для іх гэта святое, яны заўсёды пагражалі Ізраілю, што «калі вы краняце кагосьці тут ці нешта зробіце, то вас чакае цяжкі адказ».

Альбо яны ўвогуле думалі, што Ізраіль не наважыцца на адказ, гэта грубая памылка. Яму не ўдалося пазбегнуць назірання ізраільскай выведкі, якая ведала, дзе знаходзіцца Шакра, ну а далей усё было справай тэхнікі - самалёты F-35 паклалі пару-тройку высокадакладных бомбаў у кут будынка, дзе ён знаходзіўся. Вынік відавочны.

Так што гэта два розныя выпадкі. У сітуацыі з верхаводам «Хезбалы» пастановы прымаліся з адной нагоды, з Ханіі - з іншай. Але ў часе гэта крыху супала.

- Галоўнае пытанне, якое сёння ўсё задаюць: ці чакаць вялікай вайны на Блізкім Усходзе. Ці мы ўбачым паўтарэнне абмену ўдарамі паміж Іранам і Ізраілем, як было раней?

- Тут важна зразумець, што вялікая вайна з удзелам Ірана і без яго ўдзелу - гэта розныя пытанні. Калі разглядаць вялікую вайну супраць «Хэзбалы» без удзелу Ірана, то тут магчымасці вельмі вялікія.

Па-першае, «Хезбала» сама па сабе. Так, там ёсць узгадненне пэўных момантаў з Іранам, але яна самастойная.

Варта меркаваць, што «Хезбала» пойдзе на дастаткова магутны адказ, мякка кажучы, у дачыненні да Ізраіля. І далей, бо Ізраіль не абраў вялікую вайну ў ініцыятыўным парадку, усё будзе залежаць ад гэтага адказу «Хезбалы». Калі нешта будзе балючым або празмерна выходзіць за межы, то адказ Ізраіля на гэтыя дзеянні будзе адпаведным. Вялікія шанцы, што паводле прынцыпу «пайшло-паехала» ўся гэтая справа пяройдзе ў вялікую вайну. А, магчыма, не.

Усё будзе залежаць ад смеласці бакоў. Ад таго, што куды патрапіць. Дуумаю, што Ізраіль павінен са стратэгічных меркаванняў пачаць вялікую вайну з «Хезбалой». Маштабная аперацыя неабходная, каб змяніць правілы гульні, якія для Ізраіля стратэгічна абсалютна непрымальныя. Аднак гэтая пастанова або не была прынятая, або з гэтым падумалі пачакаць нейкую колькасць тыдняў, каб скончыць сёе-тое ў Газе, дзесьці лепш падрыхтавацца. Магчыма і такое.

У кожным выпадку, калі пастанавілі знішчыць Фуада Шукра ў Бейруце, то зыходзілі з таго, што шанец на вялікую вайну з «Хезбалой» ёсць. Хоць да гэтага і не ішлі мэтанакіравана, але такі варыянт не выключалі, асабліва зараз, калі будзе, відавочна, сур'ёзны абмен ударамі.

Што тычыцца Ірана, то яго падключэнне проста ў ініцыятыўным парадку да вялікай вайны Ізраіля з «Хезбалой» магчымае, але я б сказаў, што гэтая імавернасць далёкая ад 100%. У гэтым выпадку Іран чакаюць сур'ёзныя наступствы вайсковага характару ад Ізраіля, а таксама магчымыя праблемы са Злучанымі Штатамі.

Абмен ударамі цалкам магчымы, але сёе-тое мяняе ліквідацыя Ханіі ў Тэгеране. Калі Іран нанясе па Ізраілі нейкі абмежаваны аднаразовы ўдар, то пытанне ў тым, ці будзе адказ Ізраіля на гэта ці не. Мінулы раз, калі Іран нанёс удар па Ізраілі, дэманстратыўны, хоць і безвыніковы, Ізраіль адказаў вельмі балючы уколам, нават не ўзяў на сябе адказнасць, хаця знішчыў ключавы элемент СПА Ірана.

На гэты раз таксама шмат будзе залежаць ад адказу Ізраіля. Ірану вялікая вайна з Ізраілем невыгодная, але паглядзім. У той момант, калі адбываюцца такія абмены ўдарамі, шанцы на гэта падвышаюцца, нават калі ў супраціўнікаў няма жадання пачынаць нешта сапраўды большае.

У адсотках гэта ацаніць складана, але я б сказаў, што ў выпадку з «Хезбалой» шанец на вялікую вайну дастаткова вялікі. Гэтая імавернасць будзе захаваюцца яшчэ бліжэйшыя некалькі тыдняў, дзесьці да сярэдзіны восені, нават калі на пэўны час усё сцішыцца.

А з Іранам, як я ўжо казаў, ёсць і завязка на «Хезбалу», ёсць прыніжаны гонар ад таго, што адбылося ў Тэгеране. З вялікай імавернасцю можна сказаць, што ў найбліжэйшыя дні плануецца ўдар у адказ, магчымыя і іншыя дзеянні Ірана супраць Ізраіля, але гэта ўжо больш да класічнага тэрарызму. Так што сітуацыя напружаная.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com