Беларусы правялі эксперымент з праблемнымі доларамі

У якім банку іх прымуць паводле новых правілаў?

З 1 кастрычніка ў Беларусі ўведзены паслабленні для прыёму валюты: у купюраў з кропкамі або плямамі, што свецяцца ў ультрафіялеце, з’явіліся новыя шанцы на абмен. Журналісты «Онлайнера»

Добрыя навіны для тых, у каго дома захоўвалася валюта, раней непрыдатная для абмену, пачалі з’яўляцца з верасня. Тады старшыня праўлення Нацбанка Раман Галоўчанка паведаміў пра вынікі даследавання, якое на запыт рэгулятара праводзіла Акадэмія навук: не кожнае свячэнне банкноты ў ультрафіялеце з’яўляецца цвіллю, не кожная цвіль прыводзіць да страты плацежаздольнасці банкноты.

— Папярэдняя выснова такая, што, напэўна, наяўність элементаў, якія бачныя толькі ў ультрафіялетавым спектры, не будзе з’яўляцца абмежаваннем для прыёму такіх купюр, — адзначыў ён.

З 1 кастрычніка патрабаванні да купюр змякчыліся:

— Усе ультрафіялетавыя свяцення валюты (нейкая кропка або пляма) будуць прызнавацца плацежаздольнымі. Адпаведна, банк будзе абавязаны забіраць такую купюру, — растлумачыў намеснік старшыні праўлення Нацбанка Андрэй Картун.

Паслабленні не закранулі ветхіх купюр: банкі па-ранейшаму не змогуць прыняць банкноты з істотнымі пашкоджаннямі — надрывамі, парваныя банкноты, а потым склееныя, з прыкметнымі надпісамі.

Якія купюры беларусам удалося памяняць у кастрычніку?

Абстаноўку ў абменніках мы паназіралі 8—9 кастрычніка ў вячэрні час у гандлёвым цэнтры Green City на Каменнай Горцы. Карціна звыклая для буйнога ГЦ у раёне: перыядычна ў касы выстройваюцца невялікія чэргі з некалькіх чалавек, але хутка раствараюцца. Часцей гэта адбываецца ў аддзяленні «Тэхнабанка», якое знаходзіцца ў цэнтры першага паверха: у гэтай кропкі высокая праходнасць. А вось калі прыйсці ў абменнік «РРБ-Банка» на другім паверсе, можна апынуцца першым у касу: пункт абмену з’явіўся ў гэтым месцы не так даўно. Сярод тых, хто цікавіцца валютнымі аперацыямі, заўважаем маладую пару з букетам, дзяўчыну без курткі, сям’ю з двума маленькімі дзецьмі, мужчыну ў скураной куртцы — у цэлым вылучыць «тыповага кліента» складана.

Некаторыя беларусы ў кастрычніку прыцэльна праверылі самыя праблемныя са сваіх купюр: ці пройдуць яны касу з улікам паслабленняў? Напрыклад, у Веранікі з Мінска такіх грошай сабралася на суму ў $500 — пяць банкнот па сотні.

— Буквальна днямі вырашыла паспрабаваць здаць купюры, якія раней не прымалі ў некалькіх банках. Дакладней, прымалі толькі з камісіяй: казалі, што свецяцца ў ультрафіялеце, а адну купюру не хацелі прымаць, бо яна ад старасці пажаўцела. У выніку ў «БСБ-Банку» прынялі ўсё, акрамя тых, што з відавочнымі плямамі, — гэтыя, сказалі, толькі з камісіяй, — падзялілася дзяўчына.

Надзеі пашанцавала абмяняць залежалыя з адпачынку купюры:

— 7 кастрычніка паспрабавала памяняць долары, якія месяц таму яшчэ ніхто не браў. Сума была $24, прывезла іх з Егіпта. Вонкава на іх нічога не відаць, але ў лямпах свяціліся — і ні адзін банк іх тады не браў. А цяпер дзеля цікавасці вырашыла паспрабаваць зноў. Аператар-касір доўга на іх глядзеў, але ўзяў. Гэта быў «МТБанк».

Сяргей распавёў, што ўвогуле часта сутыкаецца з пашкоджанымі купюрамі — звычайна такія проста захоўвае дома, а потым бярэ з сабой у паездкі па Еўропе і мяняе там. Але нядаўна паспрабаваў яшчэ раз здаць банкноты з недахопамі.

— У «Тэхнабанку» і «БСБ-Банку» нядаўна прынялі добрую суму, больш за $500. Я яшчэ выбраў такія, якія мне здаваліся не вельмі: долары з казіно са штампамі. І там і там без пытанняў узялі — у нас жа прэзідэнт сказаў, каб зменшылі ажыятаж па гэтым пытанні.

Ане ўдалося разабрацца з еўра, якія раней выклікалі сумневы:

— 5 кастрычніка ў «БНБ-Банку» здавала 50 еўра, якія былі крыху залітыя фарбай па светлым краі, — прынялі без пытанняў. А прыкладна паўтара месяца таму банк «капрэзнічаў», але не памятаю, які менавіта.

У Ірыны тым часам на руках былі якраз свяцячыся долары, і справа скончылася не зусім хэпі-эндам нават цяпер:

— Я мяняла $100. Яны свяціліся, і ў мяне іх прынялі толькі з камісіяй 9%. Гэта быў «Тэхнабанк».

Аналагічная сітуацыя з праблемнай сотняй і ў Вольгі:

— Здавала 7 кастрычніка $100 з плямамі ў «Тэхнабанку» — не ўзялі, прапаноўвалі толькі з камісіяй 9%.

У Васіля сумніўная купюра хавалася ў буйной суме — грошы ён мяняў яшчэ ў пачатку месяца.

— 1 кастрычніка мне трэба было здаць $7200. У «Статусбанку» прынялі $7100, а яшчэ адну купюру не ўзялі: унізе банкноты быў нібыта танер шырынёй 2 сантыметры і вышынёй 3 міліметры. Я пайшоў у «Альфа Банк» — там яе прынялі адразу.

Эксперымент: ці прымуць купюру са свяцячыміся плямамі?

Сумніўная купюра ёсць і ў нас. Гэта $20, якія ўладальнік захоўвае асобна ад астатніх у канверце з жартаўлівым надпісам «Брудныя грошы». На першы погляд гэта звычайныя долары, але калі прыгледзецца, то з аднаго боку плямы відаць няўзброеным вокам.

Ёсць і дробныя чорныя кропкі, якія з выгляду можна прыняць за цвіль, але не ясна, ці яна гэта. Дарэчы, цвілевы грыбок на доларах — звычайная з’ява, калі захоўваць валюту ў непрыдатных умовах. Мы ўжо пісалі, што яго распаўсюджанню спрыяюць прахалода ў памяшканні, высокая адносная вільготнасць (у норме яна павінна быць да 55%), адсутнасць вентыляцыі. Паліэтыленавы або цэлафанавы пакет увогуле стварае асяроддзе, дзе грыбку камфортна жыць і развівацца.

Пара ўбачыць грошы ў іншым святле — ультрафіялетавым. Для гэтага ў нас ёсць цэлых дзве прылады — УФ-ліхтарык і сканер. Банкаўскае абсталяванне і наметанае вока касіра замяніць гэтыя дэвайсы не могуць: мы распавядалі, што купюры ў банках правяраюць візуальна і з дапамогай дэтэктара, які паказвае іх у праходзячым і каса падаючым святле, пры дзесяціразовым павелічэнні, у рэжыме кантролю магнітных метак, у ультрафіялетавым святле і ў інфрачырвонай вобласці спектра. Работнікаў банкаў спецыяльна навучаюць нюансам праверкі банкнот: звычайны чалавек, нават калі заўважыць свячэнне ў ультрафіялеце, не будзе ведаць, дапушчальнае яно ці не.

Каб вынік быў больш прыкметны, адпраўляемся праводзіць досведы ў цёмны пакой. І пачынаем з іншай купюры, без статусу «падазроная». Гэту купюру ў $50 яе ўладальніца набыла летам у адным з аддзяленняў «Беларусбанка».

Чаканне: свяціцца будзе толькі ахоўная паласа з поліэфірнага матэрыялу. Рэальнасць: свяціцца яшчэ і вугалок купюры. Так яна выглядае ў святле ліхтарыка.

А цяпер падсвечваем сканерам.

Пэўны візуальны арыенцір маем, цяпер дастаём з канверта «брудную» дваццатку і таксама свецім спачатку УФ-ліхтарыкам. Карціна зусім іншая, амаль дыскатэка.

А так гэтыя плямістыя долары выглядаюць у УФ-сканеры.

«Гэта яшчэ не страшна», — каментуе выгляд нашай купюры ў ультрафіялеце ўладальнік хатняга УФ-сканера, які шмат якія грошы бачыў.

Раней у ўладальніка нашай паддоследнай купюры былі цяжкасці з яе абменам. Самы час праверыць: раптам паслабленні спрацуюць і ў нашым выпадку, і памяняць амерыканскую валюту на беларускую атрымаецца без даплаты? У такіх спробах мы абышлі сем абменнікаў.

Але пра ўсё па парадку, а пакуль прымем вашы стаўкі.

Першы абменнік, у які мы зазіраем, аформлены з чырвонымі акцэнтамі — гэта «Альфа Банк». Касір хутка праглядае нашы грошы праз сканер і гэтак жа хутка чэканіць вердыкт:

— Камісія 10%.

Атрымліваецца, калі пакідаць валюту тут, трэба заплаціць каля 6 беларускіх рублёў. Пакуль што спраўдзіўся сцэнарый прыказкі «Першы блін — камяком», і мы ідзём выпрабоўваць удачу ў іншае месца.

А менавіта — у «Тэхнабанк». Па купоне ў касу выклікаюць хутка, і касір будзённа задае пытанне: «Памяняць яе вам, так?» Пра камісію пры гэтым не згадваюць, таму адзначаем першы поспех і адмаўляемся: як-ніяк гэта яшчэ пачатак эксперымента. Але ўдакладняем, ці ёсць там цвіль.

— Яна ў вас у плямах, чымсьці залітая, — апісвае касір.

На чарзе «РРБ-Банк», дзе купюру не гатовыя ўзяць увогуле. Касір адзначае, што справа ў відавочных плямах па ўсёй паверхні купюры. Паводле яе слоў, банкнота не безнадзейная — можна звярнуцца ў банкі, якія прымаюць купюры з камісіяй.

— Улічваючы, што гэта не сотня, а дваццатка, то, калі ёсць валютная картка, у банкамаце можна яе на картку пакласці. Тады нічога не страціце, — падказвае работніца яшчэ адзін лайфхак.

Наступная адмова чакае нас у «Беларусбанку». На пытанне, ці можна абмяняць такую купюру, касір адказвае так:

— Не, я ўжо бачу, што ў вас плямы вялікія, больш за сантыметр, — тут работнік звяраецца з прыкметамі плацежнасці і раіць звярнуцца ў аддзяленне на Незалежнасці, 56, якое прымае грошы на інкаса. — Прыходзьце з пашпартам, камісія будзе 5%, але не менш за 27 рублёў, і праверка будзе каля 3 месяцаў. Паспрабуйце яшчэ камерцыйны банк.

Працягваем спробы і накіроўваемся ў «ВТБ-Банк». Тут касір адразу звяртае нашу ўвагу на стан грошай:

— Яна ў вас уся ў плямах, яны па ўсёй банкноце. Паводле прыкмет плацежнасці яна ў нашым банку не праходзіць, вы можаце паспрабаваць звярнуцца ў банкі, якія прымаюць пад камісію. У нас такой паслугі няма, можаце паспрабаваць у «Тэхнабанку». Яшчэ пад камісію прымаюць «БСБ-Банк» і «БНБ-Банк».

Далей эксперымент прыводзіць нас у «Белінвестбанк». Касір адмаўляе, нават не праганяючы купюру праз сканер.

— Гэта трэба на інкаса. У нас ёсць на Калектарнай і Машэрава. Камісія будзе 8% ад сумы, мінімальна — 10 рублёў.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com