Іпатэка — нешта накшталт штампа ў пашпарце

Пара беларусаў узяла ў Польшчы адзін на дваіх крэдыт на жыллё — але яны не муж і жонка.

«Мы не распісаныя, але ў нас цяпер агульная іпатэка», — усміхаецца Павал. З Тацянай яны пазнаёміліся тры гады таму. Сям’ю пакуль ствараць не адважыліся, а вось на сумесны крэдыт на жыллё саспелі.

Цяпер у іх агульная кватэра пад Варшавай і агульная запазычанасць перад банкам. Беларусы распавялі MOST, што такое партнёрская іпатэка і як яе атрымаць,

І Тацяна, і Павал пераехалі ў Польшчу пасля падзей 2020 года, а пазнаёміліся выпадкова — на вінтажным базары ў Варшаве ў 2022 годзе.

— Я прадавала ўпрыгажэнні ручной работы, а Павал прыйшоў па стары фотаапарат. Так і загаварыліся, — усміхаецца дзяўчына.

Спачатку маладыя людзі больш за год сустракаліся, а потым вырашылі, што хочуць агульнай будучыні. Так з’явіўся план — браць іпатэку разам.

Шлюб Павал і Тацяна пакуль не рэгістравалі. Але ў Польшчы для такіх пар ёсць асобная прапанова — партнёрскі крэдыт. У гэтым выпадку іпатэка афармляецца як сумеснае абавязацельства.

— Пра партнёрскі крэдыт я ўпершыню пачула на курсе па фінансавай граматнасці, які наведвала, — кажа Тацяна. — Тады ўпершыню падумала: а ж і без шлюбу сапраўды можна купіць кватэру разам.

«Часам здавалася, што нічога прыдатнага не знойдзем»

У Варшаве цэны аказаліся непад’ёмнымі для маладых людзей. І тады яны вырашылі прыгледзецца да гарадоў паблізу. Спыніліся на Атвоцку — да сталіцы ўсяго 30 хвілін электрычкай, побач лес, ды і паветра лепшае, чым у мегаполісе.

Жыллё шукалі амаль чатыры месяцы — кожныя выхадныя ездзілі на прагляды, а вечарамі гарталі аб’явы.

— Часам здавалася, што нічога прыдатнага не знойдзем: то кошт занадта высокі, то кватэра ў жудасным стане, то ўладальнікі не хацелі чакаць афармлення іпатэкі, — успамінае Тацяна.

Нарэшце знайшлі варыянт: трохпакаёвая кватэра, 68 кв. метраў, з «бабуліным» рамонтам. Кошт — 800 тыс. злотых.

— Кухня ўся ў кафлі, шпалеры старыя, мэбля савецкіх часоў. Але мы ўбачылі патэнцыял: можна ўсё перарабіць пад сябе, — кажа Тацяна.

Уладальніца кватэры — пажылая жанчына — праніклася гісторыяй беларусаў.

— Яна зняла аб’яву з продажу і чакала амаль месяц, пакуль банк разгледзіць нашу заяўку. Сказала: «Хачу, каб менавіта вы тут жылі». Гэта было кранальна да слёз, — успамінае Павал.

Дапамагалі сваякі з абодвух бакоў

Для пакупкі трэба было ўнесці 20% уласных сродкаў — 160 тыс. злотых. 100 тыс. злотых пара назбірала сама, яшчэ 60 тыс. злотых дапамаглі сабраць сваякі абодвух маладых людзей: бацькі Паўла, дзядзька, цётка і сястра Тацяны.

— Гэта было як агульная сямейная інвестыцыя. Усе разумелі, што без падтрымкі мы б яшчэ доўга не адважыліся на куплю, — кажа Павал.

Як пераканаць банк

Сумесны даход пары складаў каля 11 тыс. злотых у месяц.

— Мы прыкінулі: арэнда такой кватэры абышлася б у 4,5 тысячы. Наш крэдыт крыху даражэйшы, затое — сваё, — распавядае Павал.

Самастойна шукаць крэдыт беларусы нават не спрабавалі — адразу звярнуліся да кансультанта, якога параілі суайчыннікі. Той адразу ўказаў на праблему: у абодвух працоўныя дамовы дзейнічалі да пэўнай даты — банк такія можа не ўспрыняць усур’ёз.

Давялося прасіць працадаўцаў перааформіць дамовы на бестэрміновыя. Тыя пайшлі насустрач.

У Паўла і Тацяны ў Польшчы часовыя віды на жыхарства на тры гады, праўда, у Тацяны яго тэрмін падыходзіў да канца — ён сканчаўся ў верасні 2025 года. Яна падала дакументы на новы, і пра гэта сведчыў чырвоны штамп у пашпарце, але разгляд справы мог зацягнуцца. Дарэчы, у шэрагу банкаў такіх дакументаў было дастаткова, каб паспрабаваць.

Пара падала сумесную заяўку (wspólny wniosek kredytowy) — па такім крэдыце абодва пазычальнікі нясуць роўную адказнасць, як і ў выпадку з сужэнцамі. Пацвярджэння таго, што яны пара, банк не патрабаваў.

«Мы сабралі тэчку дакументаў таўшчынёй з дыпломную працу»

Спіс дакументаў быў уражвальны: пашпарты і віды на жыхарства (карты побыту), індывідуальны нумар PESEL і пацвярджэнне рэгістрацыі, даведкі пра даходы, падатковыя дэкларацыі, выпіскі з банкаўскіх рахункаў, дакументы на кватэру, што набываецца (натарыяльны акт, выпіска з рэестра нерухомасці — księgi wieczystej, ацэнка кватэры), звесткі пра выдаткі па іншых крэдытах.

— Мы сабралі цэлую тэчку таўшчынёй з дыпломную працу — і ўсё роўна банк папрасіў данесці новыя даведкі з сацстраху і падатковай. Мы бегалі па інстанцыях, збіраючы паперы, і перажывалі, што з-за затрымак здзелка сарвецца, — распавядае Павал.

Чаканне аказалася сапраўдным выпрабаваннем. Амаль тры тыдні пара жыла ў падвешаным стане.

— Мы то сварыліся з-за нерваў, то абдымаліся і супакойвалі адно аднаго. Кожны дзень правярала пошту і думала: а раптам адмовяць, — кажа Тацяна.

Умовы крэдыту

У выніку банк выдаў крэдыт на суму 640 тыс. злотых тэрмінам на 25 гадоў пад 7,8% гадавых. Штомесячны плацёж — каля 5 тыс. злотых.

Працэс афармлення заняў у цэлым каля пяці тыдняў: спачатку амаль тры тыдні пара чакала рашэння, потым яшчэ паўтара тыдня пайшло на афармленне ў натарыуса і пералік сродкаў. Банк адразу пералічыў усю суму прадаўцу кватэры — гэта стандартная практыка ў Польшчы, каб выключыць рызыкі.

Дадаткова Тацяна і Павал заплацілі за паслугі натарыуса, падатак на грамадзянска-прававыя здзелкі (PCC) па стаўцы 2% ад кошту кватэры, страхоўку і за ацэнку нерухомасці — разам яшчэ каля 20 тыс. злотых.

Камісія крэдытнага кансультанта фармальна склала каля 3% ад сумы крэдыту — прыкладна 19 тыс. злотых. Але гэтыя грошы пара не плаціла са сваёй кішэні. Кансультанта ўзнагароджвае банк, калі кліент афармляе іпатэку па яго рэкамендацыі — гэта так званая партнёрская камісія.

— Для нас гэта было важна: кансультант тлумачыў кожны крок і казаў, што трэба рабіць, каб банк нас не завярнуў. Без яго мы, напэўна, не справіліся, — прызнаецца Тацяна.

Што, калі пара разыдзецца

Юрысты папярэдзілі: калі пара разыдзецца, абавязацельствы перад банкам не знікнуць. Абодва пазычальнікі застаюцца адказнымі за крэдыт, пакуль адзін не выкупіць долю другога або банк не пагодзіцца перапісаць дамову.

— Мы пра гэта, вядома, думалі, — прызнаецца Павал. — Але вырашылі: калі ўжо робім такі крок, значыць, давяраем адно аднаму.

«Іпатэка звязвае нас мацней за любую абручку»

Хаця афармленне іпатэкі стала вялікім стрэсам, маладыя людзі ўпэўненыя, што прынялі правільнае рашэнне.

— Мы не хацелі больш залежаць ад арэндадаўцаў і штогод баяцца, што кватэру прададуць або павысяць кошт. Цяпер у нас свой куток, — кажа Тацяна.

— Для нас іпатэка стала нечым накшталт штампа ў пашпарце, — усміхаецца Павал. — Нават калі вяселля пакуль няма, гэта звязвае нас мацней за любую абручку.

«Выпісалі дзядзьку і робяць рамонт»

Цяпер яны робяць рамонт сваімі сіламі.

— Мы нават выпісалі майго дзядзьку з Беларусі — ён майстар з залатымі рукамі. Ён дапамагае нам ператварыць старую «бабуліну» кватэру ў сучаснае жыллё, — распавядае Тацяна.

Дзяцей пара пакуль не плануе, але пра будучыню беларусы думаюць сур’ёзна.

— Атвоцк — гэта наша любоў. Мы не разглядаем яго як часовы прыпынак, хочам пусціць тут карані, — кажа Павал.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com