Таемная гульня Пуціна

У гэтых людзей ні з кім не бывае «хіміі».

Уладзімір Пуцін сустрэўся з Нурсултанам Назарбаевым ужо другі, між іншым, раз за мінеючы 2025 год.

Але гэтым разам сустрэча прэзідэнта Расіі з былым прэзідэнтам Казахстана адбылася ў крамлёўскай кватэры Пуціна, і расійскія інфармацыйныя рэсурсы адмыслова падкрэсліваюць, што гэта такі найвышэйшы гонар, якога удастойваліся далёка не многія кіраўнікі дзяржаў.

Сярод іх, напрыклад, старшыня Кітайскай Народнай Рэспублікі Сі Цзіньпін і беларускі дыктатар Аляксандр Лукашэнка. Аднак розніца ў тым, што і Сі Цзіньпін, і Лукашэнка з'яўляюцца дзеючымі кіраўнікамі дзяржаў. А Назарбаеў — палітычны пенсіянер, да таго ж пазбаўлены ўсіх тытулаў пасля падзей 2022 года, якія многія лічаць спробай рэваншу з боку найбліжэйшага атачэння першага прэзідэнта Казахстана, а многія — імкненнем Масквы разабрацца з казахстанскім дваўладдзем і дапамагчы новаму казахстанскаму прэзідэнту Касыму-Жамарту Такаеву стаць сапраўдным кіраўніком дзяржавы.

Аднак Пуцін не быў бы Пуціным, калі б не імкнуўся ствараць праблемы нават для тых, каму ён мог дапамагчы ў ўзмацненні ўладных паўнамоцтваў. І, сустракаючыся з Назарбаевым, Пуцін кожны раз нагадвае Такаеву, што яго палітычная будучыня зусім не прадвызначаная. Тым больш што дзеючы прэзідэнт Казахстана сам унёс такія змены ў заканадаўства, якія фармальна не дазваляюць яму балатавацца на наступны тэрмін.

Вядома, у Такаева яшчэ шмат гадоў і шмат магчымасцяў для манеўру. Можна па ўзоры Пуціна або сваіх цэнтральнаазіяцкіх калегаў чарговы раз змяніць асноўны закон і быць перавыбраным на наступны тэрмін. Можна прыдумаць сабе пасаду, якая ператворыць новага казахстанскага прэзідэнта ў зіц-старшыню пры былым кіраўніку дзяржавы.

Аднак Касым-Жамарт Такаеў выдатна ўсведамляе, што любыя палітычныя манеўры могуць скончыцца паражэннем, калі ім будуць супрацьдзейнічаць у Маскве. Гэтае ўсведамленне, верагодна, і падштурхоўвае казахстанскага прэзідэнта да пошуку новых саюзаў. Свой юбілей ён адзначаў у кампаніі старшыні Кітайскай Народнай Рэспублікі Сі Цзіньпіна, а зусім не ў Маскве. Ён быў запрошаны да прэзідэнта Злучаных Штатаў Дональда Трампа разам з іншымі цэнтральнаазіяцкімі лідарамі.

Аднак, у адрозненне ад іх, удастоіўся асобнай аўдыенцыі ў Дональда Трампа. І ўсё гэта, вядома, робіцца дзеля таго, каб у Пуціна не засталося вырашальнага голасу ў пытанні пра тое, хто ж будзе кіраваць у Казахстане пасля Такаева і наогул ці настане эпоха пасля Такаева. І Пуціну гэта, вядома, не даспадобы, таму што расійскі прэзідэнт, як мы ўсе добра зразумелі па вайне супраць Украіны, працягвае ставіцца да былых савецкіх рэспублік як да калоній Масквы, якія, калі і не будуць далучаныя да Расійскай Федэрацыі ў ролі яе новых суб'ектаў, як гэта адбылося з акупаванымі тэрыторыямі Украіны, то прынамсі павінны знаходзіцца ў расійскай сферы ўплыву.

І гэта расійская сфера ўплыву, вядома, прадугледжвае, што прозвішча новага кіраўніка любой былой савецкай рэспублікі павінен вызначаць Пуцін. А там, дзе гэта не атрымліваецца, узнікае сур'ёзны канфлікт. Паколькі з Казахстанам, прынамсі на дадзеным этапе, пачынаць вайну не так проста — краіна з'яўляецца даўнім фармальным саюзнікам Расіі, уваходзіць у АДКБ і Еўразійскі эканамічны саюз, — даводзіцца дзейнічаць метадам палітычных інтрыг.

Дарэчы, нешта падобнае ўжывалася адносна Украіны ў дзевяностыя і на пачатку двухтысячных. Магчыма, менавіта гэта і убаюкала грамадзян Украіны, якія лічылі, што Расія і далей будзе манеўраваць у сваіх адносінах з украінскімі палітычнымі і алігархічнымі кланамі, а зусім не абярэ ў якасці альтэрнатывы паўнамаштабную вайну супраць суседняй краіны.

Але манеўраванне з палітычнымі і алігархічнымі кланамі якраз непазбежна прыводзіць да баявых дзеянняў, калі манеўры не дазваляюць дасягнуць патрэбнага выніку. Менавіта таму такімі небяспечнымі з'яўляюцца сувязі Пуціна і Назарбаева. Назіральнікі ў Маскве або Астане могуць лічыць, што гэта нейкая «хімія» паміж прэзідэнтам Расіі і былым прэзідэнтам Казахстана.

Але кожны, хто добра ведае Пуціна і тым больш добра ведае Назарбаева, выдатна разумее, што ў гэтых людзей ні з кім не бывае ніякай «хіміі», што яны засяроджаныя выключна на ўласных інтарэсах, што любога суразмоўцу ўспрымаюць выключна як інструмент для рэалізацыі ўласных амбіцый.

Навошта Пуціну Назарбаеў? Мне здаецца, гэта абсалютна відавочна. Першы прэзідэнт Казахстана нагадвае, што застаецца гульцом у казахстанскай і ўвогуле ў постсавецкай палітыцы нават сёння, калі яго ўжо не ўспрымаюць як бацьку нацыі, што ён і цяпер можа спутаць карты Касыму-Жамарту Такаеву і любому іншаму кіраўніку Цэнтральнай Азіі, проста пагаварыўшы з Уладзімірам Пуціным па душах.

А навошта Назарбаеву Пуцін? Але і гэта відавочна: каб Касым-Жамарт Такаеў не адчуваў сябе ўпэўнена як прэзідэнт Казахстана, каб іншыя гульцы на казахстанскай палітычнай сцэне — і ўдзельнікі палітычнага працэсу, і бізнесмены, і людзі ўвогуле, што прыглядаюцца да Казахстана з-за мяжы, — разумелі, што не ўсё так адназначна і што кансалідаванага рэжыму ў Казахстане пасля адыходу Нурсултана Назарбаева з пасады прэзідэнта краіны як не было, так і не будзе.

І Пуцін можа лічыць, што менавіта такія сігналы ўрэшце могуць стрымаць і Сі Цзіньпіна, і Дональда Трампа, і, прынамсі, і старшыні Кітайскай Народнай Рэспублікі, і прэзідэнту Злучаных Штатаў давядзецца ў вырашальны момант лічыцца з тым, што без Расіі ні пра якія адносіны з Казахстанам і ні пра якія сур'ёзныя палітычныя інвестыцыі ў Казахстан думаць не выпадае.

Але, вядома, мы з вамі выдатна разумеем, што гэта ілюзія і што ніхто ў Пекіне і ў Вашынгтоне не будзе ўспрымаць падобныя сігналы Пуціна сур'ёзна, нават калі ён будзе сустракацца з Нурсултанам Назарбаевым штодня. Але менавіта такія ілюзіі прыводзяць да вялікіх войнаў. Бо такія людзі, як Пуцін, калі бачаць, што іншыя не хочуць лічыцца з іх светам, у якім яны працягваюць заставацца, спрабуюць даказаць, што гэты свет сапраўды існуе.

А мы ўжо ведаем інструментар, з дапамогай якога Пуцін спрабуе даказаць існаванне такога свету. Гэта ракеты, гэта танкі, гэта беспілотнікі, гэта вайна і смерць.

Віталь Портнікаў, «Главред»

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com