Атрыбуты замест сэнсаў

Вынікі сустрэчы Трампа і Пуціна на Алясцы.

Дональд Трамп упершыню за некалькі гадоў сустрэўся з Уладзімірам Пуціным - на амерыканскай вайсковай базе ў Анкарыджы расейскага прэзідэнта чакалі чырвоная дарожка, ганаровы эскорт і плясканні ў ладкі гаспадара Белага дома. Перамовы, якія доўжыліся тры гадзіны, не прынеслі абяцанняў спыніць агонь ва Украіне, затое дазволілі Пуціну вярнуцца на сусветную сцэну.

Трамп пасля сказаў, што абмеркаваў з Пуціным гарантыі бяспекі Украіны, і параіў Уладзіміру Зяленскаму пагадзіцца на ўгоду, умовы якой агучаныя не былі. Апытаныя ВВС эксперты бачаць поспех сустрэчы толькі ў тым, што Трамп і Пуцін не абвясцілі, што самі вызначылі лёс Украіны.

Чырвоная дарожка і плясканне ў ладкі

Уладзімір Пуцін ляцеў з Анкарыджа ў добрым настроі. Ён не сустракаўся з амерыканскім прэзідэнтам з лета 2021 года, не быў у ЗША з 2015 года, а апошнія некалькі гадоў не можа паехаць у большасць дзяржаў свету як падазраваны ва ўчыненні ваенных злачынстваў. І тут яго запрашае на сусветную сцэну Дональд Трамп.

Расейскаму прэзідэнту разаслалі чырвоную дывановую дарожку, павіталі на амерыканскай вайсковай базе, яму некалькі разоў пляскаў у ладкі прэзідэнт ЗША (праўда, потым прэс-служба Белага дома выразала гэтыя кадры са свайго відэа ў сацсетках), яму дазволілі адкрыць супольны выступ перад журналістамі.

Складана паверыць, што ўсяго тыдзень таму Дональд Трамп пагражаў Пуціну новымі санкцыямі, ставіў ультыматум — спачатку на 50 дзён, потым на дзесяць, казаў, што яго цярпенне практычна лопнула.

Фактычна за Трампам ЗША не ўвялі ніводнага новага пакета абмежаванняў супраць Расеі: не падтрымалі яны ні лютаўскія санкцыі «Вялікай сямёркі» ў гадавіну ўварвання, ні новыя абмежаванні Брытаніі, ні зніжэнне столі коштаў расейскай нафты, зацверджанае Еўразвязам у ліпені.

Амерыканскія дэмакраты з'едліва заўважылі, што Трамп «пастанавіў адказаць на расейскія ўдары па Кіеве допісам у сацыяльных сетках». А зараз - яшчэ і асабістым плясканнем у ладкі. Пасля сустрэчы Трамп заявіў, што пакуль не плануе ўводзіць новыя санкцыі супраць Расеі і яе гандлёвых партнёраў, хаця на борце свайго самалёта, накіроўваючыся на сустрэчу з Пуціным, прэзідэнт ЗША казаў: калі не будзе замірэння, ён будзе незадаволены.

Пасля трох гадзін перамоў Трамп вяртаецца ў Вашынгтон ні з чым. «Дамоўленасць існуе толькі тады, калі яна дасягнутая», - сказаў ён пасля перамоў. Што можна інтэрпрэтаваць як прызнанне таго, што яны з Пуціным не змаглі дамовіцца аб спыненні агню тут і зараз. «Мы пакуль да гэтага не прыйшлі», – дадаў Дональд Трамп.

Пасля сустрэчы Трамп даў інтэрв'ю Fox News, у якім злёгку растлумачыў сваю пазіцыю. Ён абвясціў, што Пуцін хоча «ўрэгуляваць праблему», а Расея і Украіна блізкія да ўгоды. Якія параметры гэтай угоды, і на што згодны Пуцін, Трамп не сказаў.

Тым не менш ён заявіў, што «цяпер справа за прэзідэнтам Зяленскім». Сам жа амерыканскі прэзідэнт гатовы арганізаваць сустрэчу Пуціна і Зяленскага ўжо на наступным тыдні. «Цяпер яны [Расея і Украіна] збіраюцца арганізаваць сустрэчу прэзідэнта Зяленскага з прэзідэнтам Пуціным. А я, здаецца, нават не прасіў іх аб гэтым. Не тое каб я хацеў там быць, але я хачу пераканацца, што гэта будзе зроблена», - сказаў Трамп. З гэтых слоў незразумела, хто ўсё ж арганізуе сустрэчу - Масква ці Кіеў.

Трамп таксама заявіў, што ён і Пуцін шмат у чым узгаднілі і пытанне аб гарантыях бяспекі Украіны. Ён таксама сказаў, што раіць Зяленскаму згаджацца на ўгоду з Пуціным: «Расея - вельмі магутная дзяржава, а яны - не».

На думку былога старэйшага супрацоўніка аб'яднанага падраздзялення выведкі ў штаб-кватэры NATO Эдварда Ронга, важна, што Трамп не пагадзіўся на абмеркаванне «абмену тэрыторый Украіны» і не дазволіў расейскай дэлегацыі пашырыць парадак дня сустрэчы.

«Расея, прынамсі, унутры краіны, гэтую сустрэчу падавала як абмеркаванне пытанняў значна шырэйшых, чым вайна ва Украіне. З амерыканскага боку было вельмі зразумела: Украіна - гэта адзіны пункт абвесткі», - сказаў ВВС Ронг.

«Добрая навіна - ніякай дрэннай для Украіны ўгоды не падпісалі, на гэтым добрыя навіны заканчваюцца», - заявіў ВВС ветэран амерыканскай дыпламатыі Дэніэл Фрыд - ён прапрацаваў 40 гадоў у Дзярждэпартаменце, у тым ліку займаўся амерыкана-расейскімі дачыненнямі.

Праблема, са слоў Фрыда, у тым, што Пуцін ні на якія саступкі не пайшоў: «Трамп паспрабаваў прадставіць усё ў найлепшым свеце, але незразумела, чаго ён дабіўся». Незразумела, навошта ўвогуле адбыўся гэты саміт, кажа адстаўны дыпламат. «Ідэя ўзнікла праз памылковы даклад [спецпрадстаўніка прэзідэнта ЗША Стыва Уіткафа аб гатоўнасці Крамля да ўгоды. Альбо Пуцін увёў у зман усіх, альбо Уіткаф няправільна яго зразумеў, але Расея не была гатовая да ўгоды».

Абяцанне новых сустрэч

Журналісты, якія паляцелі ўслед за прэзідэнтамі ў Анкарыдж, чакалі прэс-канферэнцыі: Уладзімір Пуцін рэдка кантактуе з такой колькасцю незалежных карэспандэнтаў, якія прысутнічалі сёння на Алясцы. Але расейскі прэзідэнт, адкрыўшы канферэнцыю, зачытаў па паперцы свой вялізны зварот, адвесіўшы камплімент Трампу.

«Сёння мы чуем, што прэзідэнт Трамп кажа: «Калі б я быў прэзідэнтам, дык вайны б не было». Я думаю, што так бы насамрэч і здарылася. Я пацвярджаю гэта, бо агулам у нас з прэзідэнтам Трампам атрымаўся вельмі добры, дзелавы і даверны кантакт. І ў мяне ёсць усе падставы меркаваць, што, рухаючыся гэтым шляхам, мы можам дайсці - і чым хутчэй, тым лепш - да заканчэння канфлікту ва Украіне», - сказаў Пуцін.

Трамп у адказ некалькі разоў назваў калегу па-свойску - проста Уладзімірам.

Нягледзячы на сваю любоў да публічных выступаў і кантактаў з прэсай, Трамп, здаецца, абараніў Пуціна ад неабходнасці адказваць на пытанні. Скончыўшы свае прамовы, абодва тут жа адышлі, праігнараваўшы карэспандэнтаў, якія выкрыквалі пытанні ім у спіны. Прэс-сакратар Крамля Дзмітрый Пяскоў патлумачыў пастанову адмовіцца ад прэс-канферэнцыі тым, што лідары зрабілі «вычарпальныя заявы».

Пакуль незразумела, як інтэрпрэтаваць для Украіны і Еўропы гэты саміт, сказаў ВВС палітолаг Яўген Рошчын: з аднаго боку Трамп не стаў кідацца словамі, ад якіх было б цяжка адмовіцца, і не стаў нічога вырашаць за Украіну і Еўропу. «Але, магчыма, ён хоча ўзгадніць з імі нешта, што ім не спадабаецца», – дадае эксперт.

«Трампу патрэбная была сустрэча і абяцанне новых сустрэч, каб заставацца ў цэнтры ўвагі. Гэтага ён дабіўся», — сказаў ВВС экс-памочнік дзяржсакратара ЗША ў пытаннях Еўропы Джэймс О’Браен.

З яго слоў, зараз прыадкрылася і магчымасць для Пуціна дамагацца свайго, але пакуль незразумела, што пра гэта думае Трамп і сваю пазіцыю ён можа перагледзець.

Эдвард Ронг мяркуе, што Трамп не быў зачараваны Пуціным на сустрэчы. «Гэтага, бадай, больш за ўсё баяліся - што Пуцін зможа зачараваць Трампа. А Трамп дзейнічае спантанна, яго можна схіліць да якой-небудзь пастановы або саступкі», - сказаў Ронг. Абяцанне новай сустрэчы - а Трамп шмат казаў аб падрыхтоўцы гэтай сустрэчы ў інтэрв'ю Fox ужо пасля размовы з Пуціным - суразмоўцу ВВС не здаецца важным дасягненнем. Сустрэчу можна запланаваць, пагадзіцца на яе, але калі канкрэтная дата не прызначаная, то заявы ў гэтых варунках бессэнсоўныя: «Усё так і застанецца на ўзроўні плана. Гэта тое, пра што можна весці перамовы бясконца, пакуль усё не разваліцца», - сказаў Ронг.

Без абеду

Украінцы, якія назіралі за сустрэчай у Анкарыджы, асцерагаюцца, што чырвоны дыван, ганаровы эскорт са знішчальнікаў і супольная паездка ў прэзідэнцкім лімузіне могуць азначаць, што пазіцыя Белага дома ў стаўленні да вайны ва Украіне зноў гайданулася бліжэй да пазіцыі Крамля.

Валерый Чалы, былы амбасадар Украіны ў ЗША, выказаў сваё расчараванне цёплым прыёмам, які надалі Пуціну ў Анкарыджы.

«Першыя ўражанні як правіла дакладныя. Чырвоную дарожку рассцілаюць вайскоўцы для Пуціна проста на падыходзе (і злёгку спудлавалі). Разам з'ехалі ў аўтамабілі. Хтосьці (імаверна, журналіст) здолеў спытаць Пуціна, гучна, у прысутнасці прэзідэнта ЗША, ці перастане ён забіваць мірных грамадзян. Пуцін жэстамі паказаў, што не чуе. Агідна і сумна глядзець на ўсё гэта».

«Так, цёплае прывітанне, чырвоная дарожка, Пуцін, які садзіцца ў лімузін Трампа, - усё гэта, вядома, выклікае ва ўкраінцаў негатыўную рэакцыю. Але гэта напраўду цалкам тыпова для стылю Трампа - няхай гэта будзе [лідар КНДР] Кім Чэн Ын, [спадчынны прынц Савудаўскай Арабіі] Мухамед ібн Салман або хтосьці яшчэ, - ён заўсёды паводзіць сябе прыязна, добразычліва, гасцінна», - сказаў ВВС былы старэйшы супрацоўнік аб'яднанага падраздзялення выведкі ў штаб-кватэры NATO Эдвард Ронг.

Аднак сустрэча расейскай і амерыканскай дэлегацый адбывалася не так доўга, як чакалася першапачаткова. Тыя, хто назіраў за сустрэчай, чакалі яшчэ і перамоў у пашыраным фармаце, і супольнага абеду прэзідэнтаў, але ні таго, ні іншага не здарылася.

Апошні раз Дональд Трамп скасаваў супольны абед са сваім госцем пасля гістарычнай сваркі з Уладзімірам Зяленскім у Авальным кабінеце.

Падзеям, якія папярэднічалі скасаванню амерыкана-расейскага абеду, вядома, далёка па драматычнасці да тых перамоў. Тады гучалі крыкі і абвінавачанні. Цяпер - кампліменты. Але вынік адзін і той жа - адсутнасць выніку, які можна было б запісаць сабе ў актыў і з гонарам агучыць шырокай грамадскасці.

Хаця напярэдадні сустрэчы Трамп казаў, што калі перамовы будуць безвыніковымі, ён не плануе тэлефанаваць Уладзіміру Зяленскаму і еўрапейскім лідарам. У ноч на суботу паводле кіеўскага часу пацвярджэняў таго, што Трамп Зяленскаму патэлефанаваў, так і не з'явілася. Уладзімір Пуцін у сваёй вялізнай прамове абмовіўся: маўляў, спадзяецца, што Кіеў і еўрапейскія краіны не будуць зрываць «прагрэс, які намеціўся» ва ўкраінскім урэгуляванні.

«Украіна і Еўропа правільна паступілі, данёсшы свае пазіцыі да Трампа. Ім трэба працягваць намагаць на санкцыях у дачыненні да расейскай нафты і газу, - сказаў экс-памочнік дзяржсакратара ЗША Джэймс О'Браен. - У адваротным выпадку ім застанецца толькі назіраць з боку, пакуль Трамп працягне кантраляваць парадак дня».

З пункту гледжання Кіева, пакуль катастрафічнага сцэнару не адбылося: Дональд Трамп і Уладзімір Пуцін на «гістарычнай» сустрэчы не аб'ядналіся ў імкненні скончыць вайну ва Украіне за кошт прымусу Украіны да капітуляцыі.

Прызнанне на хлеб не намажаш

Яшчэ да пачатку саміту расейская старана дала зразумець, што яны хацелі б абмеркаваць не толькі пытанні, звязаныя з вайной ва Украіне. І адна з найважнейшых тэм для Пуціна - гэта перспектыва кардынальнай пераробкі сістэмы міжнародных дачыненняў, якая склалася пасля распаду СССР.

Яшчэ ў 2021 годзе Крэмль агучыў сваё патрабаванне вельмі ясна: пісьмовыя гарантыі таго, што NATO не будзе прымаць у свой склад краіны, якія Масква ўважае за сваю «гістарычную сферай уплыву». Гэты пералік наўмысна шырокі і расплывісты, і, відавочна, уключае ў сябе не толькі Украіну, але ўсе іншыя дзяржавы, якія ўтварыліся пасля распаду СССР.

Ні Пуцін, ні Трамп наўпрост не сказалі, ці абмяркоўвалася гэтая тэма падчас цяперашніх перамоў на Алясцы. Аднак Пуцін згадаў, што для ўрэгулявання ўкраінскага пытання «павінны быць ліквідаваныя ўсе першапрычыны крызісу».

Палітолаг Яўген Рошчын уважае за негатыўны сігнал тое, што Пуцін зноў загаварыў аб «базавых прычынах» уварвання ва Украіну: «Гэта значыць, што падчас сустрэчы ён зноў спрабаваў вярнуцца да гэтай размовы, напрыклад, да тэмы пашырэння NATO: Пуцін, відавочна, упарціцца».

Прэзідэнт ЗША сказаў, што сярод іншага абмяркоўваўся адзін «вельмі значны момант», не ўдакладніўшы, які менавіта. Усё гэта відавочна паказвае на тое, што Пуцін не адмовіўся ад свайго жадання перакроіць геапалітычную мапу свету.

Расейскі прэзідэнт даўно не ўтойвае свайго захаплення СССР і імкнення вярнуцца да такой мадэлі міжнародных дачыненняў, у якой буйныя краіны дзеляць свет на сферы ўплыву. Такое патрабаванне б'е ў самае сэрца існай еўрапейскай сістэмы бяспекі. Для чальцоў NATO з краін Балтыі і Усходняй Еўропы згода з гэтым прынцыпам азначала б не проста паразу Украіны - гэта б узаконіла саму ідэю таго, што моцныя суседзі могуць дыктаваць свае ўмовы і падмінаць суверэнітэт драбнейшых краін.

Пуцін зноў спрабуе выкарыстоўваць вайну ва Украіне не толькі як тэрытарыяльную спрэчку, але і як рычаг для структурнай пераробкі сусветнай палітыкі. Ён спрабуе дабіцца для Расеі права ўплываць на архітэктуру бяспекі краін Захаду.

Выступ Пуціна, у якім ён усяляк падкрэсліваў блізкасць Расеі і ЗША, пацвярджае гэтую гіпотэзу: «Хоць нас і падзяляюць акіяны, нашы краіны насамрэч блізкія суседзі. Калі мы сустрэліся, выйшлі з самалётаў, я сказаў: «Добры дзень, дарагі сусед. Вельмі прыемна бачыць вас у добрым здароўі і жывым». І па-суседску гэта гучыць вельмі, па-мойму, па-добраму. Нас падзяляе толькі Берынгава пратока».

«Але Трамп нічога не абяцаў Пуціну з пункту гледжання нармалізацыі стасункаў – так, яго прынялі ў ЗША на вышэйшым узроўні, прызнанне Пуціну важнае, але прызнанне на хлеб не намажаш, яго нельга канвертаваць у цвёрдую валюту», – сказаў палітолаг Рошчын. «Трампу трэба спыніць прыкідвацца, што ён дасягнуў прагрэсу, калі прагрэсу напраўду няма», – дадаў Дэніэл Фрыд.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com