Як рэальна Дональд Трамп можа прымусіць Пуціна спыніць вайну

І гэта цяпер галоўнае пытанне.

Змяненне рыторыкі Дональда Трампа адносна расійскага прэзідэнта і яго агрэсіі супраць Украіны ў Кіеве ўспрынялі з аптымізмам, але адначасова і з насцярогай. Ці не ператворыцца гэтая рыторыка з часам у прама супрацьлеглую, калі Трамп так лёгка адмовіўся ад свайго папярэдняга падыходу да Пуціна і яго палітыкі?

Але насамрэч у падыходзе Трампа прыкметнае рацыянальнае зерне. Гэта не проста эмоцыі — гэта шчырае непаразуменне логікі Пуціна. Вайна цягнецца ўжо больш за тры з паловай гады, і Пуцін не дасягнуў тых мэтаў, якія ставіў перад сабой і якія, паводле яго планаў, павінны былі быць дасягнутыя за некалькі тыдняў.

Расія мае сур'ёзныя эканамічныя праблемы і штодня страчвае сваіх вайскоўцаў. У той жа час Пуцін не згаджаецца на дастаткова сур'ёзныя эканамічныя або палітычныя ўступкі, якія прапаноўваў Трамп, і аддае перавагу працягваць вайну. З вонкавага пункту гледжання гэта выглядае ірацыянальна — разбурэнне не толькі суседняй, але і ўласнай краіны. Менавіта пра гэта і кажа Трамп, калі каментуе дзеянні Пуціна ў сацыяльных сетках, падчас сустрэч з Зяленскім або Макронам, або ў прамове на сесіі Генасамблеі ААН.

Аднак не варта забываць: нягледзячы на пэўнае вонкавае падабенства стыляў, Трамп і Пуцін жывуць у розных палітычных светах. Трамп — прэзідэнт краіны, дзе прынята думаць пра жыццё і дабрабыт суграмадзян; у Крамлі ж інтарэсы грамадзян не адыгрываюць такой ролі, тым больш ва ўмовах, калі вайскоўцы атрымліваюць жалаванне за ўдзел у вайне і такім чынам робяць свой выбар — жыццё або смерць. Гэта нібыта вызваляе Пуціна і расійскае грамадства ад пачуцця раскаяння за шматлікія ахвяры. Для Трампа, наадварот, пытанне эканамічнага дабрабыту выбаршчыкаў — на першым месцы: ад гэтага залежаць і яго шанцы на перавыбранне, і яго палітычная спадчына. У Расіі выбараў у класічным разуменні няма; Пуціна не турбуюць ні выбары, ні спадкаемцы — здаецца, ён разлічвае кіраваць вечна.

Як гэтыя людзі могуць зразумець матывы адзін аднаго? Для Пуціна Трамп, які не хоча канфрантацыі, — слабак, якога можна ігнараваць. Для Трампа Пуцін — ірацыянальны кіраўнік, які грэбуе інтарэсамі ўласнай краіны і яе развіцця. Яны могуць колькі заўгодна тэлефанаваць адзін аднаму і сустракацца, але па глыбінных пытаннях наўрад ці атрымаецца дамовіцца. І тады ўзнікае галоўнае пытанне: як Трамп рэальна можа прымусіць Пуціна спыніць вайну і сесці за стол перамоваў?

Перш за ўсё трэба прызнаць: хуткіх дзейсных эканамічных інструментаў у Захаду ўжо няма — глабальны Поўдзень гатовы дапамагаць Расіі абыходзіць санкцыі. Так, дадатковыя санкцыі супраць перапрацоўчых прадпрыемстваў, якія працуюць з расійскай нафтай, могуць нанесці ўдар, але іх эфект будзе паступовым, улічваючы ўнутраны попыт Кітая і Індыі. Аднак нават існыя санкцыі, узмоцненыя новымі механізмамі, могуць аслабіць расійскую эканоміку. Тут важна не баяцца магчымасці яе глыбокага краху: на руінах таталітарнай і імперскай канструкцыі з часам можа вырасці нешта больш рацыянальнае і адэкватнае, чым тое пудзіла, якое існуе стагоддзямі.

Другі інструмент уплыву — гэта ваенная дапамога Украіне. Украіне трэба даць магчымасці для ўдараў па стратэгічных аб'ектах РФ, для знішчэння нафтаперапрацоўчых і ваенна-прамысловых магутнасцяў, каб рэальна пагражаць цэнтрам улады. Гэта павысіць кошт працягнення вайны для Крамля. Ці можа гэта справакаваць ядзерную эскалацыю? Верагоднасць існуе: ядзерная зброя ўсё больш выкарыстоўваецца як інструмент шантажу. Але тут ключавая роля ЗША — у стрымліванні Масквы. Калі з Вашынгтона і Пекіна прагучыць выразны сігнал пра недапушчальнасць ядзернага прымянення і наступствы, Пуцін устрымаецца. Дык вось: чым хутчэй пазбавіць Пуціна яго стратэгічных магчымасцяў, тым меншая верагоднасць, што эскалацыя дойдзе да крытычнага ўзроўню.

Нельга грэбаваць і тэхналагічным паваротам у вайне. Масавае выкарыстанне дронаў дае Маскве інструмент не толькі для разбурэння ўкраінскай інфраструктуры, але і для падрыву еўрапейскага эканамічнага патэнцыялу — каб прымусіць еўрапейцаў спыніць дапамогу Кіеву. І тут шмат што будзе залежаць ад пазіцыі Злучаных Штатаў: калі Амерыка застанецца ўбаку, гібрыдная вайна супраць Еўропы будзе выглядаць непазбежнай і можа перарасці ў адкрыты канфлікт.

У такім выпадку гэта толькі паскорыць і ўзмоцніць нестабільнасць у Азіі, дзе Пекін можа скарыстацца момантам, узмацніўшы ціск на Тайвань або ў спрэчках з Філіпінамі. І тады ЗША ўжо не змогуць абысціся роляй назіральніка — канфлікт набудзе маштабы, якія пагражаюць глабальнай бяспецы.

Выснова простая: чым хутчэй Злучаныя Штаты адновяць ролю сусветнага лідара і возьмуць на сябе адказнасць за стрымліванне агрэсіі, тым верагодней будзе пазбегнуць вялікага канфлікту. Чым даўжэй Дональд Трамп будзе ўстрымлівацца ад такой ролі, тым больш відавочным будзе рызыка скочвання свету да шырокамаштабнай вайны. У такім сцэнары ЗША, улічваючы сучасныя рэаліі і тэхналагічныя змены, рызыкуюць стаць не толькі арбітрам, але і паўнавартасным полем бою.

Віталь Портнікаў, «Фэйсбук»

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com