Лінас Лінкявічус: Лукашэнка сам казаў, што ён апошні дыктатар Еўропы

Палітыка ЕЗ у дачыненні да беларускага рэжыму не змянілася.

Пра гэта сайту charter97.org заявіў міністр замежных спраў Літвы Лінас Лінкявічус, каментуючы зняцце санкцый з некаторых беларускіх чыноўнікаў.

- У мінулым месяцы ЕЗ двойчы - 13 і 31 ліпеня - выключыў з санкцыйнага спісу 26 грамадзян Беларусі і чатыры кампаніі. Гэта выклікала здзіўленне ў апазіцыі. Праваабаронца Алесь Бяляцкі заявіў, што не бачыць падстаў для перагляду «чорнага» спісу, адзначыўшы, што санкцыі супраць канкрэтных чыноўнікаў павінны захоўвацца, пакуль не будуць развязаныя пытанні з парушэннямі правоў чалавека ў Беларусі, за якія яны патрапілі ў «чорныя» спісы. Чым было выкліканая такая пастанова ЕЗ?

- Гэта быў тэхнічны крок, ён не мае ніякага дачынення да змены палітыкі ЕЗ у дачыненні да Беларусі. ЕЗ зыходзіць з тых меркаванняў, што няма патрэбы некаторым беларусам знаходзіцца ў гэтым спісе, так як яны ўжо не з'яўляюцца чыноўнікамі, не займаюць нейкіх пасадаў, яны памянялі род сваёй дзейнасці. Гэтую карэкцыю ў спіс унесла само жыццё.

Колькасць беларусаў, выключаных са спісу, здаецца вялікай, але мы ўважаем, што санкцыі ўводзяцца з нейкай мэтай, спісы павінны быць збалансаванымі. Калі параўноўваць беларускі спіс з расейскім, то нават з улікам выключанай, колькасці асоб, якія знаходзяцца пад санкцыямі, беларускі большы. Мне здаецца, што гэта не зусім адэкватна, калі параўноўваць тое, што адбываецца, улічваючы нейкія тэндэнцыі і іншыя моманты.

Абагульняючы, скажу так: па-першае, гэта крок тэхнічны, па-другое, гэта ніяк не звязана з палітыкай ЕЗ, па-трэцяе, выключаныя асобы ўжо не займаюць якіх-небудзь пасад.

- Але ў Беларусі застаецца дыктатарскі рэжым?

- Я б працытаваў самога Лукашэнку, які заявіў, што ён апошні дыктатар Еўропы. Ён пра гэта сам кажа. Гэта, напэўна, важней за ўсе заявы ЕЗ.

- А вы самі як мяркуеце?

- Калі Лукашэнка сам так кажа - ды хто я такі, каб з ім спрачацца?

- Вялікую цікавасць выклікала ваша сустрэча з кіраўніком МЗС Беларусі Уладзімірам Макеем у Адэсе. Пра што размаўлялі, калі не сакрэт?

- Скажу, што я быў вельмі рады той сустрэчы ў такім фармаце і такім месцы. Адэса ўсё ж такі прыгожы горад. Там быў і мой украінскі калега. Вельмі важна, што паміж нашымі краінамі ёсць дыялог. Важна, што нягледзячы ні на што, у Беларусі ёсць свой уласны погляд на сітуацыю, які не з'яўляецца рэплікай заяў з Масквы. Гэта тычыцца не толькі агрэсіі Расеі ў дачыненні да Украіны, але грузінскай тэмы - акупацыі Абхазіі і Паўднёвай Асеціі.

Важна, што ў Беларусі ёсць свой погляд, які дазваляе нам абмяркоўваць праблемы, дыскутаваць. Мы ж не толькі пра Расею гаворым, але і абмяркоўваем рэгіянальныя праблемы. Беларусь - наш сусед, а ў яе - сусед Украіна. Ёсць агульнае інфармацыйнае поле. Мы абмяркоўваем свае пытанні. Не буду хаваць, у нас ёсць рознагалоссі. І тычацца яны не толькі палітыкі ці геапалітычных пытанняў. Напрыклад, у энэргетычным сектары ў нас ёсць рознагалоссі. Нефармальныя сустрэчы дазваляюць нам кантактаваць і абмяркоўваць нашы рознагалоссі.

Такія сустрэчы дазваляюць нам данесці свае ідэі, пасылы і пачуць з другога боку, што яны хочуць. Тым больш, у нас ёсць пэўныя бар'еры ў стасунках.

- Якія?

- Палітычныя зняволеныя.

- Гэта значыць, вы ўсё ж такі гаварылі пра гэта ў Адэсе?

- Не толькі ў Адэсе, мы пастаянна пра гэта гаворым. Кожны раз, калі сустракаліся, мы ўзнімалі пытанне аб палітычных зняволеных. Гэта не сакрэт. Але гэтыя рознагалоссі - не прычына, каб не кантактаваць ці не развіваць нейкія праекты. Асабліва па праекце «Усходняга партнёрства».

Дарэчы, менавіта ў Вільні ўпершыню ад беларускага боку прагучала пазітыўнае стаўленне да праграмы мадэрнізацыі, якая праводзіцца ад імя Еўразвязу. Першы раз у Вільні было ўзнятае пытанне аб спрашчэнні візавага рэжыму паміж ЕЗ і Беларуссю. Раней гэтага не было.

Цяпер, вядома, супраць гэтага само жыццё. Але ідзе працэс падрыхтоўкі дакумента, напрыклад, па рэадмісіі, які павінен спрасціць парадак атрымання шэнгенскіх візаў грамадзянам Беларусі.

Усё ж такі для простых грамадзян шэнгенскія візы дарагія, і абавязак Літвы як суседа дапамагчы Беларусі аблегчыць працэс атрымання віз. Рознагалоссі тармазілі гэты працэс. Асабліва адбівалася на нашых стасунках пытанне па палітвязнях.

- Цяпер гэтых перашкод няма?

- Не, перашкод праз палітвязняў няма. Гэта вельмі пазітыўны крок. Можна, вядома, казаць аб тым, што ўлады Беларусі вызвалілі палітвязняў праз «выбары», якія пройдуць 11 кастрычніка. Але ўсё роўна гэта пазітыўны крок. Гэта павінна адбіцца ў будучыні на стасунках ЕЗ і Беларусі. Кажу без канкрэтыкі. Мы будзем дыскутаваць з калегамі, абмяркоўваць гэта, зыходзячы з гэтай сітуацыі. Магчыма, мы прыйдзем да высновы, што павінны змякчыць сваю палітыку ў дачыненні да Беларусі. Асабліва, калі праводзіць паралелі з Расеяй.

- Як гэта можна растлумачыць беларускім апазіцыянерам, многія з якіх падпадалі пад рэпрэсіі, сядзелі ў турмах або вымушаныя знаходзіцца за мяжой?

- Я разумею іх. Мы будзем размаўляць з беларускімі дэмакратамі. Калі трэба, то я сам буду сустракацца і гаварыць. Мы хочам растлумачыць людзям, што ўсё ж такі быў зроблены пазітыўны крок. Мы доўга патрабавалі вызвалення палітвязняў і гэта, нарэшце, адбылося. Казаць, што гэта нічога не значыць, было б неразумна. Мы павінны паказаць гэта на практыцы, каб быў стымул ісці далей.

Наша мэта простая - больш свабоды, больш дэмакратыі, больш умоў для нармальнага дыялогу, больш, чым цяпер ёсць паміж ЕЗ і Беларуссю. На карысць усіх людзей у Беларусі.