Разгон крэдытавання пагражае новым ростам коштаў

Дэфіцыт ліквіднасці ў банкаўскім сектары і адсоткавыя стаўкі па міжбанкаўскіх крэдытах, якія рэзка ўзраслі, выкліканыя ростам крэдытаванай актыўнасці банкаў.

За студзень-жнівень ліміт па прыросце патрабаванняў банкаў да эканомікі быў практычна вычарпаны, і ў верасні, паводле інфармацыі Naviny.by, тэмпы росту крэдытавання ўжо перайшлі дапушчальны рубікон. Разгон крэдытнай актыўнасці, мяркуюць спецыялісты, можа справакаваць новы віток інфляцыі.

На парозе крэдытнага буму

Стаўкі па міжбанкаўскіх крэдытах у нацвалюце дасягнулі на гэтым тыдні чарговага рэкорду, наблізіліся ўшчыльную да адзнакі 55%. Дарэчы, да верасня сітуацыя была процілеглай - стаўкі на міжбанку былі ніжэй за ўзровень стаўкі рэфінансавання і знаходзіліся ў раёне 20%.

Рост адсоткавых ставак на міжбанкаўскім рынку выкліканы дэфіцытам ліквіднасці, якая склалася з-за узрослай крэдытнай актыўнасці банкаў. Банкіры канстатуюць, што як дзяржбанкі, так і фінансава-крэдытныя ўстановы, якія спецыялізуюцца на рознічным крэдытаванні, у апошнія месяцы актывізавалі выдачу крэдытаў.

«Дзяржбанкі занялі актыўную пазіцыю па крэдытаванні дзяржпраграм. З іншага боку, верасень-кастрычнік паказвае, што прысутнічае попыт з боку насельніцтва на спажывецкія крэдыты. Таму тыя банкі, якія спецыялізуюцца на рознічным крэдытаванні, актывізавалі выдачу спажывецкіх крэдытаў», - канстатуе эксперт у банкаўскіх колах .

Між тым, рост крэдытнай актыўнасці банкаў прывёў да таго, што ўжо да пачатку верасня патрабаванні банкаў да эканомікі выраслі з пачатку года на 21,9%. Больш таго, у верасні было перавышана гадавое заданне (23%) па прыросце патрабаванняў банкаў да эканомікі.

Усе назіральнікі канстатуюць, што асноўны ўнёсак у прырост патрабаванняў банкам да эканомікі фарміруецца за кошт фінансавання дзяржпраграм.

«За жнівень патрабаванні банкаў да эканомікі выраслі прыкладна на 10 трлн рублёў, у тым ліку за кошт павелічэння патрабаванняў да дзяржаўных нефінансавых арганізацый - больш чым на 6 трлн рублёў. Гэта сведчыць аб тым, што асноўная частка рэсурсаў была выдадзена ў рамках дзяржпраграм», - кажа эканаміст Беларускага эканамічнага даследча-адукацыйнага цэнтра (BEROC) Зміцер Крук.

Банкіры таксама паказваюць на тую акалічнасць, што асноўная маса крэдытных рэсурсаў сыходзіць у дзяржсектар. «Дзяржава сёння стымулюе развіццё эканомікі за кошт дзяржпраграм праз дзяржбанкі», - канстатуе прадстаўнік аднаго з банкаў.

Эксперты ў банкаўскіх колах упэўненыя, што разгон крэдытнай актыўнасці ў рамках дзяржпраграм звязаны з імкненнем урада дасягнуць да канца года запланаваных тэмпаў росту ВУП (5-5,5%). Ад выканання гэтага галоўнага макраэканамічнага паказчыка шмат у чым залежыць лёс цяперашняга складу ўрада. У Саўміне гэта, мабыць, выдатна разумеюць, таму заяўляюць, што паказчык па росту ВУП будзе выкананы.

Назіральнікі канстатуюць, што ва ўрада рэальна існуе толькі адна крыніца стымулявання ўнутранага попыту для дасягнення запланаваных тэмпаў эканамічнага росту. «Гэта рэсурсы дзяржбанкаў», - канстатуе эксперт у банкаўскіх колах.

Урад зацікаўлены ў ВУП

Між тым, Нацбанк прытрымліваецца ў гэтым годзе даволі жорсткай пазіцыі, якая не дазваляе дзяржбанкам разлічваць на атрыманне танных рэсурсаў для падмацавання ліквіднасці. Больш за тое, цэнтральны банк, нягледзячы на прагнознае заданне па зніжэнні стаўкі рэфінансавання, адмовіўся ў кастрычніку зніжаць уліковую стаўку з мэтай стымулявання крэдытнай актыўнасці.

Эксперты адзначаюць, што ў дзеяннях урада і Нацбанка прасочваюцца розныя прыярытэты.

«Урад зацікаўлены ў ВУП і фінансавай стабільнасці, а Нацбанк - у фінансавай стабільнасці і ў ВУП. Узнікае пытанне, як сумясціць розную прыярытэтнасць мэтаў у рамках адзінай грашова-крэдытнай палітыкі», - падкрэслівае эксперт у фінансавых колах. На яго думку, рэзкі рост ставак на міжбанку з'яўляецца відавочнай рэакцыяй рынку на існуючыя супярэчнасці паміж урадам і Нацбанкам.

Стымуляванне ўнутранага попыту, да якога дзеля дасягнення росту ВУП звяртаюцца ўлады, могуць падцяпліць інфляцыйныя чаканні насельніцтва і справакаваць рост коштаў.

«У сувязі з леташняй сітуацыяй інфляцыйныя чаканні захоўваюцца, і любы шок можа стымуляваць укладчыкаў мяняць валюту зберажэнняў. Крэдытная напампоўка эканомікі ў такой сітуацыі будзе выклікаць дадатковы неспакой ва ўдзельнікаў рынку за стабільнасць коштаў», - лічыць Зміцер Крук.

Нарошчванне крэдытнай актыўнасці ў бягучым годзе напэўна не лепшым чынам адаб'ецца і на адносінах з крэдыторамі - Антыкрызісным фондам ЕўрАзЭС (АКФ) і МВФ - перамовы з якімі беларускі ўрад аднаўляе ў кастрычніку.

Назіральнікі адзначаюць, што захаванне параметру па прыросце патрабаванняў банкаў да эканомікі на ўзроўні не больш за 23% у цэлым за год дазволіла б выканаць адпаведнае патрабаванне АКФ. Разам з тым, перавышэнне гэтага параметру ў верасні можа выклікаць адмоўную рэакцыю з боку крэдытора.

«Як беларускія банкі крэдытуюць эканоміку - гэта пытанне не толькі ўнутранае, але і знешняе і непасрэдна ўплывае на перспектывы атрымання новых знешніх запазычанняў", - адзначаюць эксперты ў банкаўскіх колах.

Абнадзейвае, што рашучую пазіцыю па пытанні прыпынення крэдытнай актыўнасці займае цэнтральны банк. Старшыня праўлення Нацбанка Надзея Ермакова ў мінулую сераду, маючы зносіны з журналістамі, заявіла, што рэгулятар будзе аказваць падтрымку ліквіднасці банкаў «у вельмі-вельмі абмежаваных памерах» і ў мэтах крэдытавання падмацоўваць ліквіднасць дзяржбанкаў не будзе.

Між тым, назіральнікі асцерагаюцца, што ціск на дзяржбанкі па крэдытаванні дзяржпраграм будзе ўзрастаць. Такія чаканні звязаны з тым, што ўрад мае намер выконваць даведзенае заданне па тэмпах росту ВУП, а забяспечыць дасягненне гэтай задачы без стымулявання крэдытнай актыўнасці практычна нерэальна.