Што паглыне Расея ўслед за «Белтрансгазам»?

У 2013 годзе Расея ў рамках пагаднення АКФ ЕўрАзЭС аб выдзяленні Беларусі крэдыту будзе настойваць на выкананні прыватызацыі беларускай дзяржуласнасці на 2,5 млрд даляраў.

Якому аб'екту прыгатаваны лёс «Белтрансгаза», які быў цалкам захоплены «Газпрамам» у рамках пачатку супрацоўніцтва з АКФ?

Па словах дырэктара інвесткампаніі «Юнітэр» Рамана Осіпава, сёння сітуацыя ў беларускай эканоміцы прынцыпова іншая, чым падчас продажу «Белтрансгаза» ў 2011 годзе, піша TUT.BY.

«У Беларусі зараз няма вялікай патрэбы ў грошах. 2,5 млрд даляраў ад прыватызацыі Беларусь павінна была атрымаць яшчэ ў мінулым годзе. Але Расея асабліва патрабавала выканання дадзенай умовы. Усе пытанні былі вырашаныя ў палітычнай плоскасці», - кажа эксперт.

Намеснік дырэктара дэпартамента інвестыцыйнага банкінгу кампаніі EnterInvest Алег Андрэеў лічыць, што чыстага продажу прадпрыемстваў у гэтым годзе чакаць не варта. «Хутчэй за ўсё, будзе ўзята мэта на стварэнне сумесных прадпрыемстваў. Як гэта зараз адбываецца ў выпадку з МАЗам і КамАЗам», - адзначае ён.

Зрэшты, ва ўрадзе рэанімавалі ідэю па складанні пераліку актываў, продаж якіх у 2013 годзе дазволіць прыцягнуць 2,5 млрд даляраў прамых замежных інвестыцый. Дадзеная пастаноўка пытання некалькі разыходзіцца з заявай Аляксандра Лукашэнкі па адмене прыватызацыйных спісаў. Паводле яго слоў, любое беларускае дзяржпрадпрыемства можа быць прададзена, калі знойдзецца інвестар, гатовы заплаціць добры кошт і выканаць шэраг умоў. Таму пакуль умоўны пералік будзе для службовага карыстання, кажуць крыніцы ва ўрадзе.

Эксперты адзначаюць, што выканаць задачу па прыцягненні 2,5 млрд даляраў магчыма толькі ў выпадку продажу высокаліквідных прадпрыемстваў. Можна атрымаць гэтую суму і на продажы масы сярэдніх прадпрыемстваў. «Але я не ўпэўнены, што расейскім гігантам здзелкі на суму 50 млн даляраў цікавыя. Да таго ж палітыка Беларусі ў адносінах да масавай прыватызацыі кажа аб адваротным», - адзначае Андрэеў.

Эксперты мяркуюць, што продажу калі і варта было чакаць, то на тых прадпрыемствах, якія ўжо ва ўсіх на слыху. Многае будзе залежаць ад сітуацыі ў эканоміцы, палітычнай кан'юнктуры і ходзе перамоваў паміж бакамі.

МАЗ-КАМАЗ, ваенпрам

На думку экспертаў, стварэнне холдынгу «РасБелАўта» шляхам абмену актываў паміж расейскім КамАЗам і беларускім МАЗам можа быць залічаная Расеяй за прыватызацыю. На снежаньскай прэс-канферэнцыі амбасадар РФ у Беларусі Аляксандр Сурыкаў заявіў, што пытанне па стварэнні холдынгу будзе вырашанае ўжо ў першым квартале гэтага года, хоць раней планавалася працэс аб'яднання завяршыць да канца 2012 года. Паведамлялася аб узгодненым варыянце, пры якім беларускі бок уносіць у якасці ўкладу ў статутны капітал таварыства 75% мінус 1 акцыю ААТ «МАЗ». Расейскі бок - 49,9% ААТ «КамАЗ», якія належаць дзяржкарпарацыі «Растэхналогіі».

Пасля расейскаму боку павінен быць прадастаўлены апцыён на набыццё кантрольнага пакета акцый «РасБелАўта». Аднак бакі доўга не маглі ўзгадніць, калі гэта адбудзецца: праз два ці тры гады пасля запуску холдынгу. Расея, натуральна, жадае атрымаць кантроль хутчэй.

Беларусь і Расея не маглі вызначыцца і з кандыдатамі па кіраванні холдынгам. У прыватнасці, гендырэктарам, старшынёй назіральнага савета і г.д. Мяркуючы па апошняй інфармацыі, нейкі кампраміс бакам усё ж удалося знайсці. Былы гендырэктар МАЗа Аляксандр Бароўскі можа ўзначаліць наглядальны савет холдынгу «РасБелАўта». Расея і Беларусь узгаднілі яго кандыдатуру, паведаміла агенцтва РІА «Новости».

Варта таксама адзначыць, што КамАЗ, акрамя МАЗа, мае намер стварыць холдынг з Менскім заводам колавых цягачоў. Паводле слоў Сурыкава, «пасля візіту ў Мінск віцэ-прэм'ера РФ Дзмітрыя Рагозіна пачалася кансалідацыя беларускіх і расейскіх актываў у ваенна-прамысловай сферы». Раней з'явілася інфармацыя, што «Раскосмас» праявіў зацікаўленасць у куплі дзярждолі «Пеленга», аднаго з флагманаў беларускай абароннай прамысловасці.

Нафтанка

Пасля атрымання кантролю над газатранспартнай сістэмай Беларусі Расея жадае павялічыць сваю долю і ў беларускай нафтавай прамысловасці. Бо РФ заўсёды «замілоўваў» той факт, што Беларусь жыруе за кошт перапрацоўкі расейскай нафты.

Нафтаперапрацоўчы завод «Нафтан» - прадмет перамоваў апошніх гадоў беларускага кіраўніцтва з прадстаўнікамі «Раснафты» і «Лукойла». Алег Андрэеў мяркуе, што патрэба ў інвестыцыях у мадэрнізацыю наваполацкага комплексу значна больш, чым мазырскага. «Пры «Нафтане» ёсць яшчэ «Палімір», таму адшукаць дадатковыя рэсурсы на мадэрнізацыю дзяржаве самастойна будзе цяжка», - адзначае Андрэеў.

Нафтан

Эксперты не выключаюць і развіцця іншага варыянту развіцця падзей. Гэта магчыма будзе пасля куплі дзяржаўнай «Раснафтай» прыватнай кампаніі ТНК-BP, якой у Беларусі належыць доля ў Мазырскім НПЗ і даволі буйная сетка АЗС. Пасля гэтай здзелкі 42,5% акцый у ААТ «Мазырскі НПЗ» будуць кантраляваць дзяржаўныя «Газпрам нафта» і «Раснафта». Па наяўнай інфармацыі, напярэдадні мегаздзелкі Крэмль папрасіў акцыянераў ТНК-ВР не прадаваць свае актывы ў Беларусі і Украіне.

На прэс-канферэнцыі ў канцы снежня амбасадар Расеі ў Беларусі Аляксандр Сурыкаў выказаў прапанову па абмене актывамі ў нафтаздабычы і нафтаперапрацоўцы. «У вас ёсць нафтаперапрацоўчыя магутнасці, у нас нафтаздабываючыя. Можна пусціць «Лукойл» ці іншую расейскую нафтавую кампанію сюды ў перапрацоўку, а яна пусціць у здабычу, і Беларусь стане саўласнікам нафтавых актываў», - сказаў амбасадар. Ён падкрэсліў, што ў Расеі лічаць гэтае пытанне «цалкам вырашальным».

Раней улады Расеі заяўлялі пра магчымасць прыватызацыі беларускай часткі нафтаправода «Дружба» (паўночная і паўднёвая галіны). Патэнцыйны пакупнік - дзяржаўная кампанія «Транснафта», ужо якая мае ва ўласнасці на тэрыторыі Беларусі сістэму нафтапрадуктаправодаў.

МТС

Продаж 51% дзярждолі ў буйным аператары сотавай сувязі МТС - самая простая задача. Урад Беларусі сам не супраць пазбавіцца ад кантрольнага пакета ў ім, у сувязі з чым нават абвясціў аўкцыён па продажы дзярждолі. Але пакупнікоў не знайшлося ні ў 2011 годзе, ні ў 2012-м. Паўтарыць спробу ўлады Беларусі думаюць і ў бягучым годзе.

Камень спатыкнення - кошт. Патэнцыйны пакупнік - асноўны дзеючы акцыянер СТАА «МТС» расейскае ААТ «МТС» - не гатовы купіць беларускую дзяржаўную долю за 1 млрд даляраў. Зрэшты, як і ўсе астатнія магчымыя інвестары.

Вялікая верагоднасць, што ў бягучым годзе здзелку ўсё ж атрымаецца ажыццявіць. Па наяўнай інфармацыі, яна можа быць звязанай і працякаць пры падтрымцы расейскага дзяржбанка. У некаторай ступені гэтаму развіццю падзей будзе садзейнічаць рашэнне аб стварэнні новага аператара сувязі з удзелам беларускай дзяржавы і расейскага інвестара Канстанціна Мікалаева. Тым больш у дзяржавы ў асобе «Нацыянальнага цэнтра абмену трафікам» застанецца кантрольны пакет і магчымасць заставацца актыўным гульцом у гэтай сферы.

«Беларуськалій»

100% доля ў ААТ «Беларуськалій» лічыцца найбольш каштоўнай з таго, што знаходзіцца зараз у руках беларускай дзяржавы. У канцы 2012 года першы віцэ-прэм'ер урада Беларусі Уладзімір Сямашка заяўляў пра гатоўнасць уладаў да продажу пакета ў памеры 10-15% акцый.

Цікавасць да куплі долі ў «Беларуськаліі» праяўляюць інвестары з Індыі і Кітая. Рынкі гэтых краін з'яўляюцца для беларускага манапаліста аднымі з ключавых.

Не меншую цікавасць да куплі кантрольнага пакета ў «Беларуськаліі» выяўляла аб'яднаная кампанія «Уралкалія» і «Сільвініта», кантрольны пакет якой належыць расейскаму мільярдэру Сулейману Керымаву, які стварыў гэты бізнэс пад заступніцтвам Крамля. Аднак расейцы не згодныя з ацэнкай салігорскага актыву Аляксандрам Лукашэнкам у памеры 30 млрд даляраў і вышэй. Пакуль больш падобна на тое, што Расея і Беларусь будуць працягваць супрацоўнічаць у рамках агульнага трэйдара «Беларускай калійнай кампаніі» або гіпатэтычнага «Саюзкалія». Пры гэтым не варта забываць, што на «Беларуськаліі» вісіць мільярдны крэдыт ад Ашчадбанка Расеі.

З іншых буйных актываў можна вылучыць «Гродна-Азот», найбуйнейшага спажыўца газу ў Беларусі. Яго хочуць прадаць «Газпраму». Гомельскі хімічны завод знаходзіцца ў сферы інтарэсаў «ЕўраХіма». «Сібур Холдынг» не супраць атрымаць кантроль над «Белшынай» або «Магілёўхімвалакно».

У фінансавым сектары Беларусі ўжо цяпер прадстаўленыя практычна ўсе найбуйнейшыя расейскія банкі. Але перспектывы для інвестараў тут захоўваюцца ў сілу вялікай дзяржаўнай долі. Аднак Менск спадзяецца больш на інвестараў з Захаду або Блізкага Усходу, каб не дапусціць кантролю РФ значнай долі банкаўскага рынку Беларусі. Што тычыцца страхавога сектара, то самым цікавым актывам тут з'яўляецца «Белдзяржстрах». Яшчэ адзін вядучых гульцоў - ТАСК - ужо часткова знаходзіцца ў арбіце ўплыву расейскага капіталу: 25% акцый ТАСК належыць БПС-Банку, які ў сваю чаргу ўваходзіць у склад Ашчадбанка.

Улады Беларусі працягваюць падрыхтоўчую работу па правядзенні ў 2013 годзе на знешніх рынках пілотнага IPO БелАЗа.