Дзяржава варыць стратнае піва

Журналістам удалося высветліць дадзеныя аб дзейнасці піваварных кампаній у гэтым годзе.

У гэтым годзе прыбытковасць беларускай эканомікі істотна знізілася. На гэтым фоне задача павышэння эфектыўнасці айчынных прадпрыемстваў выходзіць на першы план. Што неабходна зрабіць для павышэння прыбытковасці кампаній? Каб падысці да адказу на гэтае пытанне, паглядзім на галіну, якая характарызуецца высокай канкурэнцыяй, прысутнасцю буйных прыватных і дзяржаўных кампаній. Размова пойдзе аб піўным рынку, на якім адны зарабляюць, а іншыя атрымліваюць толькі страты.

«Камерцыйная таямніца», якой няма

Да апошняга часу піўны рынак Беларусі быў, бадай, самым празрыстым сегментам беларускай эканомікі. Дзякуючы адкрытасці галіновай інфармацыі прэса ведала пра аб'ёмы вытворчасці, дынаміку продажаў усіх піваварных кампаній, і на падставе гэтага рабіла высновы аб тым, што адбываецца ў галіне.

Аднак нядаўна была прынятая пастанова, што ўся пералічаная інфармацыя з'яўляецца...закрытай. Канцэрн «Белдзяржхарчпрам» аднёс звесткі аб дзейнасці піваварных кампаній да канфідэнцыйнай інфармацыі. Цяпер піваварныя кампаніі атрымліваюць інфармацыю, якая раней была адкрытай, у канвертах, а лісты з галіновымі дадзенымі суправаджаюцца штампам «камерцыйная таямніца».

Да чаго ўся гэтая закрытасць, сакрэтнасць інфармацыі, якую яшчэ нядаўна атрымлівалі абсалютна ўсе жадаючыя? Самі півавары здзіўлены гэтаму не менш журналістаў.

«Усе лічбы апошнія сем гадоў былі ў вольным звароце, а цяпер сталі камерцыйнай таямніцай, і таму мы не можам іх паказаць», - распавядае генеральны дырэктар ААТ «Лідскае піва» Аўдрыўс Мікшыс.

Паказальна, што самі півавары не лічаць закрытую ад вачэй грамадскасці інфармацыю камерцыйнай таямніцай. «Я ў гэтым не бачу ніякай камерцыйнай таямніцы, бо ўсе гэтыя лічбы рана ці позна становяцца абсалютна публічнымі», - падкрэсліў Мікшыс.

Навошта тады «сакрэціць» дадзеныя? Магчыма, жаданне зачыніць піўную інфармацыю ад вачэй грамадскасці з'явілася ў сувязі з тым, што паказчыкі дзейнасці дзяржпрадпрыемстваў, якія працуюць на піўным рынку, працягваюць пагаршацца. Прычым гэты працэс набыў, улічваючы папярэднія гады, сталы характар.

Паказальныя страты

Прывядзём ніжэй дадзеныя аб дзейнасці піваварных кампаній у гэтым годзе, якія яшчэ ўдалося атрымаць журналістам. У студзені-ліпені 2013 на ўнутраным рынку было рэалізавана 22,4 млн дал беларускага піва (на 4,7% менш у параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года).

Памяншэнне аб'ёму рэалізацыі беларускага піва, галоўным чынам, абумоўлена значным зніжэннем продаж дзяржпрадпрыемстваў, якія выпускаюць ячменны напой.

Так, дзяржаўная кампанія «Крыніца», найбуйнейшы вытворца піва ў краіне, скараціла ў студзені-ліпені пастаўкі на ўнутраны рынак на 16,4% у параўнанні з аналагічным перыядам мінулага года. ААТ «Берасцейскае піва», таксама якое належыць дзяржаве, паменшыла продажу ў студзені-ліпені на 35,2%!

Для параўнання прыватныя беларускія прадпрыемствы, якія належаць міжнародным піваварным кампаніям, змаглі ў аналізаваным перыядзе нарасціць продажу прадукцыі на ўнутраным рынку. Так, «Піўзавод Аліварыя» павялічыў рэалізацыю піва ў студзені-ліпені на ўнутраным рынку на 6,2%, «Лідскае піва» - на 9,1%.

Мабыць, каб зразумець, як прыватнікам удаецца эфектыўна працаваць, высокія дзяржаўныя службовыя асобы ў верасні 2013 года і накіраваліся ў Ліду для ўдзелу ў рэспубліканскай нарадзе аб сітуацыі ў піваварнай галіне. У ёй, у прыватнасці, узялі ўдзел старшыня Камітэта дзяржкантролю Аляксандр Якабсон, віцэ-прэм'ер Міхаіл Русы, а таксама іншыя прадстаўнікі дзяржорганаў.

Там, на нарадзе, як раз высветлілася, што вышэйназваныя прыватныя кампаніі працуюць прыбыткова, а згаданыя дзяржаўныя прадпрыемствы працягваюць несці страты. Вялікага адкрыцця тут няма - дадзеныя Мінфіна і раней паказвалі, што дзяржаўныя піваварныя кампаніі маюць адмоўны фінансавы вынік. Але раз працэс працягваецца, гэта сведчыць аб тым, што сітуацыя пагаршаецца.

Зрэшты, менеджмент дзяржпрадпрыемстваў - даволі паважаныя ў піваварнай сферы людзі - даўно сігналізаваў дзяржаўным органам, што неабходна прыцягваць стратэгічнага інвестара. Кіраўнікам, якія ўзначальваюць дзяржпрадпрыемствы, відавочна, што для перамогі ва ўмовах жорсткай канкурэнцыі кампаніям патрэбныя інвестыцыі і сучасныя тэхналогіі.

Удзельнікі рынка, якія прадстаўляюць прыватныя арганізацыі, таксама мяркуюць, што павысіць канкурэнтаздольнасць дзяржаўных кампаній можна шляхам прыцягнення інвестыцый.

«Не мая справа думаць, што правільна ці няправільна ў адносінах да іншых кампаній. Аднак, як мне ўяўляецца, перадача дзяржпрадпрыемстваў у рукі прыватнага ўласніка не прынясе шкоды бяспецы краіны. Продажы піва ніяк не могуць паўплываць на нацыянальную бяспеку. Таму самы просты спосаб дапамагчы дзяржпрадпрыемствам - прыцягнуць туды эфектыўнага ўласніка», - мяркуе гендырэктар ААТ «Піўзавод Аліварыя» Міхаіл Чэчанеў.

Пытанне аб продажы акцый «Крыніцы» і «Берасцейскага піва» стратэгічным інвестарам ужо не адзін год абмяркоўваецца, аднак прыкметнага прасоўвання ў гэтай тэме няма. Як следства, ва ўмовах жорсткай канкурэнцыі на рынку (за кашалькі беларускіх спажыўцоў змагаюцца не толькі айчынныя кампаніі, але і замежныя, пастаўляючы сюды сваю прадукцыю) дзяржпрадпрыемствы губляюць долю на ўнутраным рынку.

Так, калі ў першым паўгоддзі 2012 года доля «Крыніцы» на ўнутраным рынку складала 20,4%, то за аналагічны перыяд гэтага года - 16,9%. Доля «Берасцейскага піва» скарацілася адпаведна з 3,9% да 2,4%.

Сітуацыя для дзяржпрадпрыемстваў пагаршаецца яшчэ і тым, што спажыванне піва на беларускім рынку не расце. Удзельнікі рынку канстатуюць, што ёмістасць рынку застаецца прыкладна на нязменным узроўні. «Рынак наўрад ці зменіцца ў параўнанні з мінулым годам. Няма з чаго яму расці», - кажа Міхаіл Чэчанеў.

У 2014 годзе півавары таксама не чакаюць павелічэння спажывання ячменнага напою. «Рынак адназначна расці не будзе, магчыма нават некаторае зніжэнне спажывання», - мяркуе дырэктар продаж «Лідскага піва» Алена Аўдзеенка.

Стрыманы прагноз адносна развіцця піўнога рынку півавары тлумачаць тым, што ў будучым годзе істотны рост даходаў насельніцтва не чакаецца.

Адсутнасць росту спажывання піва азначае, што нарошчваць продажу ўдзельнікі рынку змогуць толькі ў тым выпадку, калі змогуць забраць долю рынку у канкурэнтаў. Як паказваюць апошнія гады, дзяржаўныя кампаніі ў гэтай канкурэнтнай барацьбе прайграюць. І пакуль у сённяшніх дзяржпрадпрыемстваў не з'явіцца эфектыўны ўласнік, іх канкурэнтаздольнасць наўрад ці стане вышэй.

Гэтая выснова справядлівая не толькі ў адносінах да кампаній піўной галіны, але і для арганізацый іншых сектараў беларускай эканомікі, якія сёння не паказваюць прыбытак.

Дзмітрый Заяц, «Беларускія навіны»